ملګرو ملتونو پر چاپېریال د جګړې د اغېزو په اړه په خپل راپور کې ویلي؛ په غزه کې جګړې د سیمې خاوره، اوبه او هوا ککړه کړې، د حفظ الصحې سیسټمونه ویجاړ شوي او په سلګونه ټنه چاودیدونکي توکي راټول شوي دي.

د ملګرو ملتونو د چاپېریال پروګرام لومړنۍ ارزونه ښیي، چې جګړې په غزه کې د اوبو د چاڼولو او د فاضله اوبو، لښتیو پاکولو سیسټمونه او د لمریزې برښنا پر تاسیساتو پانګونه زیانمنه کړې او د پرمختګونو مخه یې نیولې ده.

د دغه راپور له مخې، چاودېدونکيو وسلو څه نا څه ۳۹ میلیون ټنه کثافات تولید کړي دي.

په راپور کې دا هم راغلي، چې د غزې د تړانګې په هر مټر مربع کې اوس له ۱۰۷ کیلو ګرامو څخه زیات کثافات شتون لري، چې د ۲۰۱۷ کال د عراق د موصل د جګړې پرمهال د تولید شویو کثافاتو پېنځه چنده ډېر دي.

دې ته ورته خبرونه: 

د ملګرو ملتونو امنیت شورا په غزه کې د اوربند له طرحې ملاتړ وکړ

د امنیت شورا پرېکړه لیک په غزه کې د نسلي وژنې د پای ته رسولو لپاره لومړی ګام دی- اسلامي امارت

هندي رسنیو، د حکومتي معلوماتو له مخې راپور ورکړی، چې له مارچ څخه تر می پورې په ټول هېواد کې د تودوخې له څو ورځنیو څپو وروسته نږدې ۲۵ زره د جل وهنې شکمنې پېښې ثبت او ۵۶ مړه شوي دي.

رویټرز راپور ورکړی، چې می د دې سیمې لپاره ترټولو خرابه میاشت وه؛ ځکه، چې د هند په پلازمېنه ډیلي او راجستان ایالت کې تودوخه د سانتیګراد نږدې ۵۰ درجې ته رسېدلې.

دا په داسې حال کې ده، چې د ختیځ هند ځینې برخې رمال توپان اغېزمنې کړې دي. په شمال ختیځ ایالت آسام کې له سې شنبې راپدیخوا سختو بارانونو ۱۴ کسان مړه کړي دي.

د دغه هېواد د طبیعي پېښو پر وړاندې د مبارزې مرکز د یکشنبې پر ورځ اعلان وکړ، چې د سریلانکا په ټاپو وزمه کې له سختو موسمي بارانونو وروسته د سېلابونو او ځمکې ښویېدو له کبله لږ تر لږه ۱۵ کسان مړه شوي دي.

د جمعې پر ورځ د هند په شمال کې اتارپردیش او بیهار او په ختیځ کې اوډیشا ایالتونو کې د شونې تودوخې له کبله د هند په عمومي ټاکنو کې د ټاکنیزو چارواکو په ګډون لږ تر لږه ۳۳ کسان مړه شول.

هندو ورځپاڼې راپور ورکړی؛ له شکمنو پېښو سره شونې ده، چې په هند کې د قربانیانو شمېر له ۸۰ څخه ډېر وي.

یوازې د مدیا پردیش په مرکزي ایالت کې د تودوخې له کبله له ۵ زرو ډېرې پېښې  پېژندل شوې دي.

د یوه نوې څېړنه، چې د سې شنبې پر ورځ ( د غویی پېنځه‌ویشتمه) خپره شوې؛ ښیي، چې د ځمکې په شمالي نیمه کره کې د ۲۰۲۳ ز. کال اوړی په تېرو ۲۰۰۰ کلونو کې ترټولو تود اوړی و.

ساینس پوهانو ويلي؛ داسې نښې شته، چې د ځمکې پر مخ د بې ساري تودوخې لامل پخپله انسان دی.

د دې څېړنې لیکوال او د آلمان په جوهانس ګوتنبرګ پوهنتون کې د اقلیم استاد ین سپر فرانس پرس ته ویلي، چې د انسانانو لخوا د شنو خونو ګازونو مخ پر زیاتېدونکي تولید دغه وضعیت رامنځته کړی دی.

له ټولې شمالي نیمې کرې څخه د معلوماتو راټولولو او شننو وروسته پوهانو په دې څېړنه کې وموندله، چې له د ۲۴۶ ز. کال راپدیخوا تر ټولو ګرم اوړي د ۲۰۲۳ کال و.

پوهانو دا هم وموندله، چې په تېرو ۲۰۰۰ کلونو کې ترټولو سوړ اوړی هم و.

ین سپر ویلي، چې د ځمکې د اتموسفیر د تودوخې د مخنیوي یوازنۍ لار د شنو خونو ګازونو تولید کمول دي.

هغه وایي: څومره، چې مونږ په دې برخه کې ځنډ کوو، هومره به کار ستونزمن او سخت شي.

یوه بله څېړنه، چې د سې شنبې پر ورځ په نیچر ژورنال کې خپره شوې؛ خبرداری ورکوي، چې د ځمکې د تودوخې لوړه درجه به تر ۲۰۵۰ کال پورې په نړۍ کې میلیونونه ډېر عمره خلک د سختې ګرمۍ له خطر سره مخ کړي.

د دغې څېړنې له مخې؛ اوس‌مهال د نړۍ ۱۴ سلنه د پاخه عمر لرونکي وګړي له ۳۷ اعشاریه ۵ درجې سانتي ګراد څخه په لوړه تودوخه کې ژوند کوي او د ساري ناروغيو او حتا د مرګ له خطر سره مخ دي، چې په راتلونکیو ۲۵ کلونو کې به دا شمېر نوره هم لوړه شي. په ځانګړي توګه په آسیا او افریقا کې به ۲۳ سلنه لوړه وي.

د دې څېړنې لیکوال او د اروپا مدیترانې د اقلیمي بدلون په مرکز کې څېړونکی ګیاکومو فالچیتا وايي؛ که څه هم اوس ۲۰۵۰ کال ډېر لرې ښکاري، خو اوسني ۴۰ کلن کسان به تر هغه وخته ۶۵ کلن وي او د تودوخې د دغې څپې له خطر سره به ځوریږي.

د اقلیم د چارو دغه څېړونکی وايي، د ډېر عمره وګړو د زیاتوالي او د انسانانو د زړښت مخه نیول ممکن ندي؛ خو د شنو خونو د ګازونو له کمولو سره به راتلونکي ډېر عمره نسلونه له سختې تودوخې وژغورل شي.