د ننګرهار سیمه‌ییزو چارواکو ويلي، چې له پاکستان څخه د جبري ایستلو په دوه‌یمه څپه کې تر دې دمه ۸ زره کورنۍ د تورخم له لارې هېواد ته راستنې او پخپل وخت ورته رسېدنه شوې ده.

له پاکستان څخه د افغان کډوالو د جبري ایستلو دویمه څپه له لومړۍ هغې چټکه روانه ده.

د ننګرهار د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو رييس بازمحمد عبدالرحمن ويلي، چې په دې څپه کې تراوسه اته زره کورنۍ هېواد ته راستنې شوي او د حکومت له لوري ورسره پخپل وخت مرسته شوې ده.

هر افغان کډوال د پاکستان د پولیسو د جبر او زور زیاتي د چلند ترخې او خواشینوونکو کیسې لري، چې

ورسره مخ شوي دي.

هغه کډوال، چې پاکستان جبري ایستلو ته اړ کړي وايي، چې ټوله شتمني ترې پاتې شوې او له حکومت غواړي، چې د دوی د شتمنیو تر لاسه کولو لپاره د پاکستان له اړوند چارواکو سره خبرې وکړي.

هغه افغان کډوال، چې په خواريو او د لاس پر تڼاکو ګټلې شتمني ترې هلته پاتي شوې ، په خپله سرمایه اخستي کورونه، بېلابېل ډوله له توکو ډکې هټۍ او کاروبارونه ترې پاتي شوي دي.

اسماعیل نومی راستون شوی افغان وایي: « له پاکستان په جبري ډول راستانه شوي ډيری ګډوال د پاکستان د حکومت او امنیتي ځواکونو له ناوړه چلند څخه شکایت کوي.»

راستانه شوي افغانان وايي، سامانونه يې ترې ستانه کړي او خالي لاس يې له تورخم دروازې را اړولي دي. دوی له اسلامي امارت غواړي، چې په پاکستان کې له دوي د پاتي شتمنیو پوښتنه دې وکړي.

هغه کډوال، چې له پاکستان څخه په ډېر بد حالت او له ګڼو ستونزو ګاللو وروسته هېواد ته راستانه شوې په تورخم کې د افغان لوري له ترسره کړو خدماتو خوښ دي او په پاکستان کې له پاتې کډوالو هم غواړي، چې هېواد ته دې پخپله خوښه راستانه شي.

راستانه شویو کډوالو ته د تورخم په عمري کمپ کې د پاتې کېدو، روغتیا، اطلاعات او عامه پوهاوي،  ټرانسپورټ، کارموندنې، ځمکو وېش، جوماتونو او زدکړو، مالي، امنیتي، مرستو جذب، د ثبیت او هرکلي کميټو ترڅنګ يو شمېر مرستندویه ادارو او د افغان بېسیم په ګډون بېلابېلې مخابراتي شبکې څلیریشت ساعته خدمات وړاندې کوي.

دغه راز له پاکستان څخه د افغان کډوالو د ایستلو له دوه‌یم پړاو سره هممهاله په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د نفوس صندوق (UNFPA) ويلي، چې د دې لړ له پیل راپدېخوا ۱۷ میرمنو په روغتیايي مرکزونو او د سرحدي سیمو د زېږون په بېړنيو روغتیایي مرکزونو کې خپل ماشومان زیږولي دي.

د دې صندوق په خبرپاڼه کې راغلي، چې په سرحدي برخو کې د زیږون قضیې په څرګنده توګه میندو ته د روغتیا پاملرنې چمتو کولو اړتیا روښانه کوي.

په خبرپاڼه کې زیاته شوې، چې په تېرو دوه اوونیو کې له پاکستان څخه راستنېدونکو ۱۲ میرمنو د سرحدي سیمې په روغتیایی مرکز کې خپل ماشومان زیږولي او پېنځه نورو میرمنو د کډوالو د هرکلي مرکز په د زېږون په بېړني کلینیک کې زیږولي دي.

دا په داسې حال کې ده، چې تېره ورځ د بهرنیو چارو وزارت چارسمبالي(سرپرست) امیرخان متقي د پاکستان د سفارت له چارسمبالي سره په لیدنه کې پر جبري ایستلو خواشينۍ څرګنده کړې او دغه چاره يې د دواړو هېوادونو د اړیکو لپاره اندېښمنوونکې او زیان رسوونکې بللي ده.

د عامې روغتیا وزارت ويلي، چې د ننګرهار ولایت د عامې روغتیا رییس امین‌الله شریف پر مشرۍ له تورخم څخه راسیتنېدونکو افغانانو ته د روغتیايي خدمتونو د پراخولو په اړه یوه ناسته تر سره شوې، چې په کې د روغتیا نړیوالې ټولنې، یونیسف، پلې کوونکي بنسټ جک JAC او د یو شمېر نورو موسسو استازو ګډون کړی و.

د عامې روغتیا وزارت په خبرپاڼه کې راغلي، چې په دې غونډه کې د بېړني غبرګون او چمتووالي، د راستنېدونکو لپاره د روغتیایي خدماتو د پراخولو او د موجوده ستونزو د حل په اړه بحث او نظرونه تبادله شول.

همدارنګه پرېکړه وشوه، چې د روغتیایي مرکزونو او روغتیایي کارمندانو شمېر دې ډېر شي، چې د راستنېدونکو روغتیایي ستونزې بخپل وخت حل شي.

دغه راز د افغان سرې میاشتې ټولنې ويلي، چې په تېره اوونۍ کې یې له پاکستان څخه جبري ایستل شویو شاوخوا ۲۰۰۰ افغان کډوالو ته روغتیايي خدمات وړاندې کړي دي.

دې بنسټ زیاته کړې، چې چمتو شوي خواړه هم هره ورځ ۱۵۰۰ راستنېدونکو ته وېشل کیږي.

ویل کیږي، چې هره ورځ پاکستانی اړوند چارواکي زرګونه افغانان جبري اوباسي. د جبري ایستلو د روان پړاو له پیل راپدېخوا ۱۷ میندو په سرحدي روغتیايي مرکزونو او بېړنيو زېږنتونونو کې خپل ماشومان زیږولي دي.

ازبکستان د کرنې د سکټور په بېلابېلو برخو کې له افغانستان سره همکارۍ ته لېوالتیا څرګنده کړې او د دوه اړخیزو همکاریو پر پراختیا یې خبرې کړې دي.

د کرنې اوبولګولو او مالدارۍ وزارت چارسمبالي( سرپرست) عطاءالله عمري د ازبکستان د کرنې له وزیر ابراهیم عبدالرحمن اوف سره په تاشکند کې کتلي او د کرنې او مالدارۍ په برخو کې یې د همکاریو پر پراخېدو ټینګار کړی.

عطاءالله عمري د پانګونې فرصتونو ته په نغوته (اشاره) کې ډاډ ورکړی، چې افغان لوری به پانګوالو ته اسانتیاوې برابرې کړي.

د ازبکستان د کرنې وزیر د کرنیزو توکو د تبادلې، تخمونو برابرولو او تخنیکي همکاریو ژمنه وکړه.

د ازبکستان لوري دا هم ویل، چې هېواد یې چمتو دی د کرنې په بېلابېلو برخو کې له افغانستان سره همکاري وکړي.

د کرنې وزارت رهبرۍ د ازبکستان د کرنې وزارت ترڅنګ د اوبو او انرژۍ وزارت له چارواکو سره هم کتلي او هغوۍ ژمنه کړې، چې د افغانستان د اوبو په مدیریت کې به پانګونه او همکاري وکړي.

د کرنې او مالدارۍ وزارت ویاند غلام محمد کاظم وایي: ((د  واړو خواوو د غیر معیاري توکو د لېږد، نباتي کرنتین او حیواني روغتیا په برخو کې د همکارۍ پرېکړه کړې ده. د هېواد  د کرنې وزیر په کرنه، مالدارۍ او نورو برخو کې د پانګونې پراخ فرصتونه ازبکستاني لوري ته تشریح کړل او ډاډ یې ورکړ، چې افغانستان به پانګوالو ته لازمې اسانتیاوې برابرې کړي)).

د اقتصادي چارو ځیني شنونکي هم وايي، چې له افغان لوري سره د کرنې او مالدارۍ په برخو کې د ازبکستان همکاري او پر ظرفیتونو ګډه پانګونه کولی شي د کرنې او مالدرۍ سکټور د پراختیا لپاره زمینه برابره کړي. ازبکستان ډېرو کرنیزو توکو ته اړتیا لري او افغانستان کولی شي د پنبې، وریجو، مېوو او سبو د تولید په برخه کې اغېزناک رول ولوبوي.

دغه راز ازبکستان چمتو دی، چې اصلاح‌ شوي کرنیز تخمونه افغانستان ته ورکړي، چې بزګران یې وکري او له حاصلاتو وروسته یاد هېواد چمتو دی، چې بېرته دغه تولیدات وپېري.

د اقتصادي چارو شنونکی قطب الدین یعقوبي وایي: (( له افغان لوري سره د کرنې او مالدارۍ په برخو کې د ازبکستان همکارۍ او د دې سکټور پر شته ظرفیتونو ګډه پانګونه کولی شي د کرنې او مالدرۍ ته د پراختیا زمینه برابره کړي)).

 د افغانستان د کرنې وزارت پر مشرۍ تللي پلاوي د لیدنو پر مهال ژمنه کړې، چې د نباتي کرنټین او د حیواني روغتیا په برخو کې به د بندرونو له لارې نږدې همکاري کوي، چې سریع الفساد محصولاتو ته لازمې اسانتیاوې برابرې شي.