رویټرز د یو لوړ پوړي ایراني ډیپلومات د څرګندونو له مخې راپور ورکړی، چې ایران د امریکا لیکلي وړاندیزونه رد کړي او څرګندوي، چې دا د منلو وړ ندي او د ایران ګټې نه منعکس کوي.

د ایران بهرنیو چارو وزیر عباس عراقچي په دې وروستیو کې د عمان له لارې د امریکا وړاندیزونو ترلاسه کول تائید کړل او وایي، چې تهران به دې وړاندیزونو ته د اصولو، ملي ګټو او د ایراني ملت د حقونو له مخې ځواب ووایي.

نیویارک ټایمز راپور ورکړی، چې د ایران د یورانیمو د بډاینې د بندولو په بدل کې د غني شوي یورانیم د رسولو لپاره د سیمه‌ییز کنسورسیوم جوړول شامل دي.

د دوشنبې پر ماسپښین د ایران مرکچي ډلې ته نږدې یو لوړ پوړي ډیپلومات رویټرز ته وویل: “ایران د امریکا وړاندیز ته منفي ځواب چمتو کوي، چې د امریکا د پلان د ردولو په توګه په نظر کې نیول کیږي.”

د اټومي تړون لپاره د امریکا نوی وړاندیز د شنبې پر ورځ د عمان د بهرنیو چارو وزیر بدر البوسعیدي لخوا وړاندې شو، چې د تهران او واشنګټن ترمنځ د اټومي خبرو اترو منځګړیتوب لپاره ایران ته تللی و.

د ایران اټومي کړکېچ د حل لپاره د عراقچي او د ډونالډ ټرمپ د منځني ختیځ استازي سټیو وټکوف ترمنځ له پېنځه پړاوونو خبرو اترو وروسته، ډېری مسلې حل شوې ندي.

ایران د ټولو هغو امریکایي بندیزونو د سمدستي لرې کولو غوښتنه کوي، چې د تېلو پورې تړلی اقتصاد یې زیانمن کړی دی؛ خو امریکا باور لري، چې د اټومي بندیزونو لرې کول باید تدریجي وي. په هرصورت وال سټریټ ژورنال راپور ورکړی، چې سپینې ماڼۍ پر ایران د بندیزونو د لرې کولو امر کړی دی.

له ۲۰۱۸ کال راپدېخوا د ایران لسګونه مهم اقتصادي بنسټونه د مرکزي بانک او د ملي تېلو شرکت په ګډون د ترهګرۍ د ملاتړ یا د ډله‌ییزې ویجاړۍ د وسلو د پراختیا پر تور د امریکا د بندیزونو لاندې دي.

د اړوند ډیپلوماټ د څرګندونو له مخې؛ د علي خامنه ای پر مشرۍ د “ایران د اټومي مذاکراتو کمیټې” د امریکا وړاندیزونه “یو اړخیز” ارزولي، چې د ایران ګټې نه خوندي کوي او له همدې کبله یې “نه منلو وړ” ګڼلي او پایله یې دا ده، چې ایران “بد تړون” ته اړ کړي.

په هرحال دوه ایراني چارواکو تېره اوونۍ رویټرز ته ویلي وه، چې که د ایران کنګل شوې شتمني خوشې شي او امریکا د سوله‌ییز غني کولو حق ومني؛ نو تهران ممکن د جامع اټومي تړون لپاره لار اواره کولو لپاره د یورانیمو غني کول ودروي.

د رویټرز د راپور له مخې؛ د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د جمعې پر ورځ ویلي، چې د پاکستان استازي روانه اوونۍ د تعرفو په اړه د خبرو لپاره امریکا ته راځي.

پاکستان د نړۍ له ترټولو لوی اقتصاد سره د ۳ میلیارد ډالرو اضافي سوداګرۍ له کبله امریکا ته د خپلو صادراتو په اړه له ۲۹ سلنې احتمالي تعرفې سره مخ دی، چې واشنګټن یوه میاشت مخکې د نړۍ پر هېوادونو لګولې ده.

ټرمپ ویلي، چې له پاکستان او د هغه ګاونډ هند سره که په جګړه کې ښکېل شي؛ هیڅ معاملې ته لېوالتیا نلري. دې دوه اټومي وسلوالو سیالانو روانه میاشت څلور ورځې په نښتو کې تېرې کړې او پر یو اوبل یې جنګي جیټ الوتکې، توغندي، ډرون او توپخانې وکارولې، چې له لسیزو راپدېخوا یې تر ټولو بده جګړه وکړه.

ټرمپ له ایر فورس ون له وتلو وروسته د انډروز په ګډه اډه کې خبریالانو ته وویل: “لکه څنګه، چې پوهیږئ مونږ له هند سره هوکړې ته ډېر نږدې یوو.”

د هند سوداګرۍ وزیر پیوش ګویال په دې وروستیو کې پر سوداګرۍ د خبرو لپاره واشنګټن ته سفر وکړ او دواړه خواوې نیت لري، چې د جولای تر پیل پورې یو لنډمهاله تړون لاسلیک کړي.

په دې راپور کې راغلي، چې هند امریکا ته په بار وړلو کې له ۲۶ سلنې تعرفې سره مخ دی.

رویټرز تېره اوونۍ راپور ورکړی و؛ هند احتمال لري امریکایي شرکتونو ته اجازه ورکړي، چې له ۵۰ میلیارډ ډالرو څخه زیاتو تړونونو لپاره داوطلبي وکړي.

د بشري حقونو د څار ادارې (HRW) د سې‌شنبې پر ورځ راپور ورکړی، چې د ایران چارواکو یوازې د می میاشتې په لومړیو ۲۵ ورځو کې لږ تر لږه ۱۱۳ کسان اعدام کړي دي.

د اعدامونو دا زیاتوالی د سیاسي مخالفانو پر وړاندې د مخ پر زیاتېدونکو کړنو پر مهال رامنځته شوي دي.

د ایران بشري حقونو بنسټ په اوسلو کې میشته نادولتي موسسه ده، چې وایي: د می میاشتې تر اووه‌ویشتمې پورې د ۲۰۲۵ کال د ایران د اعدامونو شمېر ۴۷۸ ته رسېدلی، چې د ۲۰۲۴ کال د ورته وخت پر پرتله ۷۵ سلنه زیاتوالی ښیي.

د بشري حقونو د څار ادارې ويلي: که د اعدامونو دا لړۍ وي؛ نو د کال تر پایه پورې به له ۱۰۰۰ څخه ډېر خلک، چې قومي اقلیتونه، سیاسي بندیان او د مخدره توکو پر جرمونو تورن کسان دي، د اعدام له خطر سره مخ دي.

د بشري حقونو د څار بنسټ لنډمهاله اجرائیوي رییس فیدریکو بورلو ویلي: “د ایران چارواکو تر دې دمه په ۲۰۲۵ کال کې پر منځنۍ کچه هره ورځ لږ تر لږه درې کسان اعدام کړي، چې ډېری مخالفان او څنډې ته شوي خلک د حکومت د ظالمانه کړنو قرباني شوي دي.”

ویل کیږي، چې “د وژنو دا لړۍ د کمېدو نښې نه‌ښیي. په ایران کې د دې کړکیچ کچه ​​د نړیوالې ټولنې لپاره د ټولو اعدامونو د سمدستي بندولو او د اعدام د سزا د ځنډولو غوښتنه پر ګوته کوي.”