د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړې استازې روزا اوتونبایوا او د ملګرو ملتونو د ښځو د چارو مشره به سبا د وږي پر ۲۸ / د سپټمبر ۱۸ د افغانستان د وضعیت په اړه امنیت شورا ته راپور وړاندې کړي.

په امنیت شورا کې به د افغانستان په اړه یو پرانیستې او توجیهي ناسته او له هغې وروسته به د افغانستان په اړه نظرونه وړاندې شي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د مرستندویه پلاوي (یوناما) ځانګړې استازې روزا اوتونبایوا او د ښځو لپاره د دې ټولنې اجرائیه رییسه سیما باهوس به د افغانستان پر وضعیت خپل راپور وړاندې کړي.

له دې غونډې مخکې د ملګرو ملتونو عمومي منشي د افغانستان په اړه خپل درې میاشتنی راپور خپور کړی دی. په دې راپور کې راغلي؛ د تېر کال د همدې مودې پر پرتله امنیتي پېښې زیاتې شوي، پر ښځو محدودیتونه ډېر شوي او تر ۲۴ میلیون ډېر کسان اوس هم بشري مرستو ته اړتیا لري.

د ملګرو ملتونو عمومي منشي دا هم ویلي، چې د اګست تر دېرشمې له افغانستان سره د اړتیا وړ ۲ اعشاریه ۹ میلیارډ ډالرو مرستو یوازې ۲۴ اعشاریه ۹ سلنه مرستې شوې دي.

د ښځو د حقونو یو شمېر فعالان له دې غونډې تمه لري، چې د ښځو بشري وضعیت به ښه شي.

اسلامي امارت تمه لري، چې د اوتنبایوا راپور به د افغانستان واقعیتونه منعکس کړي او د کوچنیو مسایلو له توجیه کولو به ډډه وکړي.

د بهرنیو چارو وزارت ويلي، د عمان په پلازمېنه مسقط کې د افغان سفارت د ډیپلوماټانو فعالیتونه او خدمات د تېرې اوونۍ د یکشنبې پر ورځ پیل شول.

د بهرنیو چارو وزارت د ویاند مرستیال ضيا احمد تکل زیاته کړې، چې د کوربه هېواد پر همکارۍ د سفارت د فعالیتونو بیا پیلول به د کابل او مسقط ترمنځ د سیاسي، اقتصادي، ټولنیزو او مذهبي اړیکو په پیاوړتیا کې رغنده رول ولوبوي.

دغه راز په افغانستان کې د ازبکستان د سفیر ۱۲ کلن ماموریت پای ته رسېدلی او ازبکستان به افغانستان ته خپل نوی سفیر هم وروپېژني.

یادګار خواجه شادمانوف د ریاست الوزرا له اداري مرستیال سره په خپله وروستۍ کتنه کې ویلي، چې په افغانستان کې یې د خپل ماموریت پر مهال په بېلابېلو برخو کې د دوه اړخیزو اړیکو د پیاوړتیا او پراختیا هڅه کړې ده.

هغه ټینګار کړی، چې هېواد یې له افغانستان سره د اقتصادي او سوداګریزو اړیکو د پراخولو غوښتونکی دی او ازبکستاني سوداګر او پانګوال چمتو دي، چې په افغانستان کې په ځانګړي توګه د کانونو او انرژۍ په برخو کې پانګونه وکړي.

د ریاست الوزرا اداري مرستيال دغه راز د دوه اړخيزو اړيکو پر پراختيا ټينګار وکړ او وایي، چې افغانستان او ازبکستان پخوانۍ اړيکې لري.

د ریاست الوزراء اداري مرستیال عبدالسلام حنفي ویلي؛ اسلامي امارت د هېواد په بېلابېلو سکټورونو کې د سوداګرو او پانګوالو لپاره د لازمو اسانتیاوو له برابرولو سره له پانګونې هرکلی کوي.

په افغانستان کې د یادګار خواجه شادمانوف تر ټولو مهمه لاسته راوړنه په تېره بیا په تېرو درې کلونو کې د څه باندې دوه میلیارډ ډالرو پر ارزښت د پېنځه سوداګریزو او اقتصادي تړونونو لاسلیکول ول، چې په دې وروستیو کې د دواړو هېوادونو د لوړ پوړو چارواکو په حضور کې لاسلیک شول.

د ایران ولسمشر مسعود پزشکیان واک ته له رسېدو وروسته خپلې لومړنۍ خبري غونډې ته ویلي؛ د هېواد د ملي امنیت په عالي شورا کې د مهاجرینو په اړه درې غونډې شوي او هغه کسان، چې ایران ته په ناقانونه توګه داخل شوي، پر پوره درناوي به بېرته افغانستان ته ستانه شي.

مسعود پزشکیان په ایران کې د افغان مهاجرینو په اړه د یوې پوښتنې په ځواب کې ویلي، چې غیر قانوني مهاجرین به بېرته افغانستان ته ستانه شي؛ ځکه، چې د هېوادونو تر منځ د قانوني چوکاټ مراعات کول اړین دي او هرڅوک یې باید تعقیب کړي.

د ایران ولسمشر مسعود پزشکیان وایي: له دغو کسانو څخه ځينې يې قانوني پاسپورټونه او ويزې لري؛ خو يو شمېر يې په ناقانونه توګه هېواد ته رادننه شوي، چې بايد د قوانينو او مقرراتو له مخې ايران ته رادننه شوي واى. مونږ وروڼه يوو؛ خو د هېوادونو تر منځ د قانوني چوکاټ مراعاتول اړين دي او هر څوک يې بايد مراعت او په پام کې ونیسئ. هغه کسان، چې په غیر قانوني توګه ایران ته داخل شوي، پر درنښت به افغانستان ته راستانه شي.       

د بهرنیو چارو وزارت چارسمبالي په کابل کې د بهرنیو هېوادونو له سفیرانو سره په کتنه کې د افغان کډوالو د کوربتوب په تړاو له هېوادونو ستاینه کړې او وایي، چې هېوادونه په ځانګړې توګه ایران او پاکستان باید د افغان کډوالو د ایستلو په بهیر کې له زغم او احتیاط څخه کار واخلي. ترهغه پورې حوصله وکړي، چې افغانستان په خپلو پښو ودریږي.

د بهرنیو چارو وزارت چارسمبالي ویلي، چې د افغانستان په ټولو مسایلو کې هېوادونه امنیتي نظرونه لري او دا د حل لاره نده او اسلامي امارت چمتو دی، چې د سیمې له هېوادونو سره د متقابل احترام پر بنسټ مثبتې، رغنده او اقتصاد محوره خبرې وکړي.

امیرخان متقي وایی، چې د امنیت او ثبات د تامین لپاره باید رښتیني، منطقي او عملي ګامونه واخیستل شي او د سیمې له هېوادونو یې وغوښتل، چې د خپلو مشروعو ګټو د تامین لپاره له یو بل سره همکاري وکړي؛ وړو مسایلو ته پام ونکړي او د اقتصادي همکاریو پر پراختیا راوڅرخیږي.