د افغانستان بهرنیو چارو وزارت د سټراټیژیکو څېړنو مرکز رییس عبدالحی قانت ويلي، چې د امریکا د ملي امنیت د نوې اعلان شوې سټراټیژۍ له مخې؛ امریکا د تېر پر پرتله د نورو هېوادونو په کورنیو چارو کې لاسوهنه نه غواړي او اوس به امریکا له نورو هېوادونو سره پر ګډو مشترکاتو کار کوي.

عبدالحی قانت د دوشنبې پر ورځ( د مرغومي لومړۍ ) په ایکس پاڼه کې ولیکل، چې د ټرمپ اداره نور نه غواړي امریکا د تېر په څېر پر نورو هېوادونو د خپلې خوښې نظامونه وتپي او لومړیتوبونه ورته وټاکي.

قانت زیاته کړې: د تروریزم پدیده، چې تېر ۲۵ کاله امریکا ته مستقیم خطر و؛ نور د دوی په سټراټیژۍ کې مهم ځای نلري.

د نوموړي د څرګندونو له مخې: اوس امریکا له نورو ننګونو سره مخ ده، چې غواړي له هغو سره ښه تعامل ولري؛ ځکه، چې د ټرمپ اداره نور د تېر په څېر نه غواړي پر نورو هېوادونو نظامونه وتپي.

قانت وایي: د امریکا قوي سیاسي جوړښت، اقتصاد، نړیوال مالي سیسټم، ټکنالوژي، پوځي ځواک، د سیاسي اتحادونو نېټ ورک، جغرافیه، نرم قدرت او د امریکايانو د وطن پالنۍ احساس هغه اړینې برخې دي، چې د امریکا نوې سټراټیژي پرې ټینګار کوي.

نوموړي زیاته کړې؛ امریکا په نړۍ کې د سټراټیژیک اهمیت پېنځه سیمې یادې کړي، چې دوی به په کې د خپلو دښمنانو د نفوذ مخنیوی کوي.

د عبدالحی قانت د څرګندونو له مخې؛ امریکا ته لودیځه نیمه وچه ډېره اړینه ده او هغه سیمه رانغاړي، چې د امریکا شاوخوا هېوادونو په کې میشت دي.

قانت وایي: امریکا غوړاي، چې د چین او روسیې په ګډون نورهېوادونه د لویدیځې وچې په نظامي، اقتصادي او سیاسي برخو کې سټراټیژیکې همکارۍ ونلري؛ امریکا دا سیمه په تاریخي لحاظ د خپل نفوذ طبیعي ساحه بولي او هیڅکله لوی هېوادونه دې سیمې ته نږدې نه‌پرېږدي.

د یادې سټراټیژۍ له مخې؛ امریکا په دې سیمه کې خپل متحدین ساتي او هڅه به کوي، چې له نورو هېوادونو سره هم کار وکړي.

قانت زیاته کړې؛ امریکا په آسیایي هېوادونو کې غواړي اقتصادي فرصتونه د ځان پر ګټه وکاروي او د خپلو متحدینو په واسطه د چین د نور ډېر پرمختګ مخه ونیسي؛ خو نه غواړي، چې له چین سره په مستقیم ټکر کې ښکېل شي.

دغه راز قانت لیکلي: د ټرمپ اداره د اروپا پر سیاستونو نیوکې کوي‌ او غواړي، چې دوی بدلون ته وهڅوي. امریکا به د داسې اروپا ملاتړ روان وساتي، چې دوی د روسیې په اړه خپل موقف په اوکراین کې له جګړې څخه د ثبات او سولې په طرف بدل او خپلې ګټې په آسیا کې خوندي کړي.‌

همدارنګه قانت په منځني ختیځ کې د امریکا سټراټیژۍ ته هم نغوته کړې او څرګندوي: د منځني ختیځ ډېری حکومتونه د امریکا نږدې ملګري دي او د ملګرتیا ساتنه ورته د ایران پر وړاندې اړینه ده. کوښښ کوي، چې د اسلامي نړۍ نور هېوادونه هم د ابراهم له تړون سره یو ځای کړي او اسرائیل له ټولو سره طبیعي اړیکو ته وهڅوي. د فلسطین اوربند به روان ساتي، چې حماس بیا د اسرائیلو امینت وننګوي. سوریه بالقوه ننګونه بولي؛ خو د سیمې د هیوادونو پر ملاتړ به په سیمه کې ثبات خوندي کوي.

قانت دا هم لیکلي، چې امریکا په تاریخي لحاظ په افریقا کې د رژیمونو په بدلولو او لبرال آیډیالوژۍ پر خپرولو تمرکز کړی؛ خو د ټرمپ اداره په دې باور ده، چې له دې وروسته به هڅه کېږي، چې په دې سیمه کې روانو ټکرونو(کانګو – وراندا او سودان) ته د حل لاره پیدا او د بالقوه ټکرونو (ایټوپیا، سومالیا او ایرټریا) مخنیوی وکړي. امریکایان په دې باور دي، چې د تروریزم پدیده اوس د افریقا سیمې ته لېږدول شوې؛ خو د راپورته کېدلو مخه به یې ونیول شي.

ویل کیږي، چې د امریکا د ملي امنیت په سټراټیژۍ کې د افغانستان په اړه هېڅ ذکر نشته.

نن( سې‌شنبه د مرغومي دوه‌یمه) د حکومت د اطلاعاتو او رسنیو په مرکز کې د اوبو او انرژۍ وزارت او یو خصوصي شرکت ترمنځ د جوزجان ولایت قوش‌تېپې او درزاب ولسوالیو ته د برښنا رسونې پروژې تړون لاسلیک شو.

دغه تړون د ریاست الوزراء د اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر په حضور کې، چې شاوخوا یو میلیارډ او ۸۸۶ میلیون افغانۍ لګښت پرې راځي؛ لاسلیک شوی دی.

د دې پروژې چارې به په درې کلونو کې بشپړې شي.

ویل کیږي، چې په دې پروژه کې د ۸۵.۲۴ کیلومټرو پر اوږدوالي د ۲۲۰ کیلوولټ برښنا مزي غځول، په قوش‌تېپې او درزاب ولسوالیو کې د دوه سب سټېشنونو او دوه توزیعي شبکو جوړول هم شامل دي، چې د چارو له بشپړېدا سره به یې  زرګونه کورنۍ له برښنا برخمنې شي.

د ترکیې دولتي خبري سرچینې د دوشنبې پر ورځ( د مرغومي لومړۍ ) راپور ورکړی؛ د دې هېواد استخباراتي کارکوونکو ډیورنډ فرضي کرښې ته نږدې د داعش یو لوړپوړی غړی نیولی، چې له کبله یې د ترکیې په ګډون په یو شمېر هېوادونو کې د ځانمرګو بریدونو مخه ونیول شوه.

اناتولي خبري سرچینې ویلي: دغه شکمن، چې مهمت ګورن نومېږي؛ د پټو عملیاتو په لړ کې نیولی او ترکیې ته لېږدول شوی دی.

د عملیاتو د ترسره کېدو وخت او دا، چې په دې عملیاتو کې افغان او پاکستاني چارواکي ښکېل ول او که نه تر دې دمه یې په اړه څه ندي ویلي.

په راپور کې راغلي، چې دې ترکي وګړی ظاهراً په ترکیه، پاکستان، افغانستان او اروپا کې د ځانمرګو بمي بریدونو د ترسره کولو مسوولیت درلود.

داعش په ترکیه کې هم خونړي بریدونه ترسره کړي، چې یو یې د ۲۰۱۷ کال د جنورۍ پر لومړۍ نېټه په استانبول کې پر یوه شپني کلوپ ډزې وې، چې له کبله یې ۳۹ کسان وژل شوي وه.

د سرچینې په راپور کې دا هم ویل شوي، چې د ګورن نیول کېدا د داعش د جلب او جذب طریقې هم افشا کړي او د دې ډلې د پلان شویو فعالیتونو په اړه یې معلومات ورکړي دي.

دا په داسې حال کې ده، چې اسلامي امارت څو ځله ادعا کړې، چې داعش د ډیورنډ فرضي کرښې هغې غاړې ته پټنځایونه لري.