تازه خبرونه
که د تاوتریخوالي مخنیوی ونشي د ملکي وګړیو مرګ و ژوبله به ډېره شي – راپور

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندویه پلاوي د دوشنبه پر ورځ خبرداری ورکړی، چې د روانې جګړې او د دې په پایله کې د اغېزمنو خلکو وژنو، بد چلند، تعصب او تبعیض له رامنځته کېدو اندېښمن شوي دي.
ملګرو ملتونو د دوشنبې پر ورځ د زمري ۴ په ډاګه کړې؛ که په افغانستان کې اړین او بنسټیز ګامونه پورته نشي، په ۲۰۲۱ زېږدیز کال کې به ملکي مرګ ژوبله بېسارې لوړه شي.
د ملګرو ملتونو راپور، چې نن خپور شوی ښیي؛ له هغه مهاله، چې یوناما په افغانستان کې د ملکي مرک و ژوبلې ثبتول پیل کړي؛ د سږني ۲۰۲۱ زېږدیږ کال ملکي زیانونو تر ټولو لوړه کچه رامنځته کړې ده.
یوناما څرګنده کړې؛ د روان ۲۰۲۱ زېږدیز کال په تېرو ۶ میاشتو کې له وسلوالو جګړو ۵۱۸۳ ملکي تلفات (۱۶۵۹ وژل شوي او ۳۲۵۴ ژوبل) ثبت شوي، چې د ۲۰۲۰ کال د ورته مهال په پرتله ۴۷ په سلو کې زیاتوالی ښيي.
یوناما د مې او جون په میاشتو کې ځاني زیانونه د اندېښنې وړ بولي او څرګندوي؛ ټولټال ۲۳۹۲ تنو ته مرګ ژوبله اوښتې (۷۸۳ وژل شوي او ۱۶۰۹ ټپیان) چې دا له ۲۰۰۹ کال راپدیخوا، چې یوناما په منظم ډول د ملکي تلفاتو ثبتول پیل کړي؛ ترټولو لوړ شمېر دی. د ۲۰۲۱ له جنورۍ تر اپریل میاشتو موده کې ۲۷۹۱ ملکي کسانو ته مرګ و ژوبله اوښتې (۸۷۶ وژل شوي او ۱۹۱۵ ټپیان).
د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړې استازې ډيبرا لاينز ويلي: زه له طالبانو او حکومتي مشرانو هیله کوم، چې د جګړو بې خونده او وحشتناکې تراژیدۍ او پر ملکي وګړیو يې ويجاړوونکیو اغېزو ته پام وکړي. دا راپور ښکاره خبرداری ور کوي، چې که د مخ پر ډېرېدونکي تاوتريخوالي مخه ونه نيول شي؛ نو سږکال به ملکي افغانانو ته درنده مرګ و ژوبله واوړي.
د ملګرو ملتونو ځانګړې استازې، چې د یوناما مشره هم ده پر طالبانو او حکومتي مشرانو غږ کړی، چي: د خبرو اترو پر میز خپلې هڅې چټکې کړي او د افغان پر وړاندې د افغان د جګړې مخه دې ونیسي؛ افغانان دې خوندي کړي او د هغوی د ښه راتلونکي لپاره دې هیله من شي.
د یوناما د راپور له مخې؛ د می او جون په خونړیو میاشتو کې ډېرې جګړې له ښارونو بهر نسبتآ کم نفوسه سیمو کې ترسره شوي دي. ملګري ملتونه سخته اندېښنه لري، چې که په ښاري ګڼمیشتو سیمو کې پوځي کړنې ترسره شي؛ نو د ملکي وګړیو لپاره به یې پایلې ناورین رامنځته کوونکې وي.
ملګري ملتونه ښکېلو لوریو ته د ملکیانو د خوندیتوب په برخه کې د دوی نړیوال مسوولیتونه وریادوي او د دوی ځانګړیو هڅو ته نغوته کوي، چې ترټولو وروستۍ هغه یې د ۲۰۲۱ کال د جولای پر ۱۸مه نېټه د حکومتي او طالب استازیو ترمنځ د قطر په دوحه کې ګډه خپره شوې بیانیه ده، چې دوی په کې ملکي وګړیو ته د ځاني زیان نه رسیدو ژمنه کړې ده.
دیوناما ځانګړې غونی ځیږوو اندېښنه داده: د ۲۰۲۱ کال په لومړۍ نیمايي کې نږدې نیمايي ملکي مرګ و ژوبله ښځو، هلکانو او نجونو ته وراوښتې او د ټولو ملکي تلفاتو ۴۶ په سلو کې برخه جوړوي، چې ۳۲ په سلو کې (۱۶۸۲ ) یې بیا ماشومان(۴۶۸ وژل شوي او ۱۲۱۴ ټپیان). ۱۴ په سلو کې تلفات ښځو ته اوښتي، چې ټول ۷۲۷ کسان کیږي (۲۱۹ وژل شوي او ۵۰۸ ټپیان). ډېره ځوروونکې بیا داده، چې د بل هر کال د لومړۍ نیمايي پر پرتله، چې یوناما یې تلفات ثبت کړیدي؛ د سږکال په لومړي نیمايي کې ډېري ښځې او ماشومان وژل شوي او تپیان دي.
یوناما دا هم څرګنده کړې؛ د حکومت مخالف عناصر د ټولو ملکي تلفاتو د ۶۴ په سلو کې مسوولیت لري، چې: ۳۹ په سلو کې یې د طالبانو، نژدې ۹ په سلو کې یې د اسلامي دولت د خراسان ډلې لخوا او ۱۶ په سلو کې یې د نامشخصو حکومت مخالفو ډلو لخوا رامنځته شوي دي.
دغه راز حکومت پلوي ځواکونه د ۲۵ په سلو کې ملکي تلفات مسوولیت لري، چې: ۲۳ په سلو کې د افغانستان د ملي امنیتي ځواکونو او ۲ په سلو کې یې د حکومت پلوه وسلوالو ډلو او نامشخصو حکومت پلوو ځواکونو لخوا رامنځته شوي دي.
یوناما د ټولو تلفاتو ۱۱ په سلو کې د ځمکنیو جګړو او ډزو له کبله او نورو پېښو لکه د ناچاوده توکو او د پاته شویو چاودیدونکیو توکو له امله رامنځته شویو چاودنو ته منسوبوي، چې مشخص اړخ یې نشي په ګوته کیدی.
د ۲۰۲۰ کال د ورته مودې په پرتله، حکومت ضد عناصرو ته منسوب ملکي تلفات۶۳ سلنه ډېر شوي. پداسې حال کې، چې دولت ته منسوبو ځواکونو له لوري ملکي تلفات ۳۰ سلنه ډېروالی ښیي.
د افغان ځواکونو ویاند جنرال عمر شینواري نن په کابل کې یوې خبري غونډې ته وینا وکړه او د افغان ځواکونو لخوا د ملکي تلفاتو په اړه یې د یوناما راپور رد کړ.
هغه ویلي، چې امنیتي ځواکونو د ملکي تلفاتو د مخنیوي لپاره له ډېریو سیمو شاتګ کړی دی.
دغه راز طالبانو هم د ملکي تلفاتو په اړه د یوناما راپور رد کړی او هغه یې یو اړخیز او له دروغو ډک نومولی دی.
طالبانو په ډاګه کړې: په تېرو شپږ میاشتو کې د اسلامي امارت مجاهدین په قصدي ډول ملکیان وژلي یا بریدونه ترسره کړي چې کېدای شي د ملکي وګړو تلفات اړولی شي.”
د یادونې وړ ده، چې یوناما له ۲۰۰۹ کال راپدیخوا په سیستماتیک ډول د ملکي تلفاتو ثبتول پیل کړي؛ خو دا لومړی ځل دی، چې نړیوالو ځواکونو ته د ملکي تلفاتو یوه پېښه هم نده منسوب شوې.
تازه خبرونه
د څه باندې شل میلیارډ افغانيو پر ارزښت د برښنا ۱۰ پروژې لاسليک شوې
د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال په دې مراسمو کې له یادو قراردادي شرکتونو څخه غوښتنه کړې، چې د دې پروژو چارې منظمې ترسره کړي.

نن( پنجشنبه د وري پر اوومه) د هېواد د رسنیو په مرکز کې د شل میلیارډ افغانیو پر ارزښت د دوه سوه اتهویشت میګاواټه برښنا د تولید تړونونه لاسلیک شول.
د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال په دې مراسمو کې له یادو قراردادي شرکتونو څخه غوښتنه کړې، چې د دې پروژو چارې منظمې ترسره کړي.
د برښنا شرکت مسوولینو ويلي، چې له دې سره به د افغانستان برښنا تولیدي کچه لوړه او همدارنګه سلګونه کسانو ته کاري زمینه برابره شي.
په دې قردادونو کې د برښنا تولید په بېلا بېلو ولایتونو کې ترسره کیږي.
نوموړي زياته کړې؛ دا پروژې، چې له کورنیو او بهرنیو شرکتونو سره لاسلیک شوي؛ په کې د ۲۲۸.۴۵ مېګاواټه بادي، حرارتي (ګازي) او لمریزې برښنا تولید لپاره د سب سټېشنونو جوړول او مزو غځول شامل دي.
د برښنا شرکت مسوولینو ویلي؛ دا پروژې په لاندې ډول دي:
۱- د بلخ ولایت په دهدادي ولسوالي کې د ۴۰ مېګاواټه لمریزې برښنا تولید
۲- په هرات ولایت کې د ۵ مېګاواټه لمریزې برښنا تولید
۳- په لغمان ولایت کې د ۱۰ مېګاواټه لمرېزې برښنا تولید
۴- په هرات ولایت کې د ۴۲ مېګاواټه بادي برښنا تولید
۵- د لوګر ولایت په محمداغه ولسوالۍ کې د سب سټېشن جوړول
۶- د ننګرهار په شیخ مصري کې د ۴۰ مېګاواټه لمریزې برښنا تولید
۷- د جوزجان ولایت په شبرغان کې د ۵۰ مېګاواټه حرارتي (ګازي) برښنا تولید
۸- د لوګر ولایت په محمداغه ولسوالۍ کې د ۴۰ مېګاواټه لمریزې برښنا تولید
۹- له زابل څخه تر کندهار پورې د غځېدونکې پروژې د پاتې چارو بشپړول او په سب سټېشنونو کې یې د SVC سسټمونو نصبول
۱۰- له کجکي څخه تر کندهار پورې د ۱۱۰ کیلو ولټ برښنامزې د غځولو پاتې چارې بشپړول.
د اقتصاد وزارت چارسمبالي( سرپرست) دین محمد حنیف د څرګندونو له مخې؛ افغانستان باید د برښنا د تولید په برخو کې پانګونه ډېره کړي، چې پر ځانبسیاینې ته ورسیږي.
افغانستان هرکال میلیونونه افغانۍ بهرنيو هېوادونو ته د برښنا لګښت ورکوي .
د یادونې ده، چې بیاتپاور شرکت لومړنی افغان شرکت دی، چې له ګاز څخه برښنا تولیدوي او په تېرو پېنځه کلونو کې یې د یو میلیارډ کیلو ولټ ساعت برښنا تولید کړې او د خلکو له تود هرکلي سره مخ شوی دی.
تازه خبرونه
د اسلامي امارت رهبر د کوچني اختر د رارسېدو په مناسبت افغانانو ته مبارکي وړاندې کړه
د شیخ هبةالله آخوندزاده د مبارکۍ په دې پیغام کې، چې نن (پنجشنبه د وري اوومه/ د رمضان المبارک اووهویشتمه) خپور شوی راغلي: “مسلمانانو وروڼو! راځئ له الله تعالی سره خپله ژمنه تازه او پیاوړې کړو، چې د الله تعالی نافرماني او د شیطان پیروي به نهکوو.”

د اسلامي امارت رهبر شیخ هبةالله اخوندزاده د کوچني اختر د رارسېدو په مناسبت پخپل خپاره شوي پیغام کې “ ټولو مسلمانانو ته د زړه له کومې مبارکي” ویلې او له هغوی یې وغوښتل، چې “د شیطان پیروي ونکړي.”
د شیخ هبةالله آخوندزاده د مبارکۍ په دې پیغام کې، چې نن (پنجشنبه د وري اوومه/ د رمضان المبارک اووهویشتمه) خپور شوی راغلي: “مسلمانانو وروڼو! راځئ له الله تعالی سره خپله ژمنه تازه او پیاوړې کړو، چې د الله تعالی نافرماني او د شیطان پیروي به نهکوو.”
په دې پيغام کې له هېوادوالو غوښتل شوي، چې له خپلو امنیتي ځواکونو ملاتړ وکړي؛ ځکه په وينا يې د مجاهدینو او امنیتي ارګانونو د شپو او ورځو زحمتونو نتیجه ده چې نن په ټول افغانستان کې امن دی.
دغه راز څرګندوي؛ هېوادوال مو باید د مغرضو کړیو او استخباراتي ټولنو پر هغو تبلیغاتو باور ونکړي، چې د خلکو د مایوسه کولو کوښښ کوي یا د فقر او اقتصادي مشکلاتو اندېښنې خپروي.
همدارنګه له نړيوالو او ټولو خواوو غوښتنه شوې، چې د افغانستان د خلکو معتقداتو او ارزښتونو ته درناوی وکړي او د افغانستان په کورنیو چارو کې له لاسوهنې ډډه وکړي او په هېواد کې د ثبات، امنیت او پرمختګ مخنیوی ونکړي.
هغه زياته کړې؛ اسلامي امارت کوښښ کوي، چې ستاسو ژوند ښه او پیاوړی شي.
د اسلامي امارت رهبر له افغانانو وغوښتل، چې د اسلامي امارت له لاسته راوړنو او په افغانستان کې د هر اړخیز امنیت شکر ادا کړي.
د شیخ هبةالله د څرګندونو له مخې؛ “مونږ دا ورځ( کوچنی اختر) په یوه امن او خوشحاله فضا کې نمانځو. یو وخت په دې ورځ له کورونو څخه د افغانانو جسدونه راویستل کېدل، په دې ورځ مونږ بمبارډ کېدو، په دې ورځ زمونږ کورونه تلاشي کېل او زندانونو ته اچول کېدو؛ خو اوس د الله پاک شکر دی دا ورځ د امن او سوکالۍ ورځ ګرځېدلې ده.”
د اسلامي امارت رهبر یو ځل بیا د شرعي حدودو او احکامو پر پلي کولو ټینګار کړی او تر خپلې قومندې لاندې محکمو ته یې امر کړی، چې “له شریعت سره سم” شرعي حدود پلي کړي؛ ځکه، چې”همدا مو د جهاد او قربانیو لوی هدف و.”
شیخ هبةالله خپلو محتسبانو او د اسلامي امارت تعلیمي ادارو ته یې هم د خلکو د اصلاح امر کړی، چې په ټولو تعلیمي برخو کې د عقایدو او کړنو اصلاح ته جدي پاملرنه وکړي او نصابونه له شریعت سره سم تنظیم کړي؛ خو د اختر په دې پیغام کې د ښځو او نجونو د زدکړې په اړه کومه یادونه نده شوې.
په دې پیغام کې د اسلامي امارت رهبر د فلسطین پر خلکو د اسرائیلو د بریدونو غندنه وکړه.
د اسلامي امارت رهبر ویلي دي: “مونږ د فلسطین پر مظلومو خلکو د صهیونیسټ رژیم وحشیانه بریدونه او بمبارډ غندو او دا یو لوی ظلم او وحشت ګڼو. مونږ د فلسطین د خلکو د مشروع غوښتنو ملاتړ کوو.”
د اسلامي امارت رهبر د اسلامي نړۍ له نورو هېوادونو هم وغوښتل، چې د خپل وس له مخې د فلسطین د خلکو ملاتړ وکړي، چې خپل غصب شوي حقونه بېرته ترلاسه کړي.
د پیغام په پای کې د اسلامي امارت مشر یو ځل بیا مسلمانانو وروڼو ته د کوچني اختر مبارکي وړاندې کړې او له هغوی یې غوښتي، چې د هغه لپاره دعا وکړي؛ ځکه، چې د امیر لپاره دعا کول واجب دي.
تازه خبرونه
اروپايي ټولنې له خپلو وګړو د خوراکي توکو زیرمه کول وغوښتل
اروپايي چارواکي غواړي یوه “سټراټیژیک زیرمه” جوړه کړي، چې طبي تجهیزات، انرژي، ټرانسپورټ او د اور وژنې الوتکې په کې وي.

اروپايي ټولنې له خپلو خلکو وغوښتل، چې لږ تر لږه د ۷۲ ساعتونو لپاره خوراکي توکي، اوبه او نور د ادتیا وړ توکي زیرمه کړي.
دا پرېکړه د جګړې، سایبري بریدونو او د اقلیمي بدلونونو د مخ پر زیاتېدونکو ګواښونو له کبله رامنځته شوې ده.
اروپايي ټولنې د چارشنبې پر ورځ(د وري شپږمه ) څرګنده کړې؛ د امنیتي خطرونړ د زیاتېدو له کبله غړي هېوادونه باید له احتمالي ناورینونو سره د مقابلې لپاره ښه چمتووالی ولري.
دې ټولنې ټینګار کړی، چې یوازې پر بېړنيو غبرګونونو تکیه کول بسنه نهکوي؛ خلک باید ځانونه بېړني حالت ته چمتو کړي.
د اروپايي ټولنې د ناورین د مدیریت کمیسیون غړې هدجه لحبیب ویلي، چې د اروپا امنیتي ګواښونه ډېر پېچلي شوي او وګړي باید چمتو وي.
نوموړې د خوړو، درملو، د اسنادو او لنډو راډیوګانو څپو د پېژندنې د زیرمه کولو پر اړتیا ټینګار وکړ.
دا خبرداری په داسې حال کې ورکول کېږي، چې ناټو تر ۲۰۳۰ کال پورې د روسیې د نوي برید د احتمال پر اړه خبرداری ورکړی دی.
اروپايي ټولنه د مسکو له وروستیو ګواښونو وروسته پخپلې امنیتي پالیسۍ بیاکتنه کوي.
اروپايي چارواکي غواړي یوه “سټراټیژیک زیرمه” جوړه کړي، چې طبي تجهیزات، انرژي، ټرانسپورټ او د اور وژنې الوتکې په کې وي.
اروپايي ټولنې له غړو هېوادونو غوښتي، چې د ناورین په مدیریت کې نوره ډېره همغږي ولري.
لحبيب ويلي، چې نور بېړني غبرګونونه بسنه نکوي او بايد ډېر چمتووالی ونيول شي.
لحبیب زیاته کړې، چې د ناورین په وخت کې د ژوندي پاتې کېدو او له ۷۲ ساعتونو څخه د تېریدو لپاره اړین خوراکي توکي، د څښاک اوبه، څراغونه، پاوربانک، راډیوګانې، نغدې پیسې او درمل وي.
-
تازه خبرونه3 days ago
اروپايي ټولنې له خپلو وګړو د خوراکي توکو زیرمه کول وغوښتل
-
سوداگري3 days ago
افغانستان د خواف-هرات اوسپنې پټلۍ له لارې اروپا ته صادراتي توکي ولېږدول
-
تازه خبرونه4 days ago
افغانستان له آمو سیند څخه خپله برخه اوبه ترلاسه کوي – ازبکستان
-
سوداگري3 days ago
افغانستان ته د روسیې د مایع ګازو صادرات زیات شول
-
سوداگري5 days ago
عزیزي او ژاو شینګ چین ته د افغانستان د صادراتو د زیاتوالي په اړه بحث وکړ
-
تازه خبرونه3 days ago
د اسلامي امارت رهبر د کوچني اختر د رارسېدو په مناسبت افغانانو ته مبارکي وړاندې کړه
-
څار4 days ago
څار: د تورې بحیرې په اړه د اوکراین او روسیې تړون
-
تحول4 days ago
تحول: د ایران او امریکا ترمنځ د تاوتریخوالي له ډېرېدو اندېښنې