د روسیې څېړنیزې کمیټې اعلان کړی، چې نن (سې‌ شنبه د لیندۍ اووه‌ویشتمه) په مسکو کې د دې هېواد د اتومي دفاعي ځواکونو قومندان د یوې بمي چاودنې له کبله وژل شوی دی.

د رویټرز د څرګندونو له مخې؛ جنرال ایګور کریلوف، چې د روسیې د اټومي، بیولوژیکي او کیمیاوي خوندیتوب ځواکونو مشر و؛ له کرملین څخه اووه کیلومټره لرې د ریازانسکي سړک له اپارتماني ودانۍ بهر ووژل شو.

په دې پېښه کې د هغه مرستیال هم وژل شوی دی.

د کیف انډیپنډنټ ورځپاڼې د راپور له مخې، د اوکراین حکومتي چارواکو کریلوف په اوکراین کې د کیمیاوي وسلو پر کارولو تورن کړی دی.

د اوکټوبر په میاشت کې بریټانیا پر کریلوف او د روسیې اټومي دفاعي ځواکونو پر وړاندې د جګړې په ډګر کې د زهرجنو موادو د کارولو له کبله بندیزونه لګولي وه.

د لبنان د حزب الله مشر نعیم قاسم د شنبې پر ورځ د سوریې د ولسمشر بشارالاسد د رژیم له نسکورېدو وروسته په خپلو لومړنیو څرګندونو کې ویلي، چې دې ډلې د سوریې له لارې خپله اکمالاتي لاره له لاسه ورکړې ده.

د بشار الاسد د رژیم پر مهال د ایران له ملاتړه برخمن حزب الله له سوریې څخه د عراق له لارې وسلې او نور پوځي تجهیزات راوړل؛ خو د ډسمبر پر شپږمه د اسد مخالفانو له عراق سره پوله ونیوله او دغه لاره یې پرې کړه او دوه ورځې وروسته پلازمېنه دمشق ونیول شو.

د رویټرز د څرګندونو له مخې؛ قاسم د شنبې پر ورځ په یوه ټلویزیوني وینا کې پرته له دې، چې د بشارالاسد نوم واخیستل شي وویل: هو! په دې پړاو کې حزب الله د سوریې له لارې خپله پوځي اکمالاتي لار له لاسه ورکړې؛ خو دا زیان مو د مقاومت په کار کې لږ دی.

هغه زیاته کړې: شاید یو نوی رژیم راشي او دا لار بېرته عادي حالت ته راشي او مونږ کولی شو نورې لارې ولټوو.

حزب الله پر ۲۰۱۳ کال په سوریه کې مداخله پیل کړه، چې له بشارالاسد سره د مخالفانو پر وړاندې په مبارزه کې مرسته وکړي، چې هغه مهال د هغه د نسکورولو په لټه کې و. تېره اوونۍ کله، چې اپوزیسیون دمشق ته نږدې شو؛ دې ډلې د خپلو جنګیالیو د وتلو د څارنې لپاره څارونکي افسران واستول.

د بشارالاسد د کورنۍ له ۵۰ کلنې واکمنۍ وروسته اوس د تحریر الشام کمیټې پر مشرۍ انتقالي حکومت رامنځته شوی دی.

قاسم ویلي، چې حزب الله د نویو ځواکونو په اړه تر هغه وخته قضاوت نشي کولی، چې دوی خپل وضعیت ډاډمن او روښانه دریځ خپل نکړي.

هغه زیاته کړې؛ دی هیله لري، چې د لبنان او سوریې خلک او حکومتونه خپلې همکارۍ روانې وساتي.

قاسم وایي: مونږ هم هیله لرو، چې دا نوی واکمن اړخ اسرائیلو دښمن وګڼي او اړیکې ورسره عادي نکړي. دا هغه څه دي، چې له سوریې سره زمونږ د اړیکو پر اړتیا اغېز کوي.

حزب الله او اسرائیلو د لبنان په جنوبي پوله کې له شاوخوا یو کال راپدېخوا د غزې د جګړې له کبله سره ښکېل دي.

د یادونې ده، چې په سپتمبر کې اسرائیلو پر لبنان پراخ عملیات پیل کړل او د حزب الله ډېر مشران یې ووژل.  

د سوریې د ولسمشر بشارالاسد راپرځېدو د سوریې خلک، د سیمې هېوادونه او د نړۍ قدرتونه اندېښمن کړي، چې راتلونکی به څه وي؛ ځکه، چې د تحریر شام جنګیالیو د حکومت جوړولو په اړه خپل لومړني ګامونه پورته کړل.

د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د دوشنبې پر ورځ ناوخته د تړلو دروازو تر شا غونډه وکړه او ډیپلوماټانو وویل؛ له ۱۳ کلنې کورنۍ جګړې وروسته په ۱۲ورځو کې د بشار الاسد چټکې نسکورېدا یوه حیرانتیا رامنځته کړې ده.

په ملګرو ملتونو کې د روسیې سفیر واسیلي نبنزیا له ناستې وروسته خبریالانو ته وویل: ټول د شورا د غړو په ګډون حیران شول؛ ځکه، نو مونږ باید صبر وکړو او وګورو او ننداره وکړو ... وارزوو، چې وضعیت به څنګه مخکې ولاړ شي.

روسیې د جنګیالیو پر وړاندې د بشارالاسد له حکومت څخه په ملاتړ اړینې هڅې کړې دي. د سوریې مشر د یکشنبې پر ورځ له دمشق څخه مسکو ته وتښتید او د خپلې کورنۍ ۵۰ کلنه ظالمانه واکمنۍ یې پای ته ورساوله.

رویټرز راپور ورکړی، چې په دمشق کې اوس هم جشن روان دی؛ د اسد لومړي وزیر محمد جلالي د دوشنبې پر ورځ هوکړه وکړه، چې واک د جنګیالیو پر مشرۍ د سوریې په شمال لویدیځ کې د جنګیالیو تر کنټرول لاندې سیمه کې د ژغورنې حکومت ته وسپاري.

یوې سرچینې رویټرز ته ویلي؛ د جنګیالیو مهم قومندان احمد الشراع، چې په ابو محمد الجولاني مشهور دی، د انتقالي حکومت په اړه د خبرو لپاره له جلالي او مرستیال ولسمشر فیصل مقداد سره وکتل. جلالي وويل، چې د سپارلو چارې ښايي څو ورځې وخت ونيسي.

د الجزیرې ټلویزیون راپور ورکړ، چې انتقالي واک به د محمد البشیر پر مشرۍ وي، چې د ژغورنې حکومت مشري کوي.

هیات التحریر الشام (HTS) د جنګیالیو د یووالی نوم دی، چې د القاعده یوه پخوانۍ څانګه ده.

هغه کورنۍ جګړه، چې په ۲۰۱۱ کې پیل شوه؛ په سلګونه زره یې ووژل، د  وخت د کډوالو ترټولو د لوی بحران لامل شو او ښارونه یې  بمبارډ کړل، کلیوالي سیمو ویجاړې، له خلکو تشې شوې او اقتصاد یې د نړیوالو بندیزونو له کبله له ناورین سره مخ کړ..

د جنګیالیو یووالي د سوریې د راتلونکي په اړه خپل پلانونه ندي په ډاګه کړي او په سیمه کې د دې ډول انتقال لپاره کومه طرحه هم نلري.

واشنګټن ویلي، امریکا د سوریې له وسلوالو ډلو سره د ښکېلتیا لپاره د لارو په لټه کې ده او په سیمه کې د ترکیې په څېر شریکانو ته د غیر رسمي ډیپلوماسۍ د پیلولو لپاره اړیکې نسي.

قطري ډیپلوماټانو د دوشنبې پر ورځ له HTS سره خبرې وکړې؛ یوه چارواکي د پرمختګونو په اړه رویټرز ته معلومات ورکړل؛ ځکه، چې سیمه‌ییز هېوادونه له دې ډلې سره د اړیکو پرانیستلو لپاره سیالي کوي.

یو شمېر جنګیالي، چې د دوشنبې پر ورځ د پلازمېنې د اموي ډګر شاوخوا ته راټول شوي وه؛ هیله څرګنده کړه، چې یوه ملکي اداره به ژر تر ژره دا هېواد اداره کړي.

فردوس عمرنومی جنګیالی، چې په ادلب ولایت کې د کرنې د بیا پیلولو اراده لري وایي،؛مونږ غواړو، چې دولتي او امنیتي ځواکونه مسوولیتونه خپل کړي.

ابو محمد الجولاني د سوریې د بیارغونې ژمنه کړې او HTS کلونه هڅې کړي، چې په سوریه کې بهرنیو هېوادونو او اقلیتونو ته بشپړ ډاډ ورکړي او د غچ اخیستنې وېره له منځه یوسي.

HTS ویلي، چې د سوریې د خلکو په ځورونه کې له ښکېلو امنیتي او اردو افسرانو څخه به پوښتنه وشي.

جولاني په یوه خبرپانه کې ویلي؛ مونږ به یو نوملړ خپور کړو، چې په کې د هغو لوړ پوړیو چارواکو نومونه شامل وي، چې د سوریې د خلکو په ځورونه او وژنه کې ښکېل دي. هغه کسانو ته به انعامونه ورکړ شي، چې په جنګي جرمونو کې د ښکېلو اردو او امنیتي افسرانو په اړه معلومات ورکړي.

HTS د ډېرو هېوادونو او ملګرو ملتونو لخوا د یو ترهګرې دلې په توګه نومول شوی او د حاکمیت  اعتبار یې ناڅرګند دی.