د امریکا او اوکراین ولسمشرانو ډونالډ ټرمپ او ولادمیر زیلینسکي په یو ساعته ټیلیفوني اړیکه کې د اوکراین د جګړې د پای ته رسولو لپاره د همکارۍ هوکړه وکړه، چې سپینې ماڼۍ ځانګړې او ټرمپ ډېرې ښې وارزولې.

په دې ټیلیفوني اړیکه کې، چې د چارشنبې پر ورځ( د کب نهه‌ویشتمه) تر سره شوې؛ زیلینسکي د اوکراین د جګړې پرمهال د کیف لپاره د واشنګټن له ملاتړه ستاینه وکړه.

ټرمپ او زیلینسکي دا هوکړه هم وکړه، چې د دواړو هېوادونو پلاوي به په راتلونکو ورځو کې د سعودي عربستان پر کوربتوب یوه ناسته ترسره کړي، چې د سولې لارې چارې ولټول شي.

د سپینې ماڼۍ د څرګندونو له مخې؛ دواړو خواوو د انرژۍ په سکټور کې پر محدود اوربند رامنځته کولو هوکړه وکړه.

ټرمپ له خبرو اترو وروسته پر خپلې ټولنیزې پاڼې ټروټ ولیکل؛ “مونږ په بشپړ ډول په سمه لار روان یوو.”

ولادمیر زیلینسکي هم ویلي، چې له ډونالډ ټرمپ سره یې ټیلیفوني خبرې “مثبتې او بشپړې” وې.

دا د دواړو هېوادونو د مشرانو ترمنځ په سپینه ماڼۍ کې د له جنجالي لیدنې او لفظي شخړې وروسته لومړۍ ټیلیفوني اړیکه ده.

له دې لفظي شخړې وروسته واشنګټن کیف ته ټولې پوځي مرستې وځنډولې او اعلان یې وکړ، چې دا مرستې به تر هغه وخته پورې بیا پیل نشي، چې د اوکراین مشران سولې ته “رښتینې” ژمنتیا ونه‌ښيي.

روسیې په ۱۴۰۰ لمریز لېږدیز کال کې د اوکراین پر وړاندې خپل پوځي کمپاین پیل کړ او له هغه وخت راپدېخوا د دواړو هېوادونو ترمنځ مرګونې نښتې روانې دي. د اوسنۍ جګړې له پیل راپدېخوا روسیې د اوکراین شاوخوا یو پر پېنځمه برخه خاوره نیولې ده.

دغه راز زیلینسکي په اوکراین کې د پاټریوټ سیسټم د ځای پرځای کولو غوښتنه کړې ده.

سپینې ماڼۍ د جب پر لومړۍ / د فبروري پر نولسمه اعلان وکړ، چې زیلینسکي له ټرمپ سره په ټیلیفوني خبرو کې د روسیې د بریدونو د مخنیوي لپاره د اوکراین د دفاعي هوایي سیسټمونو د پیاوړتیا غوښتنه وکړه او د امریکا ولسمشر هم ژمنه وکړه، چې په اروپا کې د اړتیا وړ پوځي تجهیزاتو په برابرولو کې به همکاري وکړي.

سپینې ماڼۍ زیاته کړې، چې د دواړو هېوادونو مشرانو هوکړه وکړه، چې د جګړې د رښتینې پای ته رسولو لپاره به کار وکړي او زیلینسکي یو ځل بیا د بشپړ اوربند لپاره خپل چمتووالی څرګند کړ.

دغه راز ټرمپ زیلینسکي ته له ولادمیر پوتین سره د تېرې ورځې د خبرو اترو په اړه هم معلومات ورکړل.

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر مارکو روبیو او د سپینې ماڼۍ د ملي امنیت سلاکار مایک والټز تائید کړې، چې زیلینسکي په اوکراین کې د پاټریوټ دفاعي هوايي سیسټم د ځای پرځای کولو غوښتنه وکړه او ټرمپ په دې برخه کې د همکارۍ ژمنه کړې ده.

د روسیې د کورڅک سیمې وروستي بدلونه د امریکا او اوکراین د ولسمشرانو ترمنځ د ټیلیفوني خبرو اړتیا رامنځته کړه. ټرمپ او زیلینسکي په دې ټیلیفوني اړیکه کې هوکړه وکړه، چې د جګړې پای ته رسولو لپاره همکاري کوي.

د ډونالډ ټرمپ ځانګړی استازي ويلي، چې د امریکا ولسمشر به روانه اوونۍ له خپل روسي سیال ولادمیر پوتین سره په اوکراین کې د درې کلنې جګړې د پای ته رسولو پر لارو چارو خبرې وکړي.

د ډونالډ ټرمپ ځانګړي استازي سټیو ویټکاف د یکشنبې پر ورځ د کب پر شپاړلسمه له سیانان سرچینې سره په خبرو کې تېره اوونۍ له پوتین سره خپلې مخامخ خبرې مثبتې و ارزولې او هیله یې څرګنده کړه، چې د شخړې د پای ته رسولو پر لوري به رښتینی پرمختګ وشي.

هغه سیانان ته ویلي؛ ” تمه لرم، چې په روانه اوونۍ کې د دواړو ولسمشرانو ترمنځ ټیلیفوني اړیکه ټینګه شي”.

هغه ټینګار وکړ، چې د ټرمپ او پوتین ترمنځ خبرې اترې به ډېرې ښې او مثبتې وي.

ویټکاف د منځني ختیځ لپاره د ډونالډ ټرمپ استازی دی؛ خو په اوکراین کې د سولې په خبرو اترو کې هم رول لوبوي.

نوموړي زیاته کړې: “مونږ له اوکراینیانو سره اوس هم په تعامل کې یوو او خبرې کوو.”

د ډونالډ ټرمپ استازي ویلي: “که څه هم د جګړې په ډګر کې وضعیت خورا پېچلی دی؛ خو مونږ د دواړو خواوو ترمنځ واټن کموو.”

د فبروري پر څلیریشتمه د امریکا ولسمشر اعلان وکړ، چې د اوکراین د جګړې د پای ته رسولو او نورو مسلو په اړه یې له ولادمیر پوتین سره ټیلیفوني خبرې کړې دي. له هغې وروسته د دواړو هېوادونو لوړ پوړو پلاويو د فبرورۍ پر شلمه د سعودي عربستان په پلازمېنه ریاض کې سره ولیدل.

اوکراین او اروپايي هېوادونه په دغو خبرو اترو کې حاضر نه ول.

دغه راز سره له دې، چې اروپا او امریکا د روسیې او اوکراین ترمنځ د سولې د ټینګښت هڅه کوي؛ خو د دواړو هېوادونو د یو او بل پر خاوره وژونکي او ویجاړونکي هوايي بریدونه روان ساتلي دي.

د روسیې پوځي ځواکونو د شنبې پر ورځ د روسیې په خاوره کې د کرڅک سیمې څخه د اوکرایني ځواکونو د شاته کولو لپاره خپل فشار ته دوام ورکړ؛ خو کیف ویلي، چې ځواکونه یې په سیمه کې محاصره ندي.

همدارنګه د دواړو هېوادونو څو سیمې هم د هوایي بریدونو لخوا پر نښه شوې دي.

د روسیې په بلګراد سیمه کې، چې د اوکراین پولې ته نږدې ده؛ په بریدونو کې لږ تر لږه درې کسان ټپیان شوي دي.

د سیمې د والي ویچسلاو ګلادکوف د څرګندونو له مخې؛ اوکرایني بې پیلوټه الوتکو په ګوبکین ښار کې یو استوګنیز کور پر نښه کړ، چې له کبله پرې اور ولګېد.

د روسیې د ورونژ سیمې والي الکساندر ګوسوف، چې له اوکراین سره ګډه پوله لري؛ هم اعلان وکړ، چې د هوايي دفاع سیسټم واحدونه یې په درې سیمو کې له ۱۵ څخه زیاتې اوکرایني بې پیلوټه الوتکې ویشتلي دي.

د نوموړي د څرګندونو له مخې؛ تر اوسه د مرګ او ژوبلې په اړه کوم راپور ندی ترلاسه شوی.

له بلې خوا د اوکراین سیمه‌ییزو چارواکو له یو څه زیان خبر ورکړی او د سیمه‌ییزو پوځي چارواکو د څرګندونو له مخې، د اوکراین په نیکوپول ښار کې یوه ښځه هم وژل شوې ده.

د اوکراین په شمالي ښار چېرنویوف کې روسي بې پیلوټه الوتکو یوه پېنځه پوړیزه ودانۍ پر نښه کړه، چې پورته دوه پوړونه یې په بشپړه توګه ویجاړ کړل. تر اوسه د مرګ ژوبلې شمېر خپور شوې ندی؛ خو چارواکو ویلي، چې مرستندویه ډلې د پېښې ځای ته رسېدلې دي.

د اوکراین رسنیو هم پلازمېنې کیف ته نږدې د څو چاودنو راپور ورکړی دی.

چارواکو مخکې په سیمه کې د بې پیلوټه الوتکې له برید خبرداری ورکړی و.

دا بدلونونه په داسې حال کې روان دي، چې بریټانیا لومړي وزیر کییر سټارمر د جمعې پر ورځ د اوکراین ملاتړ کوونکو ۲۵ هېوادونو او ټولنو سره د یوې انلاین غونډې له پای ته رسېدو وروسته په یو خبري کنفرانس کې ټینګار وکړ، چې که ولادمیر پوتین ” د سولې په اړه جدي وي؛ نو باید خپل ظالمانه بریدونه ودروي.”

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ هم ویلي، چې روسیه “د اوربند له منلو پرته بله چاره نلري. که نه؛ نو له بندیزونو سره به مخ شي.” هغه البته ټینګار وکړ؛ هیله لري، چې کار هغه ځای ته ون رسیږي.

د ایران ولسمشر مسعود پیزیکیان د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د خپل هېواد پر ګواښلو تورن کړ او څرګندوي؛ له ټرمپ سره خبرو ته هیڅ لېوالتیا نلري او ټرمپ، چې هر څه کول وغواړي و دې کړي.

مخکې له دې د متشبثینو د فورم په غونډه کې د سپینې ماڼۍ په بیصوي دفتر کې د اوکراین د ولسمشر ولادیمیر زیلینسکي او ټرمپ ترمنځ د ناندرو په اړه، پزشکیان وویل: “هغه څه، چې ټرمپ له زیلینسکي سره وکړل په رښتیا هم سړی پرې شرمیږي… دا د دوی لپاره د منلو وړ نده، چې ووایی؛ مونږ تاسې ته امر کوو، چې دا کار وکړئ، که تاسې دا کار ونکړئ، مونږ به دا کار وکړو.'”

هغه ټرمپ ته په خطاب کې ویلي: “اوس، چې ته ګواښ کوې؛ زه له تا سره هیڅ خبرو اترو لېواله نه یم. هره تېروتنه، چې غواړې ویې کړه.”

پزشکیان تهران ته د ټرمپ د وروستي لیک موضوع ته نغوته(اشاره) کوي.

له فاکس بزنس شبکې سره په یوه مرکه کې د امریکا ولسمشر اویلي وکړ، چې خامنه یي ته یې یو لیک لیکلی او ورته مې ویلي؛ ټرمپ د ایران د اټومي پروګرام ننګونه د پوځي اقدام پرځای د خبرو اترو له لارې حل کولو ته لېواله دی. د ټرمپ د څرګندونو له مخې، دا لیک د فبرورۍ پر پېنځلسمه ایران ته لیږل شوی دی.

ټرمپ په خپله مرکه کې ټینګار کړی، چې هغه دا لیک خامنه ای ته لیږلی دی.

د ډونالډ ټرمپ د ولسمشرۍ د دوه‌یم پېر د پیغامونو د تبادلې په بهیرکې د ایران له ولسمشر څخه هیڅ یادونه نه‌کوي.

پزشکیان له دې مخکې په یو لړ حکومتي مراسمو کې ټرمپ ته ورته څرګندونې کړې وې.

هغه ویلي وه: “ټرمپ وايي؛ راځئ، چې خبرې وکړو؛خو په همدې شېبه کې هغه د ایران پر وړاندې ټولې ممکنه دسیسې لاسلیک کوي.” هغه وايي، چې مذاکرات غواړم؛ “که ته د مذاکرې اهل وای؛ نو ولې به دې دا تېروتنې کولې؟”

پزشکیان دا څرګندونې په داسې حال کې وکړې، چې د مرغومي پر پېنځه‌ویشتمه یې د ټرمپ د لوړې له رسمي مراسمو سره همهاله په یوه مرکه کې ټرمپ ته ویلي وه؛ چمتو دی، چې له هغه سره خبرې اترې وکړي.