د ډونالډ ټرمپ ځانګړی استازي ويلي، چې د امریکا ولسمشر به روانه اوونۍ له خپل روسي سیال ولادمیر پوتین سره په اوکراین کې د درې کلنې جګړې د پای ته رسولو پر لارو چارو خبرې وکړي.

د ډونالډ ټرمپ ځانګړي استازي سټیو ویټکاف د یکشنبې پر ورځ د کب پر شپاړلسمه له سیانان سرچینې سره په خبرو کې تېره اوونۍ له پوتین سره خپلې مخامخ خبرې مثبتې و ارزولې او هیله یې څرګنده کړه، چې د شخړې د پای ته رسولو پر لوري به رښتینی پرمختګ وشي.

هغه سیانان ته ویلي؛ ” تمه لرم، چې په روانه اوونۍ کې د دواړو ولسمشرانو ترمنځ ټیلیفوني اړیکه ټینګه شي”.

هغه ټینګار وکړ، چې د ټرمپ او پوتین ترمنځ خبرې اترې به ډېرې ښې او مثبتې وي.

ویټکاف د منځني ختیځ لپاره د ډونالډ ټرمپ استازی دی؛ خو په اوکراین کې د سولې په خبرو اترو کې هم رول لوبوي.

نوموړي زیاته کړې: “مونږ له اوکراینیانو سره اوس هم په تعامل کې یوو او خبرې کوو.”

د ډونالډ ټرمپ استازي ویلي: “که څه هم د جګړې په ډګر کې وضعیت خورا پېچلی دی؛ خو مونږ د دواړو خواوو ترمنځ واټن کموو.”

د فبروري پر څلیریشتمه د امریکا ولسمشر اعلان وکړ، چې د اوکراین د جګړې د پای ته رسولو او نورو مسلو په اړه یې له ولادمیر پوتین سره ټیلیفوني خبرې کړې دي. له هغې وروسته د دواړو هېوادونو لوړ پوړو پلاويو د فبرورۍ پر شلمه د سعودي عربستان په پلازمېنه ریاض کې سره ولیدل.

اوکراین او اروپايي هېوادونه په دغو خبرو اترو کې حاضر نه ول.

دغه راز سره له دې، چې اروپا او امریکا د روسیې او اوکراین ترمنځ د سولې د ټینګښت هڅه کوي؛ خو د دواړو هېوادونو د یو او بل پر خاوره وژونکي او ویجاړونکي هوايي بریدونه روان ساتلي دي.

د روسیې پوځي ځواکونو د شنبې پر ورځ د روسیې په خاوره کې د کرڅک سیمې څخه د اوکرایني ځواکونو د شاته کولو لپاره خپل فشار ته دوام ورکړ؛ خو کیف ویلي، چې ځواکونه یې په سیمه کې محاصره ندي.

همدارنګه د دواړو هېوادونو څو سیمې هم د هوایي بریدونو لخوا پر نښه شوې دي.

د روسیې په بلګراد سیمه کې، چې د اوکراین پولې ته نږدې ده؛ په بریدونو کې لږ تر لږه درې کسان ټپیان شوي دي.

د سیمې د والي ویچسلاو ګلادکوف د څرګندونو له مخې؛ اوکرایني بې پیلوټه الوتکو په ګوبکین ښار کې یو استوګنیز کور پر نښه کړ، چې له کبله پرې اور ولګېد.

د روسیې د ورونژ سیمې والي الکساندر ګوسوف، چې له اوکراین سره ګډه پوله لري؛ هم اعلان وکړ، چې د هوايي دفاع سیسټم واحدونه یې په درې سیمو کې له ۱۵ څخه زیاتې اوکرایني بې پیلوټه الوتکې ویشتلي دي.

د نوموړي د څرګندونو له مخې؛ تر اوسه د مرګ او ژوبلې په اړه کوم راپور ندی ترلاسه شوی.

له بلې خوا د اوکراین سیمه‌ییزو چارواکو له یو څه زیان خبر ورکړی او د سیمه‌ییزو پوځي چارواکو د څرګندونو له مخې، د اوکراین په نیکوپول ښار کې یوه ښځه هم وژل شوې ده.

د اوکراین په شمالي ښار چېرنویوف کې روسي بې پیلوټه الوتکو یوه پېنځه پوړیزه ودانۍ پر نښه کړه، چې پورته دوه پوړونه یې په بشپړه توګه ویجاړ کړل. تر اوسه د مرګ ژوبلې شمېر خپور شوې ندی؛ خو چارواکو ویلي، چې مرستندویه ډلې د پېښې ځای ته رسېدلې دي.

د اوکراین رسنیو هم پلازمېنې کیف ته نږدې د څو چاودنو راپور ورکړی دی.

چارواکو مخکې په سیمه کې د بې پیلوټه الوتکې له برید خبرداری ورکړی و.

دا بدلونونه په داسې حال کې روان دي، چې بریټانیا لومړي وزیر کییر سټارمر د جمعې پر ورځ د اوکراین ملاتړ کوونکو ۲۵ هېوادونو او ټولنو سره د یوې انلاین غونډې له پای ته رسېدو وروسته په یو خبري کنفرانس کې ټینګار وکړ، چې که ولادمیر پوتین ” د سولې په اړه جدي وي؛ نو باید خپل ظالمانه بریدونه ودروي.”

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ هم ویلي، چې روسیه “د اوربند له منلو پرته بله چاره نلري. که نه؛ نو له بندیزونو سره به مخ شي.” هغه البته ټینګار وکړ؛ هیله لري، چې کار هغه ځای ته ون رسیږي.

د ایران ولسمشر مسعود پیزیکیان د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د خپل هېواد پر ګواښلو تورن کړ او څرګندوي؛ له ټرمپ سره خبرو ته هیڅ لېوالتیا نلري او ټرمپ، چې هر څه کول وغواړي و دې کړي.

مخکې له دې د متشبثینو د فورم په غونډه کې د سپینې ماڼۍ په بیصوي دفتر کې د اوکراین د ولسمشر ولادیمیر زیلینسکي او ټرمپ ترمنځ د ناندرو په اړه، پزشکیان وویل: “هغه څه، چې ټرمپ له زیلینسکي سره وکړل په رښتیا هم سړی پرې شرمیږي… دا د دوی لپاره د منلو وړ نده، چې ووایی؛ مونږ تاسې ته امر کوو، چې دا کار وکړئ، که تاسې دا کار ونکړئ، مونږ به دا کار وکړو.'”

هغه ټرمپ ته په خطاب کې ویلي: “اوس، چې ته ګواښ کوې؛ زه له تا سره هیڅ خبرو اترو لېواله نه یم. هره تېروتنه، چې غواړې ویې کړه.”

پزشکیان تهران ته د ټرمپ د وروستي لیک موضوع ته نغوته(اشاره) کوي.

له فاکس بزنس شبکې سره په یوه مرکه کې د امریکا ولسمشر اویلي وکړ، چې خامنه یي ته یې یو لیک لیکلی او ورته مې ویلي؛ ټرمپ د ایران د اټومي پروګرام ننګونه د پوځي اقدام پرځای د خبرو اترو له لارې حل کولو ته لېواله دی. د ټرمپ د څرګندونو له مخې، دا لیک د فبرورۍ پر پېنځلسمه ایران ته لیږل شوی دی.

ټرمپ په خپله مرکه کې ټینګار کړی، چې هغه دا لیک خامنه ای ته لیږلی دی.

د ډونالډ ټرمپ د ولسمشرۍ د دوه‌یم پېر د پیغامونو د تبادلې په بهیرکې د ایران له ولسمشر څخه هیڅ یادونه نه‌کوي.

پزشکیان له دې مخکې په یو لړ حکومتي مراسمو کې ټرمپ ته ورته څرګندونې کړې وې.

هغه ویلي وه: “ټرمپ وايي؛ راځئ، چې خبرې وکړو؛خو په همدې شېبه کې هغه د ایران پر وړاندې ټولې ممکنه دسیسې لاسلیک کوي.” هغه وايي، چې مذاکرات غواړم؛ “که ته د مذاکرې اهل وای؛ نو ولې به دې دا تېروتنې کولې؟”

پزشکیان دا څرګندونې په داسې حال کې وکړې، چې د مرغومي پر پېنځه‌ویشتمه یې د ټرمپ د لوړې له رسمي مراسمو سره همهاله په یوه مرکه کې ټرمپ ته ویلي وه؛ چمتو دی، چې له هغه سره خبرې اترې وکړي.

تسنیم خبري سرچینې د نړیوالې ډلې د راپور او د رویټرز د څرګندونو له مخې څرګنده کړې، چې د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زیلینسکي د اوکرایني او امریکایي چارواکو ترمنځ له خبرو اترو مخکې د سعودي ولیعهد محمد بن سلمان سره ولیدل. په داسې حال کې، چې واشنګټن له اوکراین سره د روسیې د جګړې د پای ته رسولو لپاره د پام وړ پرمختګ ته هیله من دی.

د سعودي عربستان دولتي خبري سرچینې SPA د سې‌شنبې پر ورځ سهار راپور ورکړ، چې د سعودي ولیعهد په جده کې د غونډې پرمهال د اوکراین د کړکېچ د حل او سولې ته د رسېدو لپاره د نړیوالو هڅو لپاره د پاچایۍ پر ملاتړ ټینګار وکړ.

امریکا، چې یو وخت د اوکراین اصلي متحد و؛ د جګړې د ژر پای ته رسولو په اعلان کې یې د شخړې په اړه خپله پالیسي بدله کړې، له مسکو سره یې نېغې اړیکې نیولی دی. په داسې حال کې، چې د اوکراین لپاره یې پوځي مرستې او د استخباراتو شریکول هم بند کړي دي.

اوکراین، چې په سپینه ماڼۍ کې له یوې نوې تګلارې سره مخ شوی او د زیلینسکي او د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ ترمنځ له ویجاړونکو ناندرو وروسته د “عملي” اړیکو لپاره پرې فشار راوړی دی.

سعودي عربستان په ۲۰۲۲ کې پر اوکراین د روسیې له برید راپدېخوا د منځګړي رول لوبولی دی؛ د بندیانو د تبادلې په ګډون یې تېره میاشت د مسکو او واشنګټن ترمنځ د خبرو اترو کوربه توب هم کړی دی.

د سې‌شنبې ورځې خبرې اترې د امریکا او اوکراین د چارواکو ترمنځ په سپینه ماڼۍ د زیلینسکي له ناکامې ناستې وروسته لومړۍ رسمي غونډه ده. د منځني ختیځ لپاره د ټرمپ استازي سټیو ویټکوف ویلي، چې هغه پوره هیلې لري.

هغه له فاکس نیوز سره په یوه مرکه کې ویلي: “زه فکر کوم، چې زمونږ تګ هلته د پام وړ پرمختګ لپاره دی.”

له ویټکوف وپوښتل شول، چې آیا زیلینسکي به په روانه اوونۍ کې د کانونو د تړون لاسلیک کولو لپاره امریکا ته راستون شي؟ ویلي: “زه هیله من یم، چې ټولې نښې مثبتې دي.”

د امریکا بهرنیو چارو وزیر مارکو روبیو ډېر محتاط چلند غوره کړی او وایي، چې د کانونو د معاملې په اړه جزئیات اوس هم کار ته اړتیا لري.

هغه زیاته کړې، چې خبرې اترې د تړون له لاسلیک کولو پرته هم بریالۍ کیدی شي او ټینګار یې وکړ، چې د سولې د ترلاسه کولو او د امتیازاتو ورکولو لپاره باید د کیف د چمتووالی کچه معلومه شي.

د ټرمپ تر سخت فشار لاندې، زیلینسکي هڅه کړې چې وښيي چې کیف ژمن دی چې ژر تر ژره جګړه پای ته ورسوي؛ سره له دې، چې د امریکا د امنیتي تضمینونو په ترلاسه کولو کې پاتې راغلی[ ځکه، چې کیف یې د سولې د هرې معاملې لپاره اړین ګڼي.

زیلینسکي ویلي، چې هغه به د سې‌شنبې پر ورځ له امریکایي چارواکو سره په خبرو اترو کې برخه وانخلي او د اوکراین په پلاوي کې به د هغه د کارمندانو مشر د هغه د بهرنیو چارو او دفاع وزیران او د ولسمشرۍ په اداره کې یو لوړ پوړی پوځي چارواکی ګډون ولري.

زیلینسکي د ایکس په یوه پوسټ کې څرګنده کړې: “زمونږ له اړخه؛ مونږ په بشپړ ډول رغنده خبرو اترو ته ژمن یوو او هیله لرو، چې د اړینو پرېکړو او ګامونو په اړه بحث او هوکړه وکړو.”

حقیقي وړاندیزونه پر میز دي. ” چټک او ګټور حرکت ته اړتیا ده.”

امریکايي چارواکو ویلي؛ دا غونډه د دې لپاره ده، چې کیف د جګړې د پای ته رسولو لپاره روسیې ته د مادي امتیازاتو ورکولو ته لیواله دی او که نه.

یوه امریکایي چارواکي ویلي: “مونږ غواړو وګورو، چې آیا اوکراینیان نه یوازې په سولې کې، بلکې حقیقي سولې ته هم لېوالتیا لري.”

ټرمپ د یکشنبې پر ورځ ویلي، چې هغه له راتلونکو خبرو اترو څخه د ښو پایلو تمه لري او زیاته وي، چې واشنګټن “تقریبا” له کیف سره د استخباراتو شریکولو ځنډول پای ته رسولي دي.

روبیو ویلي، چې اوکراین له دې مخکې د امریکا ټول دفاعي معلومات ترلاسه کړي دي.

د خبرو اترو په درشل کې، روسیې د کیف او د اوکراین په نورو برخو هوايي بریدونه وکړل او د اوکراین هوايي ځواک اعلان وکړ، چې هېواد یې د توغندیو د برید له خطر سره مخ دی.

ویټکوف، چې خبرې اترې یې تنظیم کړي ویلي؛ نظر دا دی، چې “د سولې تړون او همدارنګه د لومړني اوربند لپاره چوکاټ ترلاسه شي.”

زیلینسکي په هوا او سمندر کې د اوربند او همدارنګه د بندیانو د تبادلې غوښتنه کړې، چې د هغه څرګندونو له مخې د جګړې د پای ته رسولو لپاره د روسیې د ژمنې ازموینه کیدی شي.

د رویټرز ویلي، مسکو د لنډمهاله اوربند نظر رد کړې؛ ځکه، چې د انګلستان او فرانسې لخوا هم وړاندیز شوې و.

دغه راز څرګنده شوې، چې دا د کیف لپاره د وخت اخیستلو او د هغه د پوځي سقوط د مخنیوي لپاره یو اقدام دی.

د امریکا د ملاتړ په اړه د پوښتنې په ځواب کې زیلینسکي پخپلو اروپایي متحدینو غږ کړی، چې خپل ملاتړ زیات کړي؛ ځکه، چې د کیف د جګړې د ډګر وضعیت خرابیږي او پر روسیې فشار زیاتیږي، چې له کرسک سیمې څخه ووځي.

په راپور کې ویل شوي، چې روسیې د اوکراین د خاورې شاوخوا پېنځمه برخه د کریمیا په ګډون کنتولوي، چې په ۲۰۱۴ کال کې یې له ځان سره یوځای کړه او ځواکونه یې هم په ختیځ دونیڅک سیمه کې تر فشار لاندې دي او د جګړې له ډګر څخه پر لرې پرتو ښارونو یې د ډرون او توغندیو بریدونه زیات کړي دي.

د زیلینسکي د څرګندونو له مخې؛ روسیې یوازې په تېره اوونۍ کې پر اوکراین ۱۲۰۰ هوايي لارښود بمونه، نږدې ۸۷۰ بریدګر ډرونونه او له ۸۰ څخه ډېر توغندي توغولي دي.