یوه ایراني چارواکي ويلي، چې د روان لمریز کال په لومړیو ۱۰ میاشتو کې افغانستان ته د ایران د ناتېلي صادراتو ارزښت شاوخوا دوه میلیارډ امریکایي ډالر دی.

د ایران د صنعت، کانونو او سوداګرۍ خونې د نړیوالو اړیکو او سوداګرۍ پراختیا کمیسیون ویاند روح الله لطیفي ویلي، چې د روان لمریز کال په لومړیو ۱۰ میاشتو کې افغانستان ته د ایران د ناتېلي صادراتو ارزښت د تېر کال د ورته وخت پر پرتله ۳۱ سلنه زیات شوی دی.

د ایران ټایمز ورځپاڼې، چې د ایران انګلیسي ژبې دولتي ورځپاڼه ده هم د لطیفي د څرګندونو له مخې ویلي، چې په دې ۱۰ میاشتو کې ایران افغانستان ته د یو میلیارډ او  ۹۷۲ میلیون ډالرو غیر نفتي توکي صادر کړي دي.

د لطیفي د څرګندونو له مخې؛ په تېرو ۱۰ میاشتو کې افغانستان د ایران د ګاونډ هېوادونو تر منځ د دې هېواد د محصولاتو لپاره څلورم لوی صادراتي ځای و.

د تېر کال په اګست میاشت کې د ایران یوه سوداګریز پلاوي په کابل کې د ریاست الوزراء له اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر سره ولیدل او څرګندوي، چې ایران د کانونو د صنعت د پراختیا، د لمریزې برښنا د تولید او په افغانستان کې د اورګاډي د اتصال د پراخولو لپاره د پانګونې له راجلبولو سره علاقه لري.

له هغې وروسته، چې له ازبکستان څخه افغانستان ته د وارداتي برښنا د بیې د ټیټېدو په اړه راپورونه خپاره شول؛ دې هېواد افغانستان ته د برښنا د صادراتي تعرفو د رسمي کمښت په اړه راپورونه ناسم یاد کړل.

د ازبکستان د برښنا ملي شرکت څرګنده کړې، چې افغانستان ته د برښنا د صادراتو په رسمي بیو کې بدلون ندی راغلی.

دا څرګندونو په داسې حال کې خپریږي، چې د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر تېره اوونۍ له ازبکستان څخه له راستنېدو وروسته ویلي وه، چې د دې هېواد لخوا افغانستان ته د صادرېدونکي برښنا په بیه کې به ټیټوالی راشي.

ملا برادر ویلي وه، چې له ازبک چارواکو سره د دوبي په موسم کې د برښنا د حجم د زیاتېدا په اړه هوکړه شوې ده.

د ازبکستان د برښنا ملي شرکت د وارداتي برښنا د تعرفې د ټیټېدو ادعاوې رد کړي او ټینګار کوي، چې افغانستان ته د برښنا د صادراتو په تعرفه کې بدلون ندی راغلی.

د ازبک چارواکو د څرګندونو له مخې؛ د دې پروژې تړون د تصویب په وروستي پړاو کې دی او د اړینو پړاوونو له بشپړولو وروسته به لاسلیک شي.

عبدالغني برادر دا هم ویلي، چې دواړو خواوو د سرخان – پلخمري د برښنا لېږد پروژې د پراختیا په اړه هوکړه کړې، چې د ۲۲۰ څخه تر ۵۰۰ کیلو ولټ برښنا سره کار کوي.

د افغانستان د برښنا ډېره برخه له ګاونډ هېوادونو په ځانګړي توګه له ازبکستان څخه وارد شوې ده.

د صنعت او سوداګرۍ وزارت ویلي، چې د افغانستان او ازبکستان ترمنځ د ترمذ په ښار کې ګډه سوداګریزه غونډه جوړه شوې ده.

د دې وزارت د څرګندونو له مخې؛ د افغانستان او ازبکستان ترمنځ د سوداګرۍ غونډه د ترمذ ښار په سوداګریز کمپلیکس کې د صنعت او سوداګرۍ وزارت چارسمبالي (سرپرست ) نورالدین عزیزي او د ازبکستان د پانګونې، صنعت او سوداګرۍ وزیر لذیز قدرتوف په شتون کې ترسره شوه.

ویل شوي، چې دا غونډه د پخوانیو هوکړه لیکونو او ژمنو د پلي کولو په چوکاټ کې، چې د افغانستان د رییس الوزراء د اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر د سفر په پایله کې د دواړو هېوادونو د خصوصي سکټور پلاويو په شتون کې ترسره شوې دي.

د مطبوعاتي خبرپاڼې له مخې؛ په دې غونډه کې د افغانستان په بېلابېلو اقتصادي سکټورونو کې د ازبکستان پانګونې په څیر مهمو مسلو بحث او تبادله وشوه. په دې پروژو کې د حیرتان د بندر اقتصادي-سوداګریز کمپلیکس جوړول، د خوړو تولید او پروسس، د چرګانو فارم، د درملو صنعت، د سمنټو تولید، ساختماني مواد، بڼوالي (د پستې باغونه کرل) او د سبو او میوو پروسس شامل دي، چې په بلخ، سمنګان او کندوز ولایتونو کې له ۲۰۰ میلیون ډالرو څخه ډېر ارزښت لري.

همدارنګه، په ترمذ کې د سیمه‌ییزو هېوادونو په ګډون د سیمه‌ییز نندارتون جوړول، په دواړو هېوادونو کې د سوداګریزو کورونو جوړول، ګمرکي همکاري، د محصولاتو معیاري کول، کرنیزه همکاري، د ظرفیت لوړول، د دواړو هېوادونو سوداګرو لپاره د اوږدمهاله او څو ځله سوداګریزو ویزو د صادرولو اسانتیا او د ترمذ په سوداګریز کمپلیکس کې د سوداګرو د ستونزو د حل لپاره د ګډې کمیټې جوړول هغه نور موضوعات ول، چې په دې غونډه کې راپورته شول.

ویل شوي، چې د دې غونډې په څنډه کې د ازبکستان د صنعت او سوداګرۍ سرپرست وزیر نورالدین عزیزي او د پانګونې، صنعت او سوداګرۍ وزیر لذیز قدرتوف د خپلو ملګرو پلاوي سره یوځای د اقتصادي- سوداګریز کمپلیکس له وقف شوې سیمې څخه هم لیدنه وکړه.

دا غونډه د دواړو هېوادونو ترمنځ د اقتصادي او سوداګریزو اړیکو د پیاوړتیا لپاره یو مهم ګام ګڼل کیږي او د راتلونکې همکارۍ لپاره یې نوي فرصتونه پرانیستي دي.