تازه خبرونه
ولسمشر اشرف غني ته د امریکا د بهرنیو چارو وزیر لیک
ښاغلی ولسمشره! هیله من یم، چې دا لیک تاسې ته ورسيږي. زه به د ملي پخلاینې عالي شورا مشر عبدالله ته هم ورته لیک ولیږم.
زه ویاړم، چې د خبرو او د افغانستان لپاره د امریکا د ستراتیژۍ د بیاکتنې فرصت مو راکړ؛ ستاسو او ستاسو د ملګرو اندونو زمونږ بیاکتنې ته ارزښت ورکړی دی.
زه نن تاسې ته لیکم او له اوسني وضعیته مو خبروم؛ هغه بېړنی غوراوی، چې زمونږ په مخکې پروت دی او بېړني مدیریت، چې جوبایډین او زه به یې په راتلونکیو اوونیو کې له تاسې وغواړو. که څه هم زمونږ د تګلارې بیاکتنه وروستۍ شوې نده؛ خو لومړنیو پایلو ته رسیدلي یو، چې د ګډو ګټو پرمخ وړلو غوره لار د سولې خبرو ګړندۍ کولو لپاره هر ډول هڅې کول دي، چې ښکېلې خواوې د ژمنو تر سره کولو لپاره راټولې کړو.
د دې لپاره، چې دایمي او هراړخیز اوربند ته ورسیږو؛ مونږ به سمدستي له ګوندونو، له سیمې هېوادونو او ملګرو ملتونو سره د لوړې کچې ډیپلوماټیکې هڅې پیل کړو، چې ټولې مسلې پوره او ګړندۍ په پام کې ونیول شي:
لومړی- مونږ غواړو، چې ملګرو ملتونه د روسیې، چین، پاکستان، ایرا، هند او امریکا د بهرنیو چارو وزیران او استازي راټول کړي، چې د افغانستان د سولې له بهیره د ملاتړ لپاره پر یوه ګډ چلند خبرې وکړي. زه باور لرم، چې دا هېوادونه د یو باثباته افغانستان لپاره ګډې ګټې لري او مونږ باید کار وکړو، چې دې موخې ته ورسیږو.
دوه یم ـ ولسمشر جو بایډن او ما له استازي خلیلزاد څخه وغوښتل، چې خپله اړینه دنده روانه وساتي، تاسو او طالب مشرانو ته د همکارۍ لپاره یو لیکلی پلان چمتو کړي، چې موخه یې د خبرو ګړندی کول دي، چې حل لارې او اوربند ته د رسیدو لپاره پیل شوې دي. دا پلان پر اندونو راڅرخي، چې د سولې د لارې نقشه ده او محب له ویلسن سره ترې یادونه کړې ده. د دغو سندونو له شریکولو مو نیت دا ندی، چې پر لوریو یو څه ومنو. دا سندونه اسلامي جمهوریت او طالبانو ته اجازه ورکوي، چې سمدلاسه لاندې دندې تنظیم کړي: الف ـ هغه اساسي اصول، چې راتلونکی اساسي قانون او د افغانستان د حکومت کولو لار ټاکي. ب - د نوي او ټولګډونه حکومت لپاره د لارې نقشه او شرایط چمتو کوي. ج ـ د تلپاتي او هر اړخيز اوربند رامنځته کېدل. زه له تاسو څخه غوښتنه کوم، چې جوړوونکي دریځونه خپل کړئ او له استازي خلیلزاد سره پرې خبرې وکړئ.
درېیم - مونږ به د ترکیې له حکومته وغواړو، چې په راتلونکیو اوونیو کې د دواړو لوریو د غونډې کوربتوب وکړي، چې د سولې تړون وروستی شي. زه له تاسې او یا ستاسو له واک لرونکي استازي څخه غواړم، چې په دې ناسته کې د اسلامي جمهوریت له نورو استازیو سره ګډون وکړي.
څلورم - مونږ به ستاسې د نظر له مخې په افغانستان کې د تاوتریخوالي د لوړې کچې د راکمولو لپاره هڅې وکړو، چې د افغانستان خلکو ته د نه منلو وړ زیان اړوي او سولې ته د رسیدو لپاره ژورې هڅې زیانمنوي. مونږ د تاوتریخوالي د کمولو لپاره ۹۰ ورځنی تعدیل وړاندیز کړی، چې موخه یې د طالبانو د پسرلنيو بریدونو مخنیوی دی او په ورته وخت کې زمونږ له ډیپلوماتیکو هڅو سره سم د ګوندونو ترمنځ له سیاسي هوکړه لیک ملاتړ کوي. زه له تاسې څخه غوښتنه کوم، چې د استازي خلیلزاد لخوا د وړاندیز شوی مثبت وړاندیز ارزونه وکړئ.
زما پر اند د اسلامي جمهوریت په لیکو کې راټولېدل د هغه سخت کار لپاره اړین دی، چې ورته اړتیا ده. لکه څنګه، چې تاسې او هېوادوال مو پوهیږئ؛ د ۱۹۹۰ کال په لومړیو کې د افغانستان د مشرانو تر منځ اختلافات ناورین رامنځته کوونکي وه او مونږ باید اجازه ورنکړو، چې رامنځته شوی فرصت له لاسه ورکړو. د ملي پخلاینې عالی شورا له مشر عبدالله سره ستاسې ګډ کار او د سولې لپاره د یوې بلې متحدې جبهې د جوړولو لپاره له پخواني ولسمشر کرزي او استاد سیاف سره ستاسې همکارۍ ښه زیری لري. زه له تاسې څخه غوښتنه کوم، چې له دې څلور کسيزې ډلې سره مشورې وکړئ، چې افغانان ټولګډونه او ارزښتمن بولي او په دې توګه له طالبانو سره د اجماع رامنځته کولو، د حکومتدارۍ ، ځواک شریکولو او اړینو ملاتړیو اصولو په اړه خبرې وکړي. ټول پیغامونه، چې خلکو ته ورکول کیږي باید د هوکړې او یووالي ښکارنویي وکړي. مونږ به د امریکا د کار د پرمخ بیولو لپاره په دې لار کې له ټولو هڅو کلکه ملاتړ وکړو.
زه باید دا په ډاګه کړم، چې په واشنګټن کې زموږ د پالیسۍ بهیر روان ی او امریکا تر دې دمه کوم غوراوی نلري. مونږ پلان لرو، چې د می تر لومړۍ خپل ټول ځواکونه وباسو؛ ځکه، چې مونږ نور غوراوي هم په پام کې لرو. ان د امریکايي ځواکونو له وتلو وروسته ستاسو ځواکونو ته د امریکا دوامداره تمویل. زه اندېښمن یم، چې په افغانستان کې به امنیتي وضعیت خراب شي او طالبان به وکولی شي سمدلاسه ډېرې سیمې ترلاسه کړي. اجازه راکړئ په ډاګه کړم؛ هیله من یم، چې په دې لیک کې د لیکل شوي کار په اړه زما پر ټینګار پوهیدلي یاست.
مونږ به له تاسې سره د شریک په توګه کار کولو ته دوام ورکړو.
په درنښت
انتوني بلینکن
تازه خبرونه
د افغانستان روغتیايي سیسټم د اندېښنې وړ دی – اوچا
اوچا، چې د ۲۰۲۱ کال له اګست څخه تر ۲۰۲۴ کال پورې بشري وضعیت او اقتصادي بحران څېړلی څرګندوي: سره له دې، چې افغانستان د اسلامي امارت د واکمنۍ په درې کلونو کې شاوخوا ۶ اعشاریه ۷ میلیارډ ډالر مالي مرسته ترلاسه کړې؛ خو په دغه هېواد کې بشري او اقتصادي بحران اوس هم پخپل حال پاتې دی.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د بشري مرستو همغږۍ دفتر (OCHA) وايي، د هېواد روغتیايي سیسټم د سقوط په حال کې دی او په دې اړه اندېښنې زیاتې شوې دي.
اوچا، چې د ۲۰۲۱ کال له اګست څخه تر ۲۰۲۴ کال پورې بشري وضعیت او اقتصادي بحران څېړلی څرګندوي: سره له دې، چې افغانستان د اسلامي امارت د واکمنۍ په درې کلونو کې شاوخوا ۶ اعشاریه ۷ میلیارډ ډالر مالي مرسته ترلاسه کړې؛ خو په دغه هېواد کې بشري او اقتصادي بحران اوس هم پخپل حال پاتې دی.
دغه بنسټ د ښځو او نجونو پر بنسټیزو حقونو د بندیزونو او خنډونو زیاتوالی یو له هغو عواملو ګڼي، چې په تېرو درېو کلونو کې یې دغه کړکېچ نور هم پیاوړی کړی دی.
د دې ټولنې د معلوماتو له مخې، افغانستان یوازې په ۲۰۲۲ ز. کال کې شاوخوا ۳ اعشاریه ۳ میلیارډ ډالر مالي مرسته ترلاسه کړې ده.
اوچا د بانکدارۍ په سکټور کې د ګډوډۍ او د دوه اړخیزو پراختیایي همکاریو د ناڅاپه ځنډ له کبله رامنځته شوی سخت اقتصادي زوال، د خوراکي توکو د نه خوندیتوب د کچې لوړوالی، بېېوزلي او وچکالي په هېواد کې د اوسني بحران د نورو عواملو په توګه یاد کړل.
په دې شننه کې راغلي، چې له ۲۰۲۱ کال څخه تر اوسه پورې اسلامي امارت له ۳۹۲ اوامرو څخه ۷۱ یې په بشردوستانه چارو کې د افغان ښځو ګډون په مستقیمه توګه پر نښه کړی دی.
اوچا وايي، چې د اسلامي امارت دغو لارښوونو په افغانستان کې د بشري فعالیتونو پر وړاندې د پام وړ ننګونې رامنځته کړې دي.
په دې شننه کې راغلي، چې د مرسته کوونکیو هېوادونو لخوا د بودجې کمېدا به په افغانستان کې د ملګرو ملتونو ټولنې د اوسنيو بشري فعاليتونو ساتل ناشوني کړي.
دا په تاسې حال کې ده، چې د اسلامي امارت عامې روغتیا وزارت چارسمبالي د ملګرو ملتونو د وګړو صندوق له حوزوي مشر سره په لیدنه کې د افغانستان د روغتايي سیسټم د پیاوړتیا لپاره د نړیوالو روغتیايي ادارو مرسته اړینه یاده کړې ده.
تازه خبرونه
دا ځل پر اسرائیلو پېچلی، ویجاړوونکی او خونړی برید کوو – ایران
د دغه راپور له مخې، چې د لړم د میاشتې پر دیارلسمه خپور شوی؛ د ایران او عرب چارواکو لخوا، چې د ایران له دې پلانونو خبر دي، څرګنده شوی دی.
وال سټریټ ژورنال په خپل یوه ځانګړي راپور کې لیکلي؛ تهران په پام کې لري، چې دا ځل له پیاوړو اسلحو څخه پر ګټې اخیستنې د اسرائیلو پر وړاندې خورا پیچلی، ويجاړوونکی او خونړی برید وکړي.
د دغه راپور له مخې، چې د لړم د میاشتې پر دیارلسمه خپور شوی؛ د ایران او عرب چارواکو لخوا، چې د ایران له دې پلانونو خبر دي، څرګنده شوی دی.
وال سټریټ ژورنال لیکي؛ دا اوس هم څرګنده نده، چې د ایران نوي ګواښونه یوازې لفظي دي او که رښتیني دي.
د ایران مذهبي مشر علي خامنهای په دې وروستیو کې ویلي، چې اسرائیل او امریکا ته به غاښ ماتوونکی ځواب ورکړي.
د یادونې ده، چې له دې مخکې ایران پر اسرائیلي رژیم دوه ځلې بریدونه کړي، چې په دغو بریدونو کې بالستیک توغندي کارول شوي دي.
تازه خبرونه
ایران په روان کال کې ۴۹ افغانان اعدام کړل
د IHR د راپور له مخې؛ په تېرو درې کلونو کې د افغانانو د اعدامونو شمېر ډېر شوی دی.
د ایران د بشري حقونو ادارې د روانې اوونۍ په پای کې راپور ورکړ، چې ایران د ۲۰۲۴ ز. کال په لومړیو ۱۰ میاشتو کې ۴۹ افغانان اعدام کړي، چې ۱۳ یې یوازې په روانه اکتوبر میاشت کې اعدام شوي دي.
د IHR د راپور له مخې؛ په تېرو درې کلونو کې د افغانانو د اعدامونو شمېر ډېر شوی دی.
په ۲۰۲۲ ز. کال کې ۱۶ افغانان اعدام شوي، چې په کې یو تنکي مجرم او یوه ښځه هم ول.
په ۲۰۲۳ کې دا شمېر ۲۵ ته لوړ شو.
سږکال دې دا بهیر ګړندی شوی.
د ایران بشري حقونو ټولنې خبرداری ورکړی، چې ایران ښايي په راتلونکیو میاشتو کې د ایران او اسرائیلو تر منځ له زیاتېدونکي شخړې کبله د اعدامونو شمېر ډېر کړي.
ایران یوازې په تېر اوکټوبر کې لږ تر لږه ۱۶۶ اعدامونه ترسره کړل، چې له دې سره د ۲۰۲۴ کال په لومړیو ۱۰ میاشتو کې د اعدامونو شمېر لږ تر لږه ۶۵۱ ته ورسېد.
دا په یوه میاشت کې د اعدامونو تر ټولو لوړ شمېر دی، چې د ایران بشري حقونو ټولنې له ۲۰۰۷ کال راپدېخوا د اعدامونو مستندول پیل کړل.
په اعدام شویو کسانو کې ۱۳ افغانان، ۶ ښځې او یو ایرانی الاصله جرمنی و.
دې ټولنې پر نړیوالې ټولنې، رسنیو او مدني ټولنو غږ کړی؛ د اعدامونو کچه دې له نږدې وڅاري او هغه څه ته ځواب ووایي، چې په کې د اندېښنې وړ زیاتوالی راغلی.
دغه راز د بشري حقونو ټولنې اعلان کړی، چې د ولسمشریزو ټاکنو او په ایران او اسرائیلو کې د تاو تریخوالي له وروستیو زیاتېدو راپدېخوا د اعدامونو شمېر ډېر شوی او لږ تر لږه ۳۵۳ کسان د اګسټ او اکټوبر ترمنځ - د ولسمشر مسعود پزشکیان د پرانستلو راپدېخوا اعدام شوي دي.
د افغانستان اسلامي امارت تر اوسه د اعدام شویو افغانانو د شمېر په اړه څه ندي ویلي.
د ایران حکومت د افغانانو د اعدام لامل نه په ډاګه کوی.
ټولیز باور دا دی، چې د دې اعدامونو یوه مهمه برخه د مخدره توکو پر تورونو پورې تړاو لري.
د بشري حقونو ټولنو د ایران پر حکومت د دغه ډول اعدامونو په ترسره کولو نیوکه کړې او استدلال کوي، چې دا کړنې له نړیوالو قوانینو او د ژوند له حقه سرغړونه ده.
د بخښنې نړیواله ټولنه وايي، د مرګ سزا له استثنا پرته د ژوند له حق څخه سرغړونه ده، چې د بشري حقونو په نړیواله اعلامیه کې پرې ټینګار شوی.
-
د هوا حالاتو بدلونونه5 days ago
د اسپانیا په سیلابونو کې لږ تر لږه ۹۵ کسان مړه شول
-
ساینس او ټیکنالوژي5 days ago
روسیې ګوګل د نړۍ له ټولو پیسو څخه ډېر جریمه کړ
-
تازه خبرونه5 days ago
افغانانو ته د ایران په خاوره کې پر ډزو او چاودنو مرګ او ژوبله اوښتې – افغانستان
-
تازه خبرونه2 days ago
په پغمان کې د اور لګېدنې له کبله دوه کسان مړه شوي او سلګونه خلکو ته مالي زیانونه اوښتي
-
تازه خبرونه2 days ago
تېر کال په افغانستان کې د اوبو لګولو سلګونه ډندونه جوړ شول
-
د هوا حالاتو بدلونونه2 days ago
اسپانیا کې د سېلابونو له کبله د مړو شمېر ۲۱۴ کسانو ته رسېدلی
-
سوداگري21 hours ago
افغانستان ته د ایران غیرنفتي صادرات ۳۱ سلنه ډېر شول
-
سوداگري5 days ago
د چین او افغانستان ترمنځ د ریلګاډي سوداګري بیا پیل شوه