د هوا حالاتو بدلونونه
ناسا د ځمکې د اوبو د سروې لپاره ګډه سپوږمکۍ وتوغوله
د جمعې پر ورځ ناسا او فرانسې فضایي ادارې ته جوړې شوې سپوږمکۍ، چې د ځمکې د څه نا څه ټولو اوبو د سروې ماموریت ورپر غاړه دی؛ له ځمکې وتوغول شوه.
د دې سپوږمکې ماموریت د ناسا، فرانسې، کانادا او د انګلستان د فضايي ادارې په مرسته په ګده ترسره کیږي او غواړي، چې د ځمکې په سطحه د نږدې ټولو( جهیلونو، سیندونو، زیرمو او بحرونو) د اوبو کچه معلومه کړي.
دا سپوږمکۍ به د ځمکې له ۹۰ سلنې څخه د ډېرو اوبو لوړوالی معلوم کړي. دغه راز به د سمندرونو، جهیلونو، سیندونو او نورو زیرمو اغېز پر اقلیمی بدلونونو هم وڅېړل شي او دا به په ډاګه کړي، چې څنګه ټولنې کولی شي د طبیعي ناورینونو لکه سیلابونو لپاره ښه چمتووالی ونیسي.
د ناسا مدیر بل نیلسون ویلي: د سیندونو او بحرونو د اوبو ګرمېدل، سخته هوا، د ځنګلونو سوځېدل د اقلیمي بدلون یو څو پایلې دي، چې انسانان او ژوندي موجودات ورسره مخ دي.
د دغه ماموریت بنسټیزه موخه د ځمکې د خواږو اوبو د کچې معلومول دي. دوی به د نړۍ له ۹۵ سلنې څخه د زیاتو جهيلونو، بحرونو او د اوبو د زیرمو په اړه معلومات چمتو کړي.
د یادونې ده، چې د وخت له تېریدو سره به دا څرګندونې او معلومات وکولی شي له څېړونکیو سره مرسته وکړي، چې نه یوازې د سمندر د سطحې د اوبو لوړوالی په ښه توګه وڅاري، بلکې پر ټولنو د اقلیمي بدلون اغېزې هم په ډاګه کړي.
د هوا حالاتو بدلونونه
اسپانیا کې د سېلابونو له کبله د مړو شمېر ۲۱۴ کسانو ته رسېدلی
د رویټرز د راپور له مخې: نوږموړي زیاته کړې، چې تر دې دمه دوه نیم زره سرتېري د لټون او ژغورنې د عملیاتو لپاره پر هڅو ګومارل شوي؛ خو د دغه هېواد لومړي وزیر پیډرو سانچيز ژمنه کړې، چې پېنځه زره نور ځواکونه به هم وګوماري.
د اسپانیې لومړي وزیر پیډرو سانچیز د شنبې پر ورځ ( د لړم دولسمه / د نومبر دوهیمه) په یوه ټلوېزیوني وینا کې ویلي: د هېواد ځواکونو د والنسیا د ختیځې سیمې زرګونه ګراجونه، کورونه، سیندونه او سړکونه کتلي او ۲۱۴ مړي یې ترې را ایستلي دي.
د رویټرز د راپور له مخې: نوږموړي زیاته کړې، چې تر دې دمه دوه نیم زره سرتېري د لټون او ژغورنې د عملیاتو لپاره پر هڅو ګومارل شوي؛ خو د دغه هېواد لومړي وزیر پیډرو سانچيز ژمنه کړې، چې پېنځه زره نور ځواکونه به هم وګوماري.
د اسپانیا په لسګونه ښارونه په هغه هېواد کې د وروستیو ناڅاپه سېلابونو په پایله کې تر اوبو لاندې شوي د هسپانیا د هواپېژندنې ادارې په دغه هېواد کې، د باران اندازه بېسارې بللې ده.
سانچیز ویلي:حکومت به د اړتیا په صورت کې له ټولو اړینو سرچینو کار واخلي.
ویل کیږي، چې دا سېلابونه په اروپا کې له ۱۹۶۷ ز. کال راپدېخوا بېساري دي.
ساینس پوهانو ویلي، چې په اروپا او نورو ځایونو کې د اقلیم د بدلون له کبله د مډیټرانې تودوخه، چې د اوبو تبخیر زیاتوي؛ د سختو بارانونو په جوړولو کې مهم رول لوبوي.
د هوا حالاتو بدلونونه
د اسپانیا په سیلابونو کې لږ تر لږه ۹۵ کسان مړه شول
انځورونه ښیې، چې د الباسیټه په لیټور ښار کې خټینې اوبه څپې وهي او موټر دېخوا او هخوا کیږي.
د اسپانیا د سویل د والنسیا په سیمه کې د چارشنبې پر ورځ (د لړم نهمه) سخت بارانونه د سیلابونو د راوتلو لامل شول او لږ تر لږه ۹۵ کسان یې مړه کړل.
انځورونه ښیې، چې د الباسیټه په لیټور ښار کې خټینې اوبه څپې وهي او موټر دېخوا او هخوا کیږي.
د اسپانیا لومړي وزیر پیډرو سانچیز په ایکس پاڼه کې د ورک شويو خلکو او د توپان له کبله پر رامینځته شويو زیانونو اندېښنه څرګنده کړې او لیکي: ډېر بام کوئ او له غیر ضروري سفر څخه ډډه وکړئ.
سانچیز په یوه ټلویزیوني وینا کې هغو کسانو ته په نغوته کې، چې اوس هم د خپلو عزیزانو په لټه کې دي وویل: ټوله اسپانیه له تاسې سره ژاړي.
د سیمې بېړنیو خدماتو له خلکو غوښتي، چې د سړکونو له تګ څخه ډډه وکړي او د رسمي سرچینو څخه نور معلومات وغواړي.
د سیلاب د شدت له امله د مادریډ او بارسلونا ښارونو ته د ریلګاډو تګ راتګ لغو شوی او په ځپل شویوو سیمو کې ښوونځي او عامه خدمات تړل شوي دي.
د اسپانیا د هوا پېژندنې ادارې د والنسیا په سیمه کې بېړنی حالت اعلان کړی او په ځینو سیمو لکه توریس او یوتیل کې د باران اندازه ۲۰۰ ملي مټرو ته رسېدلې ده.
د هوا حالاتو بدلونونه
د اقلیم بدلون د افغانستان يو شمېر خلک له خپلو کورونو بېځایه کېدو ته اړ کړل
د ماشومانو ژغورنې ټولنې د خلکو د بې ځایه کیدو پړه پر طبیعی پېښو واچوله او زیاتوي: په هرو اووه افغانانو کې یو یې له اوږدمهاله بېځایه کیدنې سره مخ دی، چې دا په سویلي آسیا کې تر ټولو لوړ او په نړۍ کې دوهیم نمبر دی.
د ماشومانو د ژغورنې ټولنې د سېشنبې پر ورځ (د زمري شپاړلسمه) په یوه راپور کې څرګنده کړې، چې په افغانستان کې د روان کال له لومړیو شپږ میاشتو راپدېخوا سختو اقلیمي پېښو لږ تر لږه ۳۸ زره کسان د خپلو کورونو پرېښودو ته اړ کړي دي.
دا شمېر د تېر کال پر پرتله لوړ شوی دی.
دې ټولنې زیاته کړې، چې د بېځایه شویو شاوخوا نیمایي یې ماشومان دي.
د داخلي بېځایه شویو کسانو د مرکز (IDMC) د معلوماتو شننه ښیي، چې د وچکالۍ، سختې ګرمۍ، سیلابونو، د ځمکې ښویېدنې، واورې ښویېدنې او توپانونو له کبله د روان کال په لومړۍ نیمایي کې د بېځایه شویو شمېر د ۲۰۲۳ کال پر پرتله زیات و.
دغه معلومات ښيي، چې په افغانستان کې له خپلو کورونو څخه د بېځایه شویو کسانو نیمایي برخه ماشومان دي.
د ۲۰۲۳ ز. کال په پای کې افغانستان د نړۍ په هېوادونو کې د اقلیمي آفتونو له کبله د بې کوره د (۷۴۷ زره ۹۴) ماشومانو تر ټولو لوی شمېر درلود.
د ماشومانو ژغورنې ټولنې د خلکو د بې ځایه کیدو پړه پر طبیعی پېښو واچوله او زیاتوي: په هرو اووه افغانانو کې یو یې له اوږدمهاله بېځایه کیدنې سره مخ دی، چې دا په سویلي آسیا کې تر ټولو لوړ او په نړۍ کې دوهیم نمبر دی.
افغانستان د اقلیمي بدلون د اغېزو پر وړاندې شپږم؛ خو ډېر زیانمنونکی هېواد دی او له هغو هېوادونو څخه یو دی، چې د کړکیچ او ناورین له اغېزو سره د سمون او مقابلې لپاره تر ټولو لږ وړتیا لري.
د ماشومانو ژغورنې ټولنې ويلي؛ ماشومان ساعتونه - ساعتونه مزل کوي، چې له ډنډونو څخه اوبه کور ته راوړي. هغه ډنډونه، چې حیوانات هم ترې ګټه اخلي؛ د ناروغۍ د خپرېدو لامل کیږي.
په افغانستان کې د ماشومانو ژغورنې ټولنې مشر ارشاد ملیک ویلي: د اقلیم ناورین په افغانستان کې بشري ناورین ته لمن وهي. دا خلک مجبوروي، چې خپل کورونه پریږدي، د اوبو سرچینې ویجاړوي او ماشومان له ښوونځيو راګرځوي. دا د ماشومانو ژوند بدلوي.
هغه زیاته کړې، چې د ۶۰ کلنو پر پرتله په افغانستان کې به ماشومان ۵ اعشاریه ۳ برابره له وچکالۍ سره مخ شي.
-
تازه خبرونه3 days ago
تېر کال په افغانستان کې د اوبو لګولو سلګونه ډندونه جوړ شول
-
تازه خبرونه2 days ago
په پغمان کې د اور لګېدنې له کبله دوه کسان مړه شوي او سلګونه خلکو ته مالي زیانونه اوښتي
-
سوداگري2 days ago
افغانستان ته د ایران غیرنفتي صادرات ۳۱ سلنه ډېر شول
-
د هوا حالاتو بدلونونه3 days ago
اسپانیا کې د سېلابونو له کبله د مړو شمېر ۲۱۴ کسانو ته رسېدلی
-
نړۍ1 day ago
پر غزې د اسرائیلو په هوايي بریدونو کې لږ تر لږه ۳۱ کسان ووژل شول
-
تازه خبرونه2 days ago
دا ځل پر اسرائیلو پېچلی، ویجاړوونکی او خونړی برید کوو – ایران
-
تازه خبرونه2 days ago
له ایران څخه هره ورځ لږ تر لږه درې زره افغان کډوال ایستل کېږي
-
روغتيا2 days ago
په افغانستان کې ۶ اعشاریه ۱ میلیون خلک لومړنیو روغتیايي خدمتونو ته لاسرسی لري – یونیسف