تازه خبرونه
له بشردوستانه کارونو څخه د ښځو منع کول د ټولو افغانانو لپاره ناوړه پایلې لري – مرستندویه ادارې
د بشردوستانه چارو لپاره د ملګرو ملتونو د عمومی منشي مرستیال مارتین ګریفیتس او د یو شمېر مرستندویه موسسو رییسانو په یوه ګډه اعلامیه کې له اسلامي امارته غوښتي، چې په پوهنتونونو او نادولتي موسسو کې د ښځو د ورتګ د منع کولو پرېکړه بېرته واخلي.
په اړوند اعلامیه کې راغليګ له بشري کارونو څخه د ښځو منع کول د ټولو افغانانو لپاره د ژوند ګواښونکي پایلې لري. اوسمهال ځینې حساس پروګرامونه د ښځینه کارکوونکیو د نشتوالي له کبله په لنډمهاله توګه بند دي.
د ملګرو ملتونو په اعلامیه کې راغلي: مونږ نشو کولی عملیاتي محدودیتونه له پامه وغورځوو، چې مونږ اوس د مرستې ټولنې په توګه ورسره مخ یوو. مونږ به هڅه وکړو، چې خپلې ژغورونکې هڅې روانط وساتو؛ خو داسې ښکاريو چې ډيري فعالیتونه به ودریږي، ځکه مونږ نشو کولی د ښځو له مرستې پرته اړینې بشري مرستې چمتو کړو.
د ښځینه مرستندویه کارکوونکیو د کار مخنیوی په داسې وخت کې کیږي، چې په افغانستان کې له ۲۸ میلیون ډېر خلک د ژوندي پاتې کیدو لپاره مرستو ته اړتیا لري.
دا اعلامیه د لاتندې بنستونو د مشرانو لخوا لاسلیک شوې ده:
د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق (یونیسف)
د خواړو نړیوال پروګرام
د روغتیا نړیواله ټولنه
د ملګرو ملتونو پراختیايي پروګرام
د امریکا او جاپان په ګډون د یوولس اروپايي او غیر اروپايي هېوادونو د بهرنیو چارو وزیران له افغان حکومته غواړي، چې د پوهنتونونو د ځنډولو پرېکړه بېرته واخلي او په کورنیو او بهرنیو ادارو کې د ښځو پر کار کولو بندیز لرې کړي.
د دغو هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو په یوه ګډه اعلامیه کې ویلي، چې دا پرېکړه د هغو میلیونونو افغان کورنیو ژوند له خطر سره مخ کوي، چې بشري مرستو ته اړتیا لري.
د دوی په وینا؛ دا کړنه له نړیوالې ټولنې سره د افغانستان د واکمنو چارواکو د اړیکو د عادي کولو لپاره نه لېوالتیا ښيي.
د آمريکا، استراليا، کانادا، دنمارک، فرانسې، جرمني، ايتاليا، ناروې، سويس، هالند، بريتانيا، جاپان او د اروپايي ټولنې د استازيو او بهرنيو چارو وزيرانو په يوه ګډه اعلاميه کې د افغانستان له حکومت غوښتنه شوېو چې د ښځو او نجونو د کار او زدکړې د بندېدو پر پرطکړه له سره غور وکړي.
په دې ګډه اعلامیه کې ویل شوي چې: په غیر دولتي او نړیوالو موسسو کې د ښځو د کار بندیز پر میلیونونه افغانان، چې بشري مرستو ته اړتیا لري له خطر سره مخ کوي. مونږ له لنډمهالي حکومت څخه غوښتنه کوو، چې ژر تر ژره دې پخپله پرېکړه له سره غور وکړي. مونږ د افغانانو د دې غوښتنې ملاتړ کوو، چې نجونې او میرمنې کار، ښوونځي او پوهنتون ته راستانه شي او د بشري مرستو او لومړنیو اړتیاوو په برابرولو کې اړین رول ولوبوي او مونږ له واکمنو چارواکو څخه غوښتنه کوو، چې د سیاسي، اقتصادي، ټولنیز درناوي او د ښځو او نجونو حقونو ته د رسیدو لپاره د هغو درناوی وکړي.
د دغو هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو ټینګار کړی، چې په افغانستان کې واکمن چارواکي له نړیوالې ټولنې سره د دوستانه او عادي اړیکو لرلو ته لېوالتیا نه ښيي.
په اعلامیه کې دا هم ویل شوي، چې دا ټول هېوادونه له ملګرو ملتونو سره په نږدې اړیکه کې دي.
د ملګرو ملتونو د عمومي منشي د استازولې دفتر (یوناما) هوکړه کړې، چې د ټولو نړیوالو بسپنه ورکوونکیو په استازیتوب کار وکړي، چې لنډمهالی حکومت ژر تر ژره خپله پرېکړه بېرته واخلي.
د امریکا د بهرنیو چارو وزیر هم په یوه تویت کې ویلي، چې امریکا د افغانستان د وضعیت په اړه له خپلو ټولو متحدینو او همکارانو سره ژمنه ده.
هغه له حکومته وغوښتل؛ هغه خطرناک حکم لغو کړي، چې په غیر دولتي او نړیوالو موسسو کې ښځې له کار کولو منع کوي.
د اسلامي امارت لخوا له اړوند پرېکړې وروسته په افغانستان کې شاوخوا نیمايي بشري سازمانونو او بنسټونو خپل کارونه بند کړي دي.
دا په داسې حال کې ده، چې د لوړو زدکړو وزارت تېره اوونۍ په یوه مکتوب کې دولتي او خصوصي پوهنتونونو ته امر کړی، چې د کابینې د پرېکړې له مخې دې د نجونو زدکړې تر راتلونکې خبرتیا پورې وځنډوي.
د لوړو زدکړو وزیرحجاب نه اغوستل، له شرعي محرم پرته سفر کول، د نجونو د لیلیې فعالیت او د نجونو او هلکانو مخلوط ټولګي په پوهنتونونو کې د نجونو د زدکړو د ځنډولو لاملونه یاد کړي دي.
تازه خبرونه
د افغانستان روغتیايي سیسټم د اندېښنې وړ دی – اوچا
اوچا، چې د ۲۰۲۱ کال له اګست څخه تر ۲۰۲۴ کال پورې بشري وضعیت او اقتصادي بحران څېړلی څرګندوي: سره له دې، چې افغانستان د اسلامي امارت د واکمنۍ په درې کلونو کې شاوخوا ۶ اعشاریه ۷ میلیارډ ډالر مالي مرسته ترلاسه کړې؛ خو په دغه هېواد کې بشري او اقتصادي بحران اوس هم پخپل حال پاتې دی.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د بشري مرستو همغږۍ دفتر (OCHA) وايي، د هېواد روغتیايي سیسټم د سقوط په حال کې دی او په دې اړه اندېښنې زیاتې شوې دي.
اوچا، چې د ۲۰۲۱ کال له اګست څخه تر ۲۰۲۴ کال پورې بشري وضعیت او اقتصادي بحران څېړلی څرګندوي: سره له دې، چې افغانستان د اسلامي امارت د واکمنۍ په درې کلونو کې شاوخوا ۶ اعشاریه ۷ میلیارډ ډالر مالي مرسته ترلاسه کړې؛ خو په دغه هېواد کې بشري او اقتصادي بحران اوس هم پخپل حال پاتې دی.
دغه بنسټ د ښځو او نجونو پر بنسټیزو حقونو د بندیزونو او خنډونو زیاتوالی یو له هغو عواملو ګڼي، چې په تېرو درېو کلونو کې یې دغه کړکېچ نور هم پیاوړی کړی دی.
د دې ټولنې د معلوماتو له مخې، افغانستان یوازې په ۲۰۲۲ ز. کال کې شاوخوا ۳ اعشاریه ۳ میلیارډ ډالر مالي مرسته ترلاسه کړې ده.
اوچا د بانکدارۍ په سکټور کې د ګډوډۍ او د دوه اړخیزو پراختیایي همکاریو د ناڅاپه ځنډ له کبله رامنځته شوی سخت اقتصادي زوال، د خوراکي توکو د نه خوندیتوب د کچې لوړوالی، بېېوزلي او وچکالي په هېواد کې د اوسني بحران د نورو عواملو په توګه یاد کړل.
په دې شننه کې راغلي، چې له ۲۰۲۱ کال څخه تر اوسه پورې اسلامي امارت له ۳۹۲ اوامرو څخه ۷۱ یې په بشردوستانه چارو کې د افغان ښځو ګډون په مستقیمه توګه پر نښه کړی دی.
اوچا وايي، چې د اسلامي امارت دغو لارښوونو په افغانستان کې د بشري فعالیتونو پر وړاندې د پام وړ ننګونې رامنځته کړې دي.
په دې شننه کې راغلي، چې د مرسته کوونکیو هېوادونو لخوا د بودجې کمېدا به په افغانستان کې د ملګرو ملتونو ټولنې د اوسنيو بشري فعاليتونو ساتل ناشوني کړي.
دا په تاسې حال کې ده، چې د اسلامي امارت عامې روغتیا وزارت چارسمبالي د ملګرو ملتونو د وګړو صندوق له حوزوي مشر سره په لیدنه کې د افغانستان د روغتايي سیسټم د پیاوړتیا لپاره د نړیوالو روغتیايي ادارو مرسته اړینه یاده کړې ده.
تازه خبرونه
دا ځل پر اسرائیلو پېچلی، ویجاړوونکی او خونړی برید کوو – ایران
د دغه راپور له مخې، چې د لړم د میاشتې پر دیارلسمه خپور شوی؛ د ایران او عرب چارواکو لخوا، چې د ایران له دې پلانونو خبر دي، څرګنده شوی دی.
وال سټریټ ژورنال په خپل یوه ځانګړي راپور کې لیکلي؛ تهران په پام کې لري، چې دا ځل له پیاوړو اسلحو څخه پر ګټې اخیستنې د اسرائیلو پر وړاندې خورا پیچلی، ويجاړوونکی او خونړی برید وکړي.
د دغه راپور له مخې، چې د لړم د میاشتې پر دیارلسمه خپور شوی؛ د ایران او عرب چارواکو لخوا، چې د ایران له دې پلانونو خبر دي، څرګنده شوی دی.
وال سټریټ ژورنال لیکي؛ دا اوس هم څرګنده نده، چې د ایران نوي ګواښونه یوازې لفظي دي او که رښتیني دي.
د ایران مذهبي مشر علي خامنهای په دې وروستیو کې ویلي، چې اسرائیل او امریکا ته به غاښ ماتوونکی ځواب ورکړي.
د یادونې ده، چې له دې مخکې ایران پر اسرائیلي رژیم دوه ځلې بریدونه کړي، چې په دغو بریدونو کې بالستیک توغندي کارول شوي دي.
تازه خبرونه
ایران په روان کال کې ۴۹ افغانان اعدام کړل
د IHR د راپور له مخې؛ په تېرو درې کلونو کې د افغانانو د اعدامونو شمېر ډېر شوی دی.
د ایران د بشري حقونو ادارې د روانې اوونۍ په پای کې راپور ورکړ، چې ایران د ۲۰۲۴ ز. کال په لومړیو ۱۰ میاشتو کې ۴۹ افغانان اعدام کړي، چې ۱۳ یې یوازې په روانه اکتوبر میاشت کې اعدام شوي دي.
د IHR د راپور له مخې؛ په تېرو درې کلونو کې د افغانانو د اعدامونو شمېر ډېر شوی دی.
په ۲۰۲۲ ز. کال کې ۱۶ افغانان اعدام شوي، چې په کې یو تنکي مجرم او یوه ښځه هم ول.
په ۲۰۲۳ کې دا شمېر ۲۵ ته لوړ شو.
سږکال دې دا بهیر ګړندی شوی.
د ایران بشري حقونو ټولنې خبرداری ورکړی، چې ایران ښايي په راتلونکیو میاشتو کې د ایران او اسرائیلو تر منځ له زیاتېدونکي شخړې کبله د اعدامونو شمېر ډېر کړي.
ایران یوازې په تېر اوکټوبر کې لږ تر لږه ۱۶۶ اعدامونه ترسره کړل، چې له دې سره د ۲۰۲۴ کال په لومړیو ۱۰ میاشتو کې د اعدامونو شمېر لږ تر لږه ۶۵۱ ته ورسېد.
دا په یوه میاشت کې د اعدامونو تر ټولو لوړ شمېر دی، چې د ایران بشري حقونو ټولنې له ۲۰۰۷ کال راپدېخوا د اعدامونو مستندول پیل کړل.
په اعدام شویو کسانو کې ۱۳ افغانان، ۶ ښځې او یو ایرانی الاصله جرمنی و.
دې ټولنې پر نړیوالې ټولنې، رسنیو او مدني ټولنو غږ کړی؛ د اعدامونو کچه دې له نږدې وڅاري او هغه څه ته ځواب ووایي، چې په کې د اندېښنې وړ زیاتوالی راغلی.
دغه راز د بشري حقونو ټولنې اعلان کړی، چې د ولسمشریزو ټاکنو او په ایران او اسرائیلو کې د تاو تریخوالي له وروستیو زیاتېدو راپدېخوا د اعدامونو شمېر ډېر شوی او لږ تر لږه ۳۵۳ کسان د اګسټ او اکټوبر ترمنځ - د ولسمشر مسعود پزشکیان د پرانستلو راپدېخوا اعدام شوي دي.
د افغانستان اسلامي امارت تر اوسه د اعدام شویو افغانانو د شمېر په اړه څه ندي ویلي.
د ایران حکومت د افغانانو د اعدام لامل نه په ډاګه کوی.
ټولیز باور دا دی، چې د دې اعدامونو یوه مهمه برخه د مخدره توکو پر تورونو پورې تړاو لري.
د بشري حقونو ټولنو د ایران پر حکومت د دغه ډول اعدامونو په ترسره کولو نیوکه کړې او استدلال کوي، چې دا کړنې له نړیوالو قوانینو او د ژوند له حقه سرغړونه ده.
د بخښنې نړیواله ټولنه وايي، د مرګ سزا له استثنا پرته د ژوند له حق څخه سرغړونه ده، چې د بشري حقونو په نړیواله اعلامیه کې پرې ټینګار شوی.
-
ساینس او ټیکنالوژي5 days ago
روسیې ګوګل د نړۍ له ټولو پیسو څخه ډېر جریمه کړ
-
تازه خبرونه2 days ago
په پغمان کې د اور لګېدنې له کبله دوه کسان مړه شوي او سلګونه خلکو ته مالي زیانونه اوښتي
-
تازه خبرونه2 days ago
تېر کال په افغانستان کې د اوبو لګولو سلګونه ډندونه جوړ شول
-
د هوا حالاتو بدلونونه2 days ago
اسپانیا کې د سېلابونو له کبله د مړو شمېر ۲۱۴ کسانو ته رسېدلی
-
سوداگري1 day ago
افغانستان ته د ایران غیرنفتي صادرات ۳۱ سلنه ډېر شول
-
سوداگري5 days ago
د چین او افغانستان ترمنځ د ریلګاډي سوداګري بیا پیل شوه
-
تازه خبرونه5 days ago
د ملګرو ملتونو د ښځو راپور کره نه، پروپاګند دی – مجاهد
-
تازه خبرونه23 hours ago
دا ځل پر اسرائیلو پېچلی، ویجاړوونکی او خونړی برید کوو – ایران