د ایران ستر مشر آیت‌الله خامنه‌یي په عمان کې له امریکا سره د تهران د خبرو اترو په اړه ویلي، چې خبرې اترې ممکن پایلې ته ورسیږي یا نه؛ مونږ دې خبرو اترو ته نه ډېر خوش‌بین یوو او نه هم ډېر بدبین. البته مونږ د بل اړخ په اړه ډېر بدبین یوو؛ خو د خپلو وړتیاوو په اړه خوش‌بین یوو.

هغه زیاته کړې: “د عمان خبرې اترې د بهرنیو چارو وزارت د لسګونو دندو څخه یوه ده. راځئ، چې د هېواد مسلې په خبرو اترو پورې ونه تړو.”

آیت‌الله خامنه‌یي له  حکومتي او پارلماني غړو، د قضايي قوې لوړ پوړو چارواکو او ځینو بنسټونو استازو سره په یوه غونډه کې زیاته کړه: “هغه تېروتنه، چې مو په اټومي JCPOA  تړون کې کړې وه باید دلته تکرار نشي.” د اټومي تړون پر مهال مونږ هېواد مشروط کړ او هرڅه مو د خبرو اترو له پرمختګ تړلي تړلي کړل. “پانګه اچوونکي هغه وخت پانګونه نه کوي، چې وویني هېواد د خبرو اترو تابع دی.”

د ایران رهبر د هېواد په ټولو صنعتي، اقتصادي، ودانیزو، کلتوري برخو او د لویو پروژو پلي کولو کې د فعالیتونو پر دوام له ټینګار سره ویلي، چې له دې مسلو څخه هیڅ یو د عمان له خبرو اترو سره هیڅ تړاو نلري.

د ایران رهبر له دې مخکې ویلي وه، چې له امریکا سره خبرې اترې “هوښیارانه، عاقلانه اوشرافتمندانه” ندي او د ایران هیڅ ستونزه به حل نه‌کړي.

د خبرو اترو لومړی پړاو په عمان کې د ایران د بهرنیو چارو د وزیر او د ټرمپ د استازي ترمنځ ترسره شو او ټاکل شوې، چې د خبرو دوه‌یم پړاو راتلونکې شنبه ترسره شي.

د افغانستان لپاره د متحده عربي اماراتو ځانګړي استازي سیف محمد الکتبي په اسلام‌آباد کې له خپل پاکستاني سیال محمد صادق سره ولیدل.

محمد صادق په ایکس پاڼه کې لیکلي؛ په دې ناسته کې، چې دوشنبه( د وري پېنځه‌ویشتمه) ترسره شوه؛ دواړو خواوو پر جیوپولیتیک وضعیت، مخ پر زیاتېدونکي امنیتي اندېښنو او په ځانګړې توګه افغانستان ته پاملرنه بحث وشو.

هغه زیاته کړې: “مونږ د سیمې پر وړاندې د مهمو ننګونو په اړه هم نظرونه تبادله کړل او له هغوی سره د ګډې مقابلې لپاره مو په ګډه ژمنه ټینګار وکړ. د پاکستان او متحده عربي اماراتو ترمنځ د همکارۍ پیاوړتیا له سیمه‌ییز ثبات او ترهګرۍ سره د مبارزې لپاره اړینه ده. مونږ د یوې سوله‌ییزې او سوکاله سیمې لپاره د خپلو همکاریو دوام ته سترګې پر لاره یوو.”

دا په داسې حال کې ده، چې د افغانستان په چارو کې د پاکستان استازي محمد صادق تېره اوونۍ په اسلام‌آباد کې د “د خیبر پښتونخوا د امنیتي او حاکمیتي ننګونو جامع ارزونه” سیمینار ته د وینا پر مهال د افغانستان اسلامي امارت ته ګواښ وکړ، چې که د تحریک طالبان پاکستان پر وړاندې اقدام ونکړي؛ نو د دواړو خواوو ترمنځ تړونونه به لغوه شي.

ټاکل شوې، چې د ایران بهرنیو چارو وزیر عباس عراقچي به روانه اوونۍ روسیې ته په سفر کې د کریملین له چارواکو سره د تهران او واشنګټن د اټومي خبرو اترو د دوه‌یم پړاو په اړه خبرې وکړي.

عباس عراقچي له دې مخکې د شنبې پر ورځ په عمان کې د منځني ختیځ لپاره د امریکا له استازي سټیو ویټکوف سره خبرې اترې کړي، چې د ۲۰۱۵ کال له اټومي تړون وروسته د دواړو هېوادونو ترمنځ د لوړې کچې غیر مستقیمې خبرې اترې ګڼل کېدی شي.

په دې وروستیو اوونیو کې روسیې او چین، چې د ایران نږدې متحدین او د ۲۰۱۵ کال د تړون اړخونه دي؛ له تهران سره د دې هېواد د اټومي پروګرام په اړه خبرې اترې کړې دي.

د ایران بهرنیو چارو وزارت ویاند اسماعیل بقايي هم د دوشنبې پر ورځ تائید کړه، چې عراقچي به مسکو ته ولاړ شي او څرګندوي، چې دا سفر له دې مخکې پلان شوی و.

ایسنا د نوموړي د څرګندونو له مخې ویلي: “د هغه پلان پر بنسټ، چې پخوا ترسره شوی؛ د بهرنیو چارو وزیر به د روانې اوونۍ په پای کې روسیې ته سفر وکړي، چې د دې سفر په لړ کې به د مسقط د وروستیو بدلونونو په ګډون پر بېلابېلو مسلو خبرې وشي.”

د روسیې بهرنیو چارو وزارت ویاندې ماریا زاخارووا هم ویلي؛ ټاکل شوې، چې عباس عراقچي له خپل روسي سیال سرګي لاوروف او نورو روسي چارواکو سره وګوري.

ایران او امریکا د شنبې د ورځې خبرې اترې “رغنده” یادې کړې دي؛ مسکو هم د ایران او امریکا ترمنځ له خبرو اترو هرکلی وکړ او تر منځ یې پر ډیپلوماټیک حل ټینګار څرګند کړی؛ خو خبرداری یې ورکړی، چې هر ډول پوځي شخړه به د “نړیوال ناورین” لامل شي.

ټاکل شوې، چې د ایران او امریکا د خبرو اترو بل پړاو د شنبې پر ورځ د وري دېرشمه / د اپریل پر نولسمه ترسره شي.

که څه هم ایران اوس هم د خبرو اترو لپاره نوی ځای ندی تائید کړی؛ خو د ایټالیا بهرنیو چارو وزیر انټونیو تاجاني وايي، چې روم د خبرو اترو د کوربتوب غوښتنې ته “مثبت ځواب” ورکړی دی.

د ایران بهرنیو چارو وزارت ویاند اسماعیل بقايي د دوشنبې پر سهار د خپل مطبوعاتي کنفرانس په لړ کې ساده ویلي: “د خبرو اترو راتلونکی پړاو به شاید له عمان پرته بل ځای وي.”

د نوموړي د څرګندونو له مخې؛ د خبرو اترو یوازنۍ تمرکز به “اټومي مسله او د بندیزونو لرې کول” وي او ایران به “له امریکا سره پر بلې هیڅ مسله خبرې اترې ونکړي.”

هغه په ​​دې ناسته کې له امریکایي چارواکو هم وغوښتل، چې “په خپلو دریځونو کې تناقض حل کړي”.

د ایسنا د څرګندونو له مخې؛ هغه د تهران په اړه د امریکا بهرنیو چارو وزارت د ویاند څرګندونو ته په نغوته (اشاره) کې وویل، چې “ایران باید ډېر ډېر ټیکګار وښيي. “

هغه وایي: “دا متضاد دریځونه دي، چې د بېلابېلو امریکایي چارواکو لخوا وړاندې کیږي او دوی باید دا تناقض حل کړي.”

بقايي د غیر مستقیمو خبرو اترو د ترسره کولو د دلیل په اړه ویلي: “د مستقیمو خبرو اترو د نه ترسره کیدو دلیل دا دی، چې اغېزمنې او ګټورې ندي … که غواړو، چې خبرې اترې اغېزمنې وي او که د ډیپلوماټیکو اړیکو په اړه ټینګار غواړو؛ باید داسې لار غوره کړو، چې اغېزمنتیا یې د ډاډ وړ وي… په داسې حالت کې مستقیمې خبرې اترې، چې یو اړخ پر استبدادي چلند ټینګار کوي، ګواښونکې ژبه کاروي او له زور څخه کار اخلي نه ګټورې دي او نه هم د ایران اسلامي جمهوریت ته د منلو دي او نه هم پایلې ته رسیدلی شي… مونږ به لږ تر لږه د خبرو لپاره خپله غوره شوې لار وکاروو، چې غوره کړې مو ده.”

له دې مخکې د یکشنبې پر ورځ ناوخته ایرنا خبري سرچینې د اسلامي مشورتي شورا د ملي امنیت او بهرني سیاست د کمیسیون مرستیال سید محمود نبویان د څرګندونو له مخې ویلي وه، چې د ایران د توغندیو وړتیاوې په خبرو اترو کې د هېواد له “سرو کرښو” څخه دي.