په سوریه کې د امریکا د یوې موسسې مشر اعلان کړی، چې له دمشق بهر په یوه ډله‌ییز قبر کې د لږ تر لږه ۱۰۰ زره کسانو جسدونه پراته دي، چې د سوریې د لرې شوي ولسمشر بشارالاسد د حکومت لخوا وژل شوي دي.

معاذ مصطفی له دمشق څخه رویټرز سره په یوه ټیلیفوني مرکه کې ویلي؛ دا ډله‌ییز قبر د القطیفه په سیمه کې، چې له دمشق څخه څلوېښت کیلومټره لرې یو له هغو پېنځه ډله‌ییزو قبرونو څخه دی، چې په تېرو څو کلونو کې یې کشف کړي دي.

د سوریې د بیړنیو حالاتو د ډلې مشر معاذ مصطفی ویلي، چې نور ډله‌ییز قبرونه هم شته او قربانیان یې نه یوازې سوري وګړي، بلکې امریکايي، بریټانیاوي او د نورو هېوادونو هم دي.

د راپورونو له مخې؛ له ۲۰۱۱ کال راپدېخوا، چې د اسد د حکومت پر ضد لاریونونه د کورنۍ جګړې لامل شول، په کې سلګونه زره سوري وګړي وژل شوي دي.

بشار الاسد او پلار یې حافظ الاسد، چې له ده مخکې ولسمشر و او په ۲۰۰۰ کال کې مړ شو؛ د سوریې د خلکو، د بشري حقونو ډلو او نورو حکومتونو لخوا د ډله‌ییزو اعدامونو په ګډون پر ډله‌ییزو وژنو تورون دي.

اسد په پرله‌پسې توګه د خپل حکومت لخوا د بشري حقونو سرغړونې رد کړي او خپل مخالفان یې افراطیان یاد کړي دي.

ویل کیږي، چې روسیې اسد او کورنۍ ته یې پناه ورکړې ده.

د اسرائیلو لومړي وزیر بنیامین نتنیاهو د یکشنبې پر ورځ( د لیندۍ پېنځه‌ویشتمه ) ویلي، د امریکا له ټاکل شوي ولسمشر ډونالډ ټرمپ سره یې په سوریه کې د پرمختګونو او په غزه کې د حماس لخوا د نیول شویو اسرائیلي او بهرنیو یرغمل شویو د خلاصون د وروستي فشار په اړه خبرې وکړې.

نتنیاهو ویلي، چې هغه د شنبې پر شپه له ټرمپ سره دغزې یرغملو او د سوریې د بدلونونو په اړه خبرې وکړې، چې د ټرمپ پر وړاندې به د یوې مهمې بهرنۍ ننګونې په توګه رامنځته شي.

د اسرائیلو د څرګندونو له مخې؛ د حماس تر مشرۍ لاندې اورپکو د ۲۰۲۳ ز. کال د اکتوبر پر اوومه پر اسرائیلو د برید په ترڅ کې د اسراییلي-امریکایي دوه ګونی هویت لرونکیو په ګډون ۱۲۰۰ کسان ووژل او له ۲۵۰ ډېر یې یرغمل ونیول. له ۱۰۰ ډېر یرغمل شوي کسان د خبرو اترو او یا د اسرائیلو د پوځ د ژغورنې د عملیاتو له لارې آزاد شوي دي.

د حماس تر کنټرول لاندې غزې تړانګه کې د چارواکو د څرګندونو له مخې، د اسرائیلو په هوایي او ځمکني یرغل کې شاوخوا ۴۵۰۰۰ کسان ووژل ل شول، چې ډېري یې ملکي وګړي دي، نږدې ټول نفوس یې بې ځایه او ډیره برخه یې ویجاړه شوه.

د منځني ختیځ لپاره د ټرمپ ځانګړي استازي سټیو ویټکوف تېره اوونۍ سیمې ته د سفر پر مهال خبرداری ورکړی و، چې که په غزه کې یرغمل شوي کسان د ټرمپ د لوړې تر مراسمو مخکې خوشې نشي؛ بیا به "ښه ورځ نه وي".

ټرمپ د روانې میاشتې په پیل کې ویلي وه، چې که د واک تر رسیدو مخکې یرغمل شوي کسان خوشې نشي، په منځني ختیځ کې به د ددوزخ یدونکي وو.

د ټرمپ یوه ویاند د یکشنبې پر ورځ د دې اړیکې  په اړه د نورو جزئیاتو له ورکولو څخه ډډه وکړه.

د مصر، قطر او امریکا لخوا یو اوربند ته د رسیدو هڅه، چې د یرغمل کولو تړون هم په کې و په وروستیو اوونیو کې چټک شوی.

نتانیاهو ویلي، چې له ټرمپ سره یې د یرغمل شویو د خلاصون د هڅو په اړه خبرې کړي دي.

نوموړي زیاته کړې: "مونږ د اسرائیلو د بریا د بشپړولو پر اړتیا خبرې وکړې او د خپلو یرغمل شویو خوشې کولو لپاره د هڅو په اړه مو اوږدې خبرې وکړې."

د ولسمشر جو بایډن بهرنۍ اداره د یوې معاملې ترلاسه کولو لپاره سخت کار کوي.

د امریکا د ملي امنیت سلاکار جیک سالیوان، چې تېره اوونۍ په سیمه کې و؛ د پنجشنبې پر ورځ وویل، چې هغه په غزه کې د اوربند او د یرغمل شویو خوشې کولو په اړه یو شوني تړون نږدې دی.

د امریکا د ملي امنیت مرستیال جون فینر رویټرز ته ویلي، چې په دې بهیر کې چټکتیا شتون لري.

نتانیاهو ویلي، چې ده او ټرمپ د سوریې د ولسمشر بشارالاسد له نسکوریدو وروسته د وضعیت په اړه هم خبرې کړي دي.

اسرائیلو په سوریه کې د بشارالاسد له واکه د لرې کیدو راپدېخوا په تېرو څو ورځو کې د سوریې د ستراتیژیکو وسلو پر زیرمو سلګونه بریدونه کړي او خپل سرتېري یې د سوریې دننه یوې غیر پوځي سیمې ته لېږدولي دي.

نتانیاهو په یوه بیان کې ویلي: "مونږ له سوریې سره په جګړه کې ښکېلتیا ته لېواله نه یوو.

هغه زیاته کړې، چې په سوریه کې د اسرائیلو اقدامات له سوریې څخه د احتمالي ګواښونو د شنډولو او زمونږ پولې ته نږدې د ترهګرو عناصرو د مخنیوي لپاره دي."

د سوریې نوي حاکم احمد الشرع د شنبې پر ورځ ویلي، چې اسرائیل په سوریه کې د بریدونولپاره پلمې جوړوي؛ خو مونږ د بشارالاسد د واکمنۍ له پای ته رسېو وروسته پر بیارغونه تمرکز کوو او نویو جګړو ته لېواله نه یوو.

احمد الشرع، چې په ابو محمد الجولاني مشهور دی؛ د تحریر الشام د اداری بورډ مشري کوي، چې تېره اوونۍ یې اسد له واکه لرې کړ او د دې کورنۍ د پېنځه لسیزو واکمنۍ یې پای ته ورسوله.

اسرائیل د ​​سوریې هغې غیر نظامي سیمې ته ننوتل، چې په ۱۹۷۳ کال کې د عرب - اسرائیل جګړې وروسته رامنځته شوې او د سوریې د ستراتیژیک هرمون غره یوه نظامي پوسته یې ونیوله.

اسرائیلو ویلي، چې هلته د پاتې کیدو اراده نلري او د سوریې د خاورې د اشغال نیت نلري یوازې د خبلو پولو د امنیت د تامین په خاطر یو محدود او موقت اقدام کړی دی. په داسې حال کې، چې اسرائیلو د سوریې د ستراتیژیکو وسلو پر زیرمو سلګونه بریدونه کړی او روان هم دي.

د سعودي عربستان، متحده عربي اماراتو او اردن په ګډون یو شمېر عربي هېوادونو د جولان د لوړو سیمو اشغال غندلی دی.

احمد الشعرع په یوه مرکه کې، چې د سوریې په ټلویزیوني اوبپاڼه کې خپره شوې ویلي؛ د اسرائیلو دلیلونه کمزوري دي او د دوی د وروستيو سرغړونې توجیه نه‌کوي. اسرائیلو پر سوریه ښکاره تېرې کړې، چې دا په سیمه کې د غیرعادلانه وضعیت د زیاتېدو ګواښ دی.

هغه زیاته کړې: له جګړې ستړي سوریه د نویو نښتو اجازه نه‌ورکوي. په دې پړاو کې لومړیتوب بیارغونه او ثبات دی، نه په شخړو کې ښکېل کیدل، چې د نورې ډېرې ویجاړۍ لامل شي.

د احمد الشرع د څرګندونو له مخې؛ ډیپلوماټیک حلونه د امنیت او ثبات د تضمین یوازنۍ لار ده، او بې محاسبې پوځي هڅو ته اړتیا نشته.

احمد الشعرا روسیې ته په اشارې سره چې نږدې یوه لسیزه مخکې یې پوځي مداخله د اسد په ګټه توازن کې مرسته وکړه او د دې اونۍ په پیل کې یې اسد ته پناه ورکړه، وویل چې له سوریې سره د مسکو اړیکې باید دوه اړخیزو ګټو ته خدمت وکړي.

هغه زیاته کړې؛ اوسنی پړاو د نړیوالو اړیکو مدیریت ته اړتیا لري.