د سوریې انتقالي ادارې د پنجشنبې پر سهار څرګنده کړې، چې په طرطوس ښار کې د پخواني رژیم د وفادارو ځواکونو د برید له کبله د دې هېواد څوارلس پولیس سرتېري وژل شوي دي.

 د سوریې کورنیو چارو نوي وزیر په یوه ټیلیګرام کې ویلي، چې په طرطوس کې د بشارالاسد د حکومت پاتې شونو ۱۰ پولیس هم ټپیان کړي او خبرداری یې ورکړی؛ «هر هغه څوک، چې د سوریې د امنیت د خرابولو یا د دې هېواد د وګړو ژوند په خطر کې اچولو جرأت وکړي؛ وبه‌ځپل شي.

له دې مخکې، دولتي رسنیو راپور ورکړی و، چې د سوریې پولیسو په حمص ښار کې له هغې وروسته پر تګ راتګ بندیز ولګاوه، چې د علوي اقلیت او شیعه مسلمانانو لخوا د لاریونونو له کبله امنیتي اندېښنې رامنځته شوې.

دولتي رسنیو راپور ورکړی، چې د یوې شپې لپاره ګرځ‌بندیز د ماښام له ۶ بجو څخه د سهار تر ۸ بجو پورې نافذ و.

د سوریې نویو مشرانو په وار وار ژمنه کړې، چې له مذهبي اقلیت ډلو څخه به ساتنه کوي.

د سوریې سواحلو ته نږدې په نورو سیمو کې هم لاریونونه ترسره شوي، چې د طرطوس په ګډون د هېواد ډېری علوی اقلیت په کې ژوند کوي.

دغه لاریونونه له هغې وروسته تر سره شوي، چې په ټولنیزو رسنیو کې یوې ناڅرګندې بې نېټې ویډیو په حلب ښار کې د علویانو په یوه زیارت کې اور لګېدنه ښيي؛ وسلوال کسان شاوخوا ګرځي او د انسانانو د مړیو تر څنګ انځورونه اخلي.

د سوریې د کورنیو چارو وزارت ویلي؛ دا ویډیو د نومبر په وروستیو کې پر حلب د بشارالاسد د ناپېژاندو مخالفانو د عملیاتو په اړه وه.

یاد وزارت زیاته کړې؛ څوک، چې اوس دا ویډیو خپروي په ښکاره فرقه‌یي شخړو ته لمن وهي.

د کورنیو چارو وزارت دا هم ویلي، چې د پخواني نظام ځینو غړیو د چارشنبې پر ورځ د سوریې په ساحلي سیمه کې د دغه وزارت پر ځواکونو برید کړی، چې ګڼ شمېر پولیسو ته یې مرګ او ژوبله اړولې ده.

د سوریې نوي حکومت په خبرپاڼه کې راغلي؛ د دې هېواد اوسني مشر احمد شرع د سې‌شنبې پر ورځ( د مرغومي څلورمه ) د پخوانیو وسلوالو ډلو له مشرانو سره داسې هوکړې ته رسېدلی، چې ټولې ډلې به منحل او د سوریې د حکومت تر څارنې لاندې په دفاع وزارت کې راټولې شي.

د رویټرز د راپور له مخې؛ د سوریې اوسنی مشر احمد شرع به د ګڼو ډلو تر منځ د جګړې د مخنیوي لپاره له سختو ننګوونو سره مخ شي.

د سوریې لومړي وزیر محمد البشیر تېره اوونۍ ويلي وه؛ د هېواد دفاع وزارت به له پخوانیو وسلوالو او هغو افسرانو څخه جوړ شي، چې د بشار الاسد له اردو څخه وتلي دي.

د سوريې نويو واکمنانو په لنډمهاله حکومت کې دفاع وزير مرحف ابو قصري ټاکلى دى.

احمد شرع د لوېديځو هېوادونو چارواکو ته، چې له ده سره یې لیدلي ویلي، چې د التحریر الشام اسلامپال به له پخواني رژیم څخه غچ نه اخلي او نه به مذهبي لږکي وځپي.

د یادونې ده، چې د سوریې وسلوالو د روان کال په ډسمبر کې ځانونه د دمشق واکمنۍ ته ورسول او د سوریې ولسمشر بشارالاسد له دمشق څخه په الوتکه کې روسیې ته وتښتېد.

د هرې ورځې پر تېریدو د هغو کسانو شمېر، چې له لوږې سره مخ دي او یا د لوږې د له منځه وړلو لپاره هڅه کوي؛ مخ پر زیاتېدو دی او دغه راز د هغو مرستو کچه، چې د نړۍ بډایه هېوادونه یې تر سره کوي ټیټه شوې ده. دغو شرایطو په نړۍ کې د لوږې ناورین پراخه کړی دی.

د رویټرز د څرګندونو له مخې؛ ملګرو ملتونو د سې‌شنبې پر ورځ ( د مرغومي څلورمه ) ویلي، چې دا ټولنه کولی شي د ۳۰۷ میلیون خلکو شاوخوا ۶۰ سلنې سره، چې په راتلونکي کال کې وږې پاتې نشي د بشري مرستو لپاره پیسې راټولې کړي.

دا پدې معنا ده، چې ۴۰ سلنه اړمن خوراکي توکو ته لاسرسی لري او لږ تر لږه ۱۱۷ میلیون خلک به په ۲۰۲۵ کال کې خواړه یا نورې مرستې ترلاسه نکړي.

د ملګرو ملتونو شمېرنه ښیي؛ د ۲۰۲۴ کال تر پایه به دا ټولنه د ۴۹ اعشاریه ۶ میلیارډ ډالرو څخه یوازې ۴۶ سلنه ترلاسه کړي، چې باید په ټوله نړۍ کې د بشري مرستو لپاره راټول شي. دا پر پرله‌پسې توګه دوه‌‌یم کال دی، چې ملګرو ملتونو د خپلې غوښتنې له نیمایي څخه لږ راټول کړي دي.

دې کمښت بشردوستانه ټولنې اړ کړي، چې دردناکې پرېکړې وکړي. لکه د وږو لپاره د جیرې او د مرستې لپاره د وړ کسانو د شمېر کمول.

د دې ډول سیاست پایلې د نړۍ د نورو برخو پر پرتله د سوریې په څېر سیمو کې ډیر احساس کیږي؛ ځکه، چې په دې هېواد کې د خوړو نړیوال پروګرام، د خوړو د وېش په برخه کې د ملګرو ملتونو اصلي بنسټ، شپږ میلیون خلکو ته خواړه ورکړي.

د شراکت او د منابعو د تحرک لپاره د دې ټولنې اجرائیوي مرستیال رانیا دګاش- کامارا ویلي؛ د خوړو نړیوال پروګرام د روان کال په پیل کې د مالي مرستو راټولولو اټکل شاوخوا یو میلیون خلکو ته راکم کړ.

داګاش کامارا په مارچ کې د سوریې د خوړو نړیوال پروګرام له کارمندانو سره لیدنه وکړه او په یوه مرکه کې یې ویلي؛ د دوی پالیسي دا وه، چې "په دې پړاو کې مونږ له وږو څخه خواړه اخلو، چې وږي ماړه کړو."

د ملګرو ملتونو د بشردوستانه چارو او د بېړنیو مرستو همغږي کوونکي، ټام فلیچر، رویټرز ته ویلي: "مونږ اړیوو هغو کسانو ته، چې مرستو ته سخته اړتیا لري د ځواب کچه را کمه کړو."

مالي فشارونو او د کورنیو سیاستونو بدلون د ځینو بډایه هېوادونو پرېکړې بدلې کړې، چې دوی به څومره او له کومو بنسټونو سره مرسته وکړي.

جرمني، چې د ملګرو ملتونو د خوړو پروګرام یو له سترو مرسته کوونکیو څخه دی؛ د خپلو عامه لګښتونو د یوې برخې په توګه د بشري مرستو په اړه ۵۰۰ میلیون ډالر کم کړي دي.

د دغه هېواد کابینې د ۲۰۲۵ کال لپاره په بشري مرستو کې د یو میلیارډ ډالرو د کمښت وړاندیز کړی دی. د آلمان نوی پارلمان به په فبرورۍ کې له فډرالي انتخاباتو وروسته د راتلونکي کال د لګښتونو د پلان لپاره پرېکړه وکړي.

بشردوستانه ټولنې ګوري، چې د امریکا منتخب ولسمشر ډونالډ ټرمپ به په جنورۍ کې د ولسمشر په توګه د خپلې دوه‌یم پېر له پیل وروسته پدې برخه کې څه وړاندیز وکړي.

د ټرمپ سلاکارانو دا ندي ویلي، چې د بشري مرستو په اړه به څه ډول پرېکړه کوي؛ خو په خپله لومړي پېر کې یې د امریکا د مرستو د کمولو هڅه کړې ده.

امریکا په ټوله نړۍ کې د لوږې د مخنیوي او مبارزې لپاره مخکښ رول لوبولی او دې هېواد په تېرو پېنځه کلونو کې د ۶۴ اعشاریه ۵ ميلیارډ ډالرو بشري مرستې کړې دي.

دا رقم د ملګرو ملتونو لخوا د ثبت شویو ټولو مرستو لږ تر لږه ۳۸ سلنه ده.

ملګرو ملتونو ته د بشردوستانه مرستو ډېره برخه د نړۍ له درې مهمو بډایه بسپنه ورکوونکیو څخه راځي: امریکا، آلمان او اروپایي کمیسیون.

دې دریو سرچینو له ۲۰۲۰ څخه تر ۲۰۲۴ پورې د ناورینونو په ځواب کې د ملګرو ملتونو د راجسټر شوي ۱۷۰ میلیارډ ډالرو مرستې ۵۸ سلنه چمتو کړې.

د دغو مرستو پر پرتله درې نورو قدرتونه؛ چین، روسیې او هند د ملګرو ملتونو د بشري مرستو یو سلنې څخه لږ ځانګړي کړي دي.

د بودیجې نشتوالی له منځه وړل یو له اصلي لاملونو څخه دی چې د لوږې سره مبارزه او د قحط مخنیوي نړیوال سیسټم تر سخت فشار لاندې دی.

د تېرو احصائیو پر بنسټ اعلان شوی و، چې د سوډان، میانمار او افغانستان په ګډون په ۵۹ هېوادونو او سیمو کې نږدې ۲۸۲ میلیون خلک په ۲۰۲۳ کې د خورا سخت خوراکي ناامنۍ سره مخ دي.