د صنایعو او سوداګرۍ وزارت ویلي، چې د دې وزارت چارسمبالي(سرپرست) نورالدین عزیزي د خصوصي سکټور له یو شمېر غړو سره ولیدل.

د دې وزارت د څرګندونو له مخې؛ په دې لیدنه کې د خصوصي سکټور غړو د کابل ولایت په ده‌سبز ولسوالۍ کې پر زر جریبه ځمکه د ۱۲ میلیون ډالرو پر پانګونه د خصوصي صنعتي پارک جوړولو ته خپله لېوالتیا څرګنده کړه.

دغه راز ټینګار شوی، چې د دې صنعتي پارک جوړول او فعالول به سلګونو صنعتکارانو ته د فعالیت فرصتونه او زرګونو خلکو ته د کار زمینه برابره کړي.

نورالدین عزیزي د دغو پانګوالو له طرحې هرکلی وکړ او له هغوی یې وغوښتل، چې د صنعتي پارک طرحه د صنایعو او سوداګرۍ له وزارت سره شریکه کړي، چې د پلي کولو لپاره پرې یوه تخنیکي ډله کار وکړي.

د افغانستان چاپېریال ساتنې ملي ادارې یوه پلاوي، چې مشري یې د دې ادارې مالي او اداري مرستیال سعدالدین سعید لرله؛ د چین په بیجینګ کې د آسیا-پسیفیک سیمه‌ییزې او د باسل، روټرډام او سټاکهولم نړیوالو کیمیاوي کنوانسیونونو د کنفرانسونو د چمتووالي په غونډه کې ګډون وکړ.

دا غونډه د درې اړخیزو کنوانسیونونو له رسمي کنفرانس څخه مخکې د نظرونو د تبادلې او همغږۍ لپاره جوړه شوه، چې ټاکل شوې د ۲۰۲۵ کال د اپریل له اته‌ویشتمې څخه د می تر دولسمې پورې د سویس په ژنیو کې ترسره شي.

د غونډې په بهیر کې د سټاکهولم کنوانسیون د ملي تطبیقي پلان وړاندې کول، د کنوانسیون صمیمو ته د ۱۰ نویو مادو د اضافه کولو پر وړاندیز غور کول او د کیمیاوي موادو د نړیوال مدیریت په اړه د ملګرو ملتونو د راپور پر تحلیل بحث وشو.

د افغانستان اسلامي امارت پلاوي په خپلو خبرو کې د نړیوالې همکارۍ پر ارزښت ټینګار وکړ او د کنوانسیونونو غړو او د ملګرو ملتونو له چاپېریال پروګرام څخه یې د تخنیکي او مالي ملاتړ د پیاوړتیا غوښتنه وکړه، چې په افغانستان کې د کنوانسیونونو د مقرراتو د پلي کولو بهیر ډېر اغېزمن شي.

همدارنګه پلاوي د باسل، روټرډام او سټاکهولم کنوانسیونونو پر راتلونکو پروګرامونو او په غونډو کې د افغانستان د فعال ګډون پر اړتیا ټینګار وکړ او د نړیوالو چاپېریالي ژمنو پر مسوولیت د پلي کولو لپاره یې خپله ژمنه اعلان کړه.

د صنعت او سوداګرۍ وزارت د امریکا لخوا پر افغانستان او ځینو نورو هېوادونو د ۱۰ سلنې تعرفې لګولو په غبرګون کې ويلي، چې افغانستان یو په وچه کې پروت مخ پر وده هېواد دی او د سوداګرۍ نړیوالې ټولنې (WTO) غړی هم دی. د امریکا دا کړنه به د افغانانو لپاره په ځانګړي توګه لاسي صنایعو، نوې مخ پر ودې سوداګرۍاو ښځینه متشبثینو ته زیان ورسوي.

ټرمپ د چارشنبې پر ورځ په سپینه ماڼۍ کې د وینا تر څنګ په یوه اجرائیوي فرمان کې تعرفې اعلان کړې.

په دې اجرائیوي فرمان کې ټرمپ ویلي؛ په داسې حال کې، چې د امریکا سوداګریزه پالیسي د متقابل عمل په اصل جوړه شوې؛ خو سوداګریزو شریکانو یې د امریکا پر محصولاتو مالیې او خنډونه لګولي، چې دې هېواد ته یې زیان رسولی دی.

هغه ویلي؛ تعرفې یو لګول یو غبرګون و، چې د اپریل پر پېنځمه به د امریکا په ټولو وارداتو ۱۰ سلنه تعرفه ولګول شي؛ خو پر هېوادونو اضافي تعرفې به د اپریل پر نهمه پیل شي.

نوموړي ټینګار کړی: “که تاسې غواړئ، چې د تعرفې کچه مو صفر وي؛ نو تاسې خپل محصول دلته په امریکا کې جوړ کړئ.”

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونې د چارواکو د څرګندونو له مخې؛ اوسمهال د افغانستان او متحده ایالاتو ترمنځ د سوداګرۍ ټول حجم په کال کې د ۸ میلیون ډالرو او ۱۰ میلیون ډالرو ترمنځ دی.

په ورته وخت کې د صنایعو او سوداګرۍ وزارت د امریکا له حکومت او نورو هېوادونو څخه وغوښتل چې له افغانستان سره په خپلو سوداګریزو معاملو کې رغنده او ملاتړي وي، چې افغانستان په نړیواله سوداګرۍ کې فعال او اغېزمن رول ولوبوي.

د وزارت په خپرې شوې خبرپاڼه کې ویل شوي، چې امریکا باید د تعرفو د لګولو پر ځای د افغانستان ملاتړ وکړي؛ ځکه، چې دا ډول سوداګریز فشار کولی شي د هېواد اقتصادي وده زیانمنه کړي.

د دې وزارت د څرګندونو له مخې، افغانستان یو مخ پر پراختیا او اړمن هېواد دی، چې سوداګریز فشارونه پرې کولی شي د هېواد د اقتصادي ودې پر وړاندې خنډ او ځنډ رامنځته کړي.

د صنعت او سوداګرۍ وزارت د څرګندونو له مخې؛ افغانستان  له امریکا څخه په بېلابېلو برخو کې د نویو وسایلو، تجهیزاتو او ټکنالوژۍ وارداتو ته اړتیا لري.

د سوداګرۍ او پانګونې خونې غړي خان جان الکوزي تېره اونۍ ویلي وه: “دا به بې له شکه مونږ تر یوې اندازې پورې اغېزمن کړي. زمونږ سوداګري له امریکا سره کوچنۍ ده؛ خو مهم توکي صادرېږي. لکه لاسي صنایع، یو صنعت، چې ښځې په کې په ځانګړي توګه کار کوي.

هغه وایي: “لاسي صنایع لکه خولۍ صادرېږي. وچې میوې او ځینې وختونه تازه میوې او غالۍ هم صادرېږي،چې زمونږ د هویت په پېژندنه کې اړین دي”.

د وچو میوو د صادرونکو د اتحادیې مشر عبدالقاسم امرخېل ویلي: “د ۱۰ سلنه تعرفه ظالمانه او غیرقانوني ده. دا هېواد چین یا اروپا ندی، بلکې افغانستان دی. امریکا ته زمونږ د وچو میوو صادرات دومره لوړ ندي. دا شاوخوا ۱۰ میلیون ډالر دي. مونږ له امریکا څخه غواړو، چې په دې پرېکړه بیا غور وکړي. دوی باید زمونږ کنګل شوې شتمني هم خوشې کړي.”

د صنعت او سوداګرۍ وزارت د څرګندونو له مخې؛ افغانستان  له امریکا څخه په بېلابېلو برخو کې د نویو وسایلو، تجهیزاتو او ټکنالوژۍ وارداتو ته اړتیا لري.

ویل کیږي، چې که څه هم افغانستان پر پورتنیو توکو صفر تعرفه ټاکلې او صادروونکو هېوادونو ته یې ترجیحي تعرفې هم په پام کې نیولې دي.