د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت مرستیال صدراعظم عثماني د ایران د اسلامي جمهوریت د صادراتي وړتیاوو په اووم نړیوال نندارتون( ایران ایکسپو) کې د ګډون لپاره هغه هېواد ته سفر وکړ.

دا نندارتون د دوشنبې پر ورځ پیل کیږي او پېنځه ورځې به روان وي.
تمه ده، چې له ۱۰۰ څخه د ډېرو هیوادونو لوړ پوړي چارواکي او سوداګر به په دې نندارتون کې برخه واخلي.
د کرنې مرستیال هیله لري، چې دا سفر به د سوداګریزو تعاملاتو د ودې لپاره لار اواره کړي او هېواد ته به ډېرې پانګونې راجلب کړي.

د پاکستان د لومړي وزیر مرستیال او د بهرنیو چارو وزیر اسحاق ډار د پنجشنبې پر ورځ د ازبکستان د بهرنیو چارو وزیر بختیار سعیدوف سره په ټیلیفوني خبرو کې د افغان ـ ټرانس- اوسپنې‌پټلۍ پروژې په اړه خبرې وکړې.

دا خبرې اترې کابل ته د ډار له وروستي سفر وروسته وشوې؛ هغه له افغان چارواکو سره د ازبکستان-افغانستان- پاکستان د اوسپن‌پټلۍ د پلان شوې پروژې په اړه خبرې وکړې.

درې واړو ګاونډ هېوادونو د ۲۰۲۱ کال په فبرورۍ کې د افغانستان له لارې د ۵۷۳ کیلومټره اوسپنې‌پټلۍ د جوړولو لپاره یو تړون لاسلیک کړ، چې په وچه کې بند منځنۍ آسیا به د پاکستان له بندرونو سره ونښلوي. د دې پروژې اټکل شوی لګښت ۴.۸ میلیارډ ډالر دی او هدف یې د سیمه‌ییزې اقتصادي اړیکې پیاوړتیا ده.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت د پنجشنبې پر ورځ په یوه خبرپاڼه کې ویلي؛ ډار هیله څرګنده کړې، چې درې واړه هېوادونه به ډېر ژر د دې مهمې سیمه‌ییزې پروژې لپاره یو چوکاټي تړون لاسلیک کړي.

دواړو خواوو د دوه اړخیزو اړیکو د پیاوړتیا، د اقتصادي او سوداګریزو اړیکو د زیاتوالي، د خلکو ترمنځ د اړیکو د پراختیا او اوسنیو سیمه‌ییزو او نړیوالو مسلو په اړه هم نظرونه تبادله کړل.

دا په داسې حال کې دهو چې د ټولګټو چارو وزارت د اوسپنې‌پټلۍ مرستیال محمد اسحاق صاحبزاده ازبکستان ته په سفر کې د حیرتان- مزار شریف د اوسپنې‌پټلۍ د عملیاتو او ساتنې قرارداد د سوګدیانا ټرانس سره د دوه نورو کلونو( د ۲۰۲۵ – ۲۰۲۶ ) لپاره وغځاوه.

د نړیوال بانک په یوه نوي راپور کې راغلي، چې په نړیواله بې ثباتۍ کې د افغانستان د اقتصادي ودې امکانات ناڅرګند پاتې دي.

په داسې حال کې، چې نړیواله اقتصادي ناڅرګندتیا زیاته شوې؛ په جنوبي آسیا کې ورسره د ودې لیدلوری کمزوری شوی او د سیمې په ډېری هېوادونو کې د افغانستان په ګډون وړاندویېنې ټیټې شوې دي.

 په دې راپور کې راغلي، چې که څه هم د افغانستان اقتصاد په تدریجي ډول ښه کېږي؛ خو د راتلونکي لیدلوری یې ناڅرګند پاتې دی؛ ځکه، چې مالي فشارونه مخ پر زیاتېدو دي، سوداګریز کسر زیات شوی، او د خوړو خوندیتوب کم شوی دی. دا عواملو پر کورنیو ډېر فشار راوړي او د ټولګډونه ودې مخه نیسي.

نړیوال بانک په خپل نوي راپور کې وايي، چې د بهرنیو مرستو له کمښت سره – سره د افغانستان اقتصاد په ۲۰۲۴ او ۲۰۲۵ مالي کلونو کې ۲.۵ سلنه وده کړې؛ خو دا کچه د هېواد د نفوس د ودې پر پرتله ټیټه ده.

د اقتصاد وزارت ويلي، چې د هېواد اقتصاد نازک ندی او له بندیزونو سره – سره پرمختګ لري او د بندیزونو د لرې کولو لپاره هڅې اوس هم روانې دي.

د اقتصاد وزارت وزارت مسلکي مرستیال عباللطیف نظري وايي، چې د هېواد اقتصادي وضعیت نازک نه دی، بلکې مخ پر ښه کېدو دی.

نړیوال بانک اعلان کړی، چې افغانستان به په ۲۰۲۵ کال کې د دوه‌یم پرله‌پسې کال اقتصادي وده تجربه کړي؛ ځکه، چې تر ډېره د کرنې سکټور لخوا پرمخ وړل کېږي.

د اقتصادي شنونکو د څرګندونو له مخې؛ د نفوس چټکه وده او د کډوالو راستنېدل د کار پیدا کولو او د عامه خدماتو پر وړاندې کولو لوی فشار راوړي، چې اقتصادي کمزورتیا یې ژوره کړې ده.

ویل کیږي، چې د روان کال په پیل کې ۱۴.۸ میلیون خلک د خوړو له کمښت سره مخ ول او پراخه خوارځواکي، چې اوس ۴.۷ میلیون ښځې او ماشومان اغېزمنوي؛ مخ پر خرابېدو ده. دې بانک دا خبرداری هم ورکړ، چې که بېړنی اقدام ونشي؛ د بشري پانګې پراختیا به نوره هم زیانمنه شي.