د ایران  د خراسان د جنوب د ګمرکونو مسوولینو ويلي؛  د روان کال په لومړیو درې میاشتو کې د ۹۱۳۴ لاریو  ۲۳۶ زره ۲۳۵ ټنه سوداګریز توکي د ابو نصر فراهي بندر له لارې افغانستان ته لیږدول شوي، چې د تېر کال د همدې مودې پر پرتله نږدې اته چنده زیاتوالی ښيي.

د ایران سویلي خراسان د ګمرک رییس محمد کوهګرد ويلي؛ د روان کال په لومړیو درې میاشتو کې ۹۱۳۴ لارۍ له  (ابو نصر فراهي) بندر څخه افغانستان ته لېږدول شوې دي.

 د محمد کوهګرد د څرګندونو له مخې؛ د وزن له پلوه افغانستان ته د سوداګریزو توکو لېږد د تېر کال د همدې مودې په پرتله ٧٣٥ سلنه زيات شوى دى.

کوهګرد ویلي، چې د افغانستان د فراه  له لارې د ټرانزیټي توکو ټول وزن ۲۳۶ زره او ۲۳۵ ټنه و او ټول ارزښت یې له ۳۵ میلیون ډالرو ډېر دی. په دغو ټرانزیټي توکو کې کیمیاوي سرې، پرزې او خوراکي توکي شته، چې له ترکیې، متحده عربي اماراتو، روسیې او اندونیزیا څخه د ماهیرود یا ابو نصر فراهي بندر له لارې افغانستان ته لېږدول شويدي.

محمد کوهګرد وایي: په دې موده کې د ۳۵ میلیون ۴۶۴ زره ۵۵۵ ډالرو پر ارزښت د جنوبي خراسان ۲۹۵ زره ۵۵۶ ټنه تولیدي توکي صادر شوي، چې د تېر کال د همدې مودې پر پرتله پرمختګونه راغلي دي.

دغه راز زیاتوي؛ سمنټ، سپک هایدرو کاربن، تېل، ډیزل، ټایرونه، هګۍ، سولري تختې، سرامیک، ټایرونه او پلاستیکي محصولات د جنوبي خراسان د ګمرک له صادراتي توکو څخه دي او ډېري دغه توکي افغانستان او پاکستان ته صادرېږي.

د ایراني رسنیو د خبرونو پر بنسټ له افغانستان سره اقتصادي او سوداګریزې اړیکي ورځ تر بلي د پراختیا په حال کې دي.

د صنعت او سوداګرۍ وزارت مسوولینو هم ويلي، چې ورځ تربلي د افغانستان او ایران ترمنځ سوداګري او اقتصادي فعالیتونه د پراختیا په حال کې دي.

د صنعت او سوداګرۍ وزارت ویاند عبد السلام اخند زاده وايي، چې له ایرانې لوري سره سوداګرۍ او اقتصادي اړیکې ورځ تر بلې د پراختیا په حال کې دي.

نوموړی وایي: له ایران سره مو ورځ تربلي په ټولو اقتصادي برخو کې د روان کال له پیل څخه تر اوسه پورې مو ایران ته د ۱۶ میلیون ډالر پر ارزښت صادارت او د ۷۴۰ میلیون ډالرو پر ارزښت واردات او چاري نورې هم د منظم کیدو په حال کې دي.

د ا قتصادي چارو شنونکی نذیر احمد خلیل وایي: ایران د افغانستان د ټرانزیټ لپاره ترټولو ښه مسیر دی. هیله لرم، چې د دواړه هېوادونو ترمنځ اقتصادي اړیکو او ټرانزیټ په بهیر کې نوره پراختیا هم رامنځته شي.

د هیواد د خصوصي  سکتور غړي ایران په سیمه کې د افغانستان تر ټولو ستر سوداګریز او اقتصادي شریک بولي او زیاتوي، چې ورځ  تربلې د دواړو هېوادونو ترمنځ اقتصادي اړیکې د پراختیا په حال کې دي.

ویل کیږي، چې د ایران او افغانستان ترمنځ تېر کال د درې میلیارډ ډالرو څخه زیاته راکړه ورکړه تر سره شوې ده.

په سیاسي چارو کې د ملګرو ملتونو د عمومي منشي مرستیالې رزماري ډیکارلو د دوحې د درېیمې غونډې پیل ګټور وباله او وايي، چې دوی د افغانستان له خلکو سره د مرستې لپاره اصولي ښکېلتیا غواړي.

رزماري ډیکارلو په ایکس پاڼه کې د لیدونو انځورونو له خپرولو سره ‎‎ لیکلي، چې دوی په ډېرو برخو کې له افغانانو سره د مرستې لپاره د اصولي ښکېلتیا په لټه کې دي او غواړي، چې په دې برخه کې باید تعامل اووسي.

هغې ریاته کړې: د افغانستان په اړه د هېوادونو د ځانګړیو استازو د درېیمې ناستې پیل ګټور و. دا لومړی ځل دی، چې د نړیوالې ټولنې او طالبانو ترمنځ دا ډول ناسته ترسره کیږي. په ډېرو برخو کې له افغانانو سره د مرستې لپاره د اصولي تعامل په لټه کې یوو.

دغه راز د قطر بهرنیو چارو وزارت د خبرپاڼې له مخې؛ دغه ناسته د افغان ولس پر وړاندې د شته ننګونو د له منځه وړلو لپاره د ګډو هڅو په اړه د بحث لپاره یو فرصت و او په افغانستان کې د امنیت او ثبات د ټینګښت لپاره له سیمه‌ییزو او نړیوالو هڅو ملاتړ کوي.

په دې خبرپاڼه کې راغلي؛ محمد بن عبدالعزیز د دوحې په درېیمه غونډه کې د اسلامي امارت د پلاوي ګډون د افغان ولس د اوسنیو ننګونو د اواري لپاره د ګډو هڅو د بحث لپاره یو فرصت وباله.

 د قطر د بهرنیو چارو وزیر په پرانیستونکې وینا کې ویلي، چې د افغانستان په اړه د ګډې تګلارې د پراختیا لپاره په ګډو پلانونو کې له پرمختګ څخه خوښ دی او په افغانستان کې د امنیت او ثبات د ټینګښت لپاره له سیمه‌ییزو او نړیوالو هڅو ملاتړ کوي.

دغه راز په قطر کې د اسلامي امارت د سیاسي دفتر مشر سهیل شاهین وايي، نړۍ باید د فشار سیاست پریږدي؛ ځکه، چې کومه پایله یې نده لرلې او اسلامي امارت له نړۍ سره مثبتو اړیکو او تعامل ته چمتو دی.

په دې دوه ورځنۍ ناسته کې د امريکا، اروپايي ټولنې، روسيې، پاکستان، ايران، سعودي عربستان، هند او نورو هېوادونو په ګډون د ۲۵ هېوادونو استازو او همدارنګه د يو شمېر نړيوالو ټولنونو استازو ګډون کړی دی.

اړوند خبرونه:

د پالیسیو په اړه اختلاف طبیعي دی او لګېدلي بندیزونه باید لرې شي – ذبیح الله مجاهد

په دوحه کې د افغانستان په اړه درېیمه ناسته پیل شوه

د کاناډا د بهرنیو چارو وزارت د افغانستان په اړه د دوحې په درېیمه ناسته کې د اسلامي امارت له غړیو پرته نورو افغانانو ته د بلنې په نه ورکولو خواشیني څرګنده کړې ده.

د کاناډا د بهرنیو چارو وزارت په خبرپاڼه کې راغلي، د دوحې په بهیر کې د افغان ښځو بشپړ، مساوي او معنا لرونکي ګډون نه یوازې یوه کلیدي اجنډا ده، بلکې د یوه سوله‌ییز، باثباته او ټولګډونه افغانستان د ترلاسه کولو لپاره هم بنسټیز اړخ لري.

د دوی په باور د دوحې په درېیمه ناسته کې د مدني ټولنو او میرمنو نه ګډون بېلا بېل غبرګونونه درلودلي دي.

د کاناډا بهرنیو چارو وزارت وايي، چې له اسلامي امارت څخه پرته د نورو افغانانو نه بلنه د خواشینۍ وړ ده.

د دوی په خبرپاڼه کې راغلي: کاناډا په ژوره توګه خواشینې ده، چې ملګرو ملتونو د دوحې په مهمو غونډو کې د ښځو د مدافعینو، مذهبي او توکمیزو لږکیو او د بشري حقونو د ډلو په ګډون غیر طالب افغانان له ګډون څخه ایستلي دي. غونډه نه یوازې دا، چې سوله او امنیت د ښځو د اجنډا لپاره یو بنسټیز اصل دی، بلکې دا د یوه سوله‌ییز، باثباته او ټولګډونه افغانستان د لاسته راوړلو لپاره هم حیاتي ده، چې د ښځو له ګډون پرته هیڅ یو هدف ته رسیدل ممکن ندي.

ټاکل شوې د دې غونډې په درېیمه ورځ د ملګرو ملتونو، مدني ټولنې او د ښځو د حقونو د فعالانو د استازو ترمنځ غونډه جوړه شي؛ خو د ښځو غوښتنه دا ده، چې باید په اساسي غونډو کې یې ګډون کړی وای.

د دوحې د دریمې غونډې په پرانستونکې ناسته کې یو شمېر ګډونوالو هم د ښځو د بشري حقونو په اړه خپلې اندېښنې څرګندې کړې، چې د اسلامي امارت د مذاکره کوونکي پلاوي مشر یې په ځواب کې ویلي، د دوی اندېښنې د درک وړ دی؛ خو دا موضوع په کور دننه د حل وړ ده.

د دوحې غونډې ته د اسلامي امارت د پلاوي مشر ذبیح الله مجاهد ويلي، دوی د هېوادونو اندېښنې درک کوي او د حل په لټه کې يې دی؛ خو د اختلافاتو په بيه نه.

ملګري ملتونه وايي، د دوحې خبرې په نړیواله ټولنه کې د افغانستان د ادغام یوه پروسه ده. دا به معلومه شي، چې آیا په راتلونکې غونډه کې به ښځې د پام وړ شتون ولري او که نه؟

اړوند خبرونه:

 د دوحې د غونډې استازي دې د ننګونو په حل کې مرسته وکړي – ذبیح الله مجاهد

ملګري ملتونه په افغانستان کې د ښځو له بشري حقونو څخه سرغړونه ارزوي