جنوبي کوریا، چین او جاپان د یکشنبې پر ورځ له پېنځه کلن ځنډ وروسته خپلې لومړنۍ اقتصادي خبرې اترې ترسره کړې، چې ورسره سیمه‌ییزې سوداګرۍ ته اسانتیاوې برابره او درې اړخیزه سوداګریزه همکاري زیاته شي.

دا درې آسیايي صادراتي ځواکونه د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ د تعرفو لپاره ځانونه چمتو کوي.

د رویټرز د څرګندونو له مخې؛ د دې درې هېوادونو د سوداګرۍ وزیرانو هوکړه وکړه، چې د “سیمه‌ییزې او نړیوالې سوداګرۍ” د ودې لپاره د سویلي کوریا، جاپان او چین د آزادې سوداګرۍ تړون په اړه د پراخې او لوړې کچې خبرو اترو لپاره له نږدې کار وکړي.

د سویلي کوریا د سوداګرۍ وزیر دیوک‌ګن آهن ویلي: “دا اړینه ده، چې د RCEP (سیمه‌ییز پراخې اقتصادي ملګرتیا) پلي کول پیاوړي شي او درې واړو هېوادونه په کې برخه واخلي او د کوریا، جاپان او چین د آزادې سوداګرۍ تړون په اړه د خبرو اترو له لارې د درې هېوادونو ترمنځ د سوداګرۍ همکارۍ پراخولو لپاره یو چوکاټ رامنځته شي.”

دغو وزیرانو د چارشنبې پر ورځ د اضافي تعرفو له اعلان څخه مخکې، چې ټرمپ یې د “آزادۍ ورځ” نوموي؛ سره ولیدل.

دا درې واړه هېوادونه د امریکا لوی سوداګریز شریکان دي. که څه هم دوی په بېلابېلو مسلو کې د سرحدي شخړو او له فوکوشیما اټومي بټۍ څخه د راډیو اکټیو فاضله موادو د خوشې کولو په ګډون له یو بل سره اختلاف لري.

دوی په ۲۰۱۲ ز. کال کې د خبرو اترو له پیل راپدېخوا د درې اړخیزې آزادې سوداګرۍ تړون په اړه د پام وړ پرمختګ ندی کړی.

RCEP، چې په ۲۰۲۲ ز. کال کې نافذ شو؛ د آسیا او اوقیانوسیه سیمې د ۱۵ هېوادونو ترمنځ د سوداګرۍ چوکاټ دی، چې موخه یې د سوداګرۍ خنډونه کمول دي.

ټرمپ تېره اوونۍ اعلان وکړ، چې هغه به د موټرو او د موټر پر پرزو ۲۵ سلنه وارداتي تعرفې ولګوي. دا یو داسې هڅه ده، چې کولی شي شرکتونو ته زیان ورسوي. په ځانګړي توګه د آسیا موټر جوړونکو ته، چې امریکا ته د موټرو ترټولو لوی صادرونکي دي.

له مکسیکو وروسته سویلي کوریا امریکا ته د موټرو ترټولو لوی صادرونکی هېواد دی او جاپان په دوه‌یم ځای کې راځي.

د یادونې ده، چې د دې ۳ هېوادونو وزیرانو هوکړه وکړه، چې خپله راتلونکې ناسته به په جاپان کې وکړي.

د اوکراین په شمال ختیځ کې د سومي ښار په یوه ګڼ مېشته سیمه کې د روسیې د راکټي برید له کبله ۸۸ کسان ټپیان شوي، چې ۱۷ ماشومان هم په کې دي.

اوکرایني چارواکو ویلي، چې د دوشنبې پر ورځ (د وري څلورمه) د روسیې راکټي برید د سومي ښار په یوه استوګنیزه سیمه کې لسګونه ملکي وګړي ټپیان کړل، چې ډېری یې ماشومان دي.

راپورونه ښيي، چې مرستندویه ډلې سمدلاسه د پېښې ځای ته ورسیدې او ټپیان یې روغتون ته ولیږدول.

دا برید په داسې حال کې شوی، چې د اوربند خبرې اترې روانې وي.

د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زیلینسکي دا برید وغانده او دا یې د جګړې له کبله د رامنځته شوي “کړاو، ویجاړۍ او تلفاتو” یوه بله بېلګه یاده کړه.

هغه یو ځل بیا له نړیوالې ټولنې وغوښتل، چې د روسیې د بریدونو د مخنیوي لپاره نور اقدامات وکړي.

د کرملین ویاند دمتري پیسکوف د یکشنبې پر ورځ په مسکو کې د یوه خبري کنفرانس پرمهال د روسیې د ولسمشر ولادمیر پوتین او د هغه د امریکایي سیال ډونالډ ټرمپ ترمنځ له دوه څخه د ډېرو اعلان شویو ټیلیفوني اړیکو امکان رد نکړ.

پسکوف د کرملین خبریال د هغې پوښتنې په ځواب کې، چې ټرمپ او پوتین له دوه ځلې رسمي ټیلیفوني خبرو څخه ډېرې کړي؛ مسکی شو او وویل: “واورئ! مونږ به تاسې ته د هغو خبرو اترو په اړه خبر درکړو، چې مونږ یې په اړه خبر یوو. خو مونږ نشو کولی بل هر احتمال رد کړو.”

سږ کال د روسیې د ولسمشر ولادمیر پوتین او د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ ترمنځ دوه اعلان شوې ټیلیفوني اړیکې ټینګې شوې دي. د دواړو مشرانو ترمنځ لومړۍ ټیلیفوني اړیکه د فبرورۍ پر دولسمه او دوه‌یمه یې د مارچ پر اته‌لسمه اعلان شوې ده.

که څه هم د دې دواړو هېوادونو د مشرانو ترمنځ د ګڼو اړیکو په اړه ګنګوسې شته او د امریکا د ټاکنو په درشل کې د ټرمپ او پوتین ترمنځ د اړیکو په اړه هم راپورونه خپاره شوي دي.

دغه راز د ټرمپ او پوتین ترمنځ ټیلیفوني خبرو اترو او په اوکراین کې د امریکا د ولسمشر د اوربند پلان اروپايي مشران اندېښمن کړي دي. دا مشران وېره لري، چې امریکا به له روسیې سره د سولې د یوې لویې معاملې تر څنګ، چې د تېلو بیې، منځني ختیځ او چین سره سیالي په کې ده؛ اروپا ته شا واړوي.

ډونالډ ټرمپ ویلي، چې غواړي په اوکراین کې د اوربند له وړاندیز او په غزه کې د جګړې له پای ته رسولو وروسته د سولې د جوړوونکي په توګه یاد شي. هغه پر ځلونو ویلي، چې غواړي په اوکراین کې درې کلنه شخړه پای ته ورسیږي او د امریکا او روسیې ترمنځ یې پر نړیواله جګړه د بدلیدو په اړه له خطرونو خبرداری ورکړی دی.

دغه راز د واشنګټن پوسټ خبریال باب ووډوارډ په خپل کتاب “جنګ” کې لیکلي، چې ډونالډ ټرمپ په ۲۰۲۱ کال کې د خپلې ولسمشرۍ له پای ته رسېدو راپدېخوا لږ تر لږه اووه ځله له ولادیمیر پوتین سره مستقیمې خبرې اترې کړې دي.

ډونالډ ټرمپ تېر کال له بلومبرګ سره په یوه مرکه کې وپوښتل شو، چې آیا د ووډوارډ ادعا رښتیا ده؟

هغه وويل: “که می دا کار کړی وي؛ دا د هوښیارۍ کار دی.” خو کرملین ماڼۍ د خبریال ادعا رد کړې ده.