په پاکستان کې پر یوه پوځي اډه د چاودنو له کبله لږ تر لږه د ۶ ماشومانو په ګډون ۱۳ ملکي وګړي، پېنځه سرتېري او له امنیتي ځواکونو سره په نښتو کې ۱۶ وسلوال بریدګر وژل شوي او شاوخوا ۳۰ ملکي وګړي ټپیان، چې روغتون ته وړل شوي دي.

له دې برید څو ساعته وروسته د حافظ ګل بهادر پر مشرۍ د تحریک طالبان پاکستان (TTP) سره تړلې جیش الفرسان ډلې د دې بریدونو مسوولیت پر غاړه واخیست.

د چارشنبې پر ورځ د کب پېنځلسمه پاکستانيو رسنیو راپور ورکړ، چې د کب پر څوارلسمه ماښام مهال، وسلوالو د پاکستان د شمال لویدیځ خیبر پښتونخوا ایالت په بنو ښار کې پر یوه پوځي سیمه وسلوال برید وکړ او دوه موټر بمونو ته یې چاودنه ورکړه.

دا برید د چارشنبې پر ماښام د روژه ماتي له مراسمو څو شېبې وروسته وشو، چې په کې دوه ځانمرګو بریدګرو له چاودېدونکو توکو ډک موټرونه د ملکي استوګنځيو مخې ته وچول.

په دې سیمه کې له دې مخکې هم بېلتون غوښتونکې وسلوالې ډلې د نورو عملیاتو ترسره کولو مخینه هم لري.

تېره اوونۍ له ورته بریدونو وروسته د پاکستان امنیتي سرچینو راپور ورکړ، چې د خیبر پښتونخوا پر یوه اډه په برید کې څلور پوځيان ووژل شول.

د سلواغې پر شپږویشتمه د پاکستان په بلوچستان ایالت کې د سړک غاړې بم په چاودنه کې لږ تر لږه ۱۱ کان کېندونکي وژل شوي وه.

رویټرز د سې شنبې پر ورځ راپور ورکړ، چې روسیې د امریکا او ایران ترمنځ د منځګړیتوب وړاندیز کړی او ژمنه کوي، چې د تهران د اټومي پروګرام د کړکیچ د سوله‌ییز حل لپاره به هر ممکنه هڅه وکړي.

د روسیې دولتي رسنۍ زویزدا د سې‌شنبې پر ورځ د کرملین د ویاند دمیتري پیسکوف د څرګندونو له مخې راپور ورکړ، چې د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین ژمنه کړې، چې د تهران او واشنګټن ترمنځ د اټومي وسلو په اړه په خبرو اترو کې منځګړیتوب وکړي.

په خبرو اترو کې یوې ښکېلې سرچینې د نوم نه ښودلو پر شرط رویټرز ته ویلي، چې روسیې د منځګړي په توګه د رول لوبولو وړاندیز کړی؛ خو له مسکو څخه د داسې رول لوبولو غوښتنه نده شوې.

په نیویارک کې د ملګرو ملتونو لپاره د ایران استازي پدې اړه له تبصرې کولو ډډه کړې.

دا بدلونونه له هغې وروسته رامنځته کیږي، چې ولسمشر ډونالډ ټرمپ په جنورۍ کې د واک له ترلاسه کولو وروسته د امریکا پالیسي بدله کړه او له روسیې سره یې د روغې جوړې دریځ غوره کړ، چې لویدیځ متحدین یې په اوکراین کې د مسکو د درې کلنې جګړې د پای ته رسولو په هڅه کې له احتیاط څخه کار اخیستو ته اړ کړي دي.

د کرملین ویاند دمیتري پیسکوف د سې‌شنبې پر ورځ خبریالانو ته وویل، چې ایران د روسیې ملګری او متحد دی او مسکو به ورسره د اړیکو پراختیا روانه وساتي.

هغه ویلي: “ولسمشر پوتین پدې باور دی او قانع شوی دی، چې د ایران د اټومي مسلې ستونزه باید په ځانګړي توګه له سوله‌ییزو لارو حل شي. البته روسیه به د ایران د متحد په توګه د دې ستونزې د سوله‌ییز حل لپاره خپله ټوله هڅه ترسره کړي.”

ټرمپ تېره میاشت پر ایران د ” بشپړ فشار” کمپاین بیا پیل کړ، چې تهران د اټومي وسلو له جوړولو څخه منع کړي؛ خو هغه دا هم ویلي، چې د ایران له ولسمشر مسعود پزشکیان سره د یوې هوکړې له لارې خبرو کولو ته هم چمتو دی.

د سپینې ماڼۍ د ملي امنیت شورا ویاند برایان هیوز د سې‌شنبې پر ورځ ویلي؛ “د ټرمپ حکومت به له خپلو مخالفانو او متحدینو سره یو راز خبرې وکړي، خو … د خپل ملي امنیت د دفاع لپاره د ځواک له دریځ څخه.”

ایران د اټومي وسلو د جوړولو ته هر راز لېوالتیا رد کړې ده؛ خو د ملګرو ملتونو د اټومي انرژۍ ادارې د خبرداری له مخې؛ ایران د یورانیمو غني کول ۶۰ سلنه خالصوالي ته رسوي، چې د وسلو د کچې نږدې ۹۰ سلنه دی.

لویدیځ هېوادونه وايي؛ هیڅ ملکي پروګرام ته اړتیا نشته، چې یورانیم دومره لوړې کچې ته غني کړي او هیڅ بل هېواد د اټومي بم له تولید پرته دا کار ندی کړی. ایران تل ويلي، چې اټومي پروګرام یې سوله‌ییز دی.

برایان هیوز وایي: “امریکا به د ایران د اټومي وسلو ترلاسه کول یا په منځني ختیځ او ټوله نړۍ کې د ترهګرۍ لپاره د دوی ملاتړ ونه زغمي.”

د امریکا بهرنیو چارو وزارت ویاند ټامي بروس ویلي؛ د امریکا بهرنیو چارو وزیر مارکو روبیو د سې‌شنبې پر ورځ د اسرائیلو له لومړي وزیر بنیامین نتنیاهو سره په خبرو کې ویلي، چې هغه “د ایران له خوا د رامنځته شویو ګواښونو د حل لپاره د نږدې همغږۍ تمه لري او د یوې باثباته سیمې د رامنځته کولو لپاره فرصتونه لټوي.”

په ۲۰۱۵ کال کې ایران د بریټانیا، جرمني، فرانسې، امریکا، روسیې او چین سره د ګډ جامع عمل پلان (JCPOA) په نوم یوې هوکړې ته ورسېد، چې د هېواد د اټومي پروګرام د محدودیتونو په بدل کې یې بندیزونه لرې کړل.

واشنګټن په ۲۰۱۸ کال کې د ټرمپ د لومړۍ دورې پر مهال له دې تړون څخه ووت او ایران له خپلو اټومي اړوند ژمنو څخه شاتګ پیل کړ.

رویټرز راپور ورکړی، چې بریټانیا، فرانسې او جرمني د ملګرو ملتونو امنیت شورا ته ویلي، چې دوی چمتو دي؛ که اړتیا وي د ایران پر وړاندې د ټولو نړیوالو بندیزونو “سمدستي بېرته اخیستل” پیل کړي، چې دا هېواد د اټومي وسلو ترلاسه کولو ته لاسرسی ونه مومي.

دوی به د راتلونکي کال د اوکټوبر پر اتلسمه د داسې اقداماتو کولو وړتیا له لاسه ورکړي، چې د ملګرو ملتونو د ۲۰۱۵ کال پرېکړه لیک د تړون په اړه پای ته ورسیږي. ټرمپ په ملګرو ملتونو کې خپل استازي ته امر کړی، چې د ایران پر وړاندې د نړیوالو بندیزونو او محدودیتونو د لرې کولو لپاره له متحدینو سره کار وکړي.

د تاجکستان د انرژۍ او اوبو سرچینو وزیر ویلي؛ کاسا-۱۰۰۰ پروژه، چې له هېواد او قرغزستان څخه به افغانستان او پاکستان ته برښنا لېږدوي؛ تمه ده، چې په ۲۰۲۷ کال کې به په بشپړه توګه ګټې اخیستنې ته وسپارل شي.

د تاجکستان د انرژۍ او اوبو سرچینو وزیر دلیر جمعه اعلان کړی؛ کاسا-۱۰۰۰ نړیوال برښنا لېږد پروژه، چې مرکزي آسیا له سویلي آسیا سره نښلوي؛ تر ۲۰۲۷ پورې په بشپړه توګه ګټې اخیستنې ته وسپارل شي.

د تاجکستان د انرژۍ وزیر ټینګار دا ټینګار هم کړې، چې په تاجکستان او قرغزستان کې د رغونې کار بشپړ شوی او پاکستان هم پخپله بېخبنا(زیربنا) کار کوي. تمه ده، چې په پاکستان کې د رغونې کار به د روان کال په لومړۍ نیمایي کې بشپړ شي.”

د تاجکستان د انرژۍ او اوبو سرچینو وزیر دلیر جمعه ویلي، چې دا پروژه یوه له لویو سیمه‌ییزو پروژو څخه ده، چې څلور هېوادونه تاجکستان، قرغزستان، افغانستان او پاکستان سره نښلوي او کار یې چټک روان دی.

په افغانستان کې له دوه کلن ځنډ وروسته د نړیوال بانک پر مالي ملاتړ د ۲۰۲۴ کال په می میاشت کې د دې پروژې کار بیا پیل شو او ټاکل شوې، چې راتلونکی کال بشپړ شي.

د اسلامي امارت ویاند ذبیح الله مجاهد وايي؛ په افغانستان کې به هم د دې پروژې کار تر راتلونکي کال پورې بشپړ شي.

د کاسا ۱۰۰۰ پروژه په رسمي ډول د ۲۰۱۶ کال په می میاشت کې پیل شوه او موخه یې له مرکزي آسیا څخه سویلي آسیا ته د برښنا لېږدول دي.

د انرژۍ او اوبو وزارت ویاند مطیع‌الله عابد وايي؛ د پروژې ۷۰ سلنه کار بشپړ شوی او ۹۵ سلنه تجهیزات یې لیږدول شوي دي.

ځینې کارپوهان وايي؛ د دې پروژې له پیل کولو سره د سیمې هېوادونه کولی شي د یو بل د انرژۍ له سرچینو څخه ګټه پورته کړي او د انرژۍ په غیر متوقع سرچینو تکیه کمه کړي.

د دغې پروژې پر بشپړیدو به تاجکستان او قرغزستان نه یوازې د برښنا صادراتو څخه عاید ترلاسه کړي، بلکې د سویلي آسیا د انرژۍ رسولو کې به هم مهم رول ولوبوي.

د یادونې ده، چې د دې پروژې له پلي کیدو سره به افغانستان ۳۰۰ میګاواټه او پاکستان ۱۰۰۰ میګاواټه برښنا ترلاسه کړي.