د امریکا ولسمشر له افغانستان او نورو هېوادونو څخه د سوداګریزو محصولاتو پر وارداتو تعرفې لګولي دي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ پخپلو سوداګریزو شریکانو تعرفې وضعه کړي دي.

هغه، چې په سپینه ماڼې کې د وینا پرمهال ویلي؛ د اروپايي ټولنې په ګډون يې پر ډېر شمېر هېوادونو له ۳۰ سلنه پورته تعرفې ولګولې.

د امریکا ولسمشر ویلي، چې تعرفې به د اپریل له پېنځمې نېټې څخه د پلې کېدا وړ وي.

ټرمپ ویلي؛ دا ورځ د “آزادۍ ورځ” ده او تل به د امریکا په تاریخ کې د صعنت د بیا زېږېدو د ورځې پر نوم یادیږي.

د سوداګرۍ او پانګونې خونې مسوولان وايي، چې له امریکا سره د افغانستان کلنۍ راکړه ورکړه له ۸ میلیون څخه زیاته ده.

دوی د امریکا له لورې پر افغان تولیداتو ۱۰ سلنه تعروفه ظالمانه اقدام بولي او د دې تعروفي د لغوه کولو غوښتنه کوي.

د سوداګرۍ او پانګونې خونې غړی خان جان الکوزی وایي: «امریکا ته زمونږ صادارت څه باندې ۸ میلیون امریکايي ډالرو ته رسیږي. زمونږ صادارت وچه میوه، لاسي صنایع او نور قیمتي مواد دي. له امریکا سره زمونږ د سوداګرۍ عمومي حجم له ۶ تر ۹ میلیون ډالرو رسیږي».

د هېواد د وچې میوې د صادراتو ټولني غړي هم د امریکا له لوري پر افغان صادارتو وضعه شوې تعروفه غیرقانوني او ظالمانه اقدام بولي او د دې تعروفي د بېرته لرې کولو غوښتنه کوي.

دوی زیاتوي، چې افغانستان دgsp  غړی دی او باید هغه امتیازونه، چې لري ورته ورکړ شي.

د وچې میوې د صادرونکو ټولنې رییس عبدالقسیم امرخېل ویلي؛ « زمونږ پر صادارتو د امریکا له لوري دا ۱۰ سلنه تعروفه یو ظالمانه عمل دی او هیله لرو، چې امریکايي چارواکې دا تعروفه بېرته لري کړي.»

د اقتصادي  چارو یو شمېر کار پوهانو هم  ويلي، چې د افغانستان پر صادارتو د امریکا له لوري ۱۰ سلنه تعروفه به د هېواد پر صادارتو منفي اغېز وکړي.

د امریکا ځانګړي سوداګریز استازي د د فتر د معلوماتو له مخې؛ امریکا ته له افغانستان څخه غالۍ، وچه مېوه او ځینې نور محصولات صادرېږي، چې د امریکا له لوري تازه له ۱۰ سلنې تعرفې سره مخ شوی دی.

د صنعت او سوداګرۍ وزارت تراوسه د امریکا له لوري د افغانستان پر محصولاتو د ‍۱۰ سلنې بنسټیزې تعرفې لګولو په اړه څه ندي ویلي.

پاکستانيو رسنیو راپور ورکړی، چې د سې‌شنبې پر ورځ( د وري څوارلسمه) د تورخم په پاکستاني لوري کې د سکینر د تخنیکې ستونزې له کبله پاکستان ته صادرات ودرول شول او له توکو ډکې لارۍ بندې پاتې شوې دي.

پاکستانيو چارواکو د افغانستان د موټرو پر مخ دروازه له هغې وروسته وتړله، چې د وارداتو د څارنې لپاره کارول کیدونکي سکینر وسیله له تخنیکي ستونزې سره مخ شوه.

په پاکستان کې واردوونکو ډان ورځپاڼې ته ویلي، چې افغان او پاکستانيو چارواکو یوازې هغو تشو لاریو ته د ورننوتلو اجازه ورکړې، چې په افغانستان کې ولاړې وې.

دا له هغې وروسته پېښیږي، چې دا دروازه د سرحدي ځواکونو ترمنځ د اختلافاتو او نښتو له کبله د یوې میاشتې لپاره وتړل شوه او د مارچ په وروستیو کې بېرته پرانستل شوه.

د سرحدي چارواکو د څرګندونو له مخې؛ دا دوه‌یم ځل دی، چې د دروازې له پرانیستل کیدو راپدېخوا اړوند سکینر له ستونزو سره مخ کیږي او له افغانستان څخه پاکستان ته صادرات درول کیږي. په صادراتو کې د ډبرو سکاره، مرمر ډبره، تازه محصولات او وچې میوې شاملې وې.

ناهیلو سوداګرو غوښتنه کړې، چې د سکینر سیسټم دې پر عصري بڼه بدل شي، چې ورسره په دروازه کې سوداګریزې ننګونې حل شي.

دغه راز سوداګرو په دروازه کې د ګمرکي تعرفو په اړه خپله ناهیلي څرګنده کړې ده.

دوی ویلي، چې د ګمرک ترمینل چلوونکي له هرې لارۍ څخه، چې تېریږي ۸۰۰۰ کلدارې اخلي؛ که هغه بار ولري یا که ونلري.

د هرات والي د رسنیو دفتر د خواف-هرات اوسپنې پټلۍ له لارې اروپا ته د افغانستان صادراتي توکي ولېږدول شول.

د یاد دفتر د خبرپاڼې له مخې؛ په هرات کې د ایران سرکونسل او د هرات والي په شتون کې اروپا ته د افغانستان د صادراتو لومړنۍ جوپه ولېږدول شو، چې ورسره د افغانستان، ایران او اروپا ریلي  دهلیز پرانستل شو.

په خبرپاڼه کې راغلي؛ په دې جوبه کې د ۱.۲ میلیون ډالرو پر ارزښت ۲۰۰ ټنه پسته، ممیز، بادام او جلغوزي شته، چې د دې ولایت د والي اسلام جار او د ایران د سر قونسل په شتون کې د خواف-هرات اوسپنې پټلۍ له لارې ترکیې او اروپا ته صادرې شوې.

په خبرپاڼه کې زیاته شوې، چې په تېرو درې میاشتو کې له ۳۵ زره ټنو ډېر توکي د خواف-هرات اوسپنې پټلۍ له لارې لېږدول شوي دي.

په افغانستان کې د ایران سفارت هم نن (پنجشنبه د وري اوومه) په یوه رسنیزه خبرپاڼه کې لیکلي، چې د افغانستان لومړنی صادراتي بار د افغانستان-ایران د اورګاډي دهلیز له لارې ترکیې او اروپا ته روان شوی دی.

ویل کیږي، چې د ایران پر ملاتړ د دې دهلېز فعالول به د افغانستان اقتصاد ته وده او پراختیا ورکړي.