نن( پنجشنبه د وري پر اوومه) د هېواد د رسنیو په مرکز کې د شل میلیارډ افغانیو پر ارزښت د دوه سوه اته‌ویشت میګاواټه برښنا د تولید تړونونه لاسلیک شول.

د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال په دې مراسمو کې له یادو قراردادي شرکتونو څخه غوښتنه کړې، چې د دې پروژو چارې منظمې ترسره کړي.

د برښنا شرکت مسوولینو ويلي، چې له دې سره به د افغانستان برښنا تولیدي کچه لوړه او همدارنګه سلګونه کسانو ته کاري زمینه برابره شي.

په دې قردادونو کې د برښنا تولید په بېلا بېلو ولایتونو کې ترسره کیږي.

نوموړي زياته کړې؛ دا پروژې، چې له کورنیو او بهرنیو شرکتونو سره لاسلیک شوي؛ په کې د ۲۲۸.۴۵ مېګاواټه بادي، حرارتي (ګازي) او لمریزې برښنا تولید لپاره د سب سټېشنونو جوړول او مزو غځول شامل دي.

د برښنا شرکت مسوولینو ویلي؛ دا پروژې په لاندې ډول دي:

۱- د بلخ ولایت په دهدادي ولسوالي کې د ۴۰ مېګاواټه لمریزې برښنا تولید

۲- په هرات ولایت کې د ۵ مېګاواټه لمریزې برښنا تولید

۳- په لغمان ولایت کې د ۱۰ مېګاواټه لمرېزې برښنا تولید

۴- په هرات ولایت کې د ۴۲ مېګاواټه بادي برښنا تولید

۵- د لوګر ولایت په محمداغه ولسوالۍ کې د سب سټېشن جوړول

۶- د ننګرهار په شیخ مصري کې د ۴۰ مېګاواټه لمریزې برښنا تولید

۷- د جوزجان ولایت په شبرغان کې د ۵۰ مېګاواټه حرارتي (ګازي) برښنا تولید

۸- د لوګر ولایت په محمداغه ولسوالۍ کې د ۴۰ مېګاواټه لمریزې برښنا تولید

۹- له زابل څخه تر کندهار پورې د غځېدونکې پروژې د پاتې چارو بشپړول او په سب سټېشنونو کې یې د SVC سسټمونو نصبول

۱۰- له کجکي څخه تر کندهار پورې د ۱۱۰ کیلو ولټ برښنامزې د غځولو پاتې چارې بشپړول.

د اقتصاد وزارت چارسمبالي( سرپرست) دین محمد حنیف د څرګندونو له مخې؛ افغانستان باید د برښنا د تولید په برخو کې پانګونه ډېره کړي، چې پر  ځان‌بسیاینې ته ورسیږي.

افغانستان هرکال میلیونونه افغانۍ بهرنيو هېوادونو ته د برښنا لګښت ورکوي .

د یادونې ده، چې بیات‌پاور شرکت لومړنی افغان شرکت دی، چې له ګاز څخه برښنا تولیدوي او په تېرو پېنځه کلونو کې یې د یو میلیارډ کیلو ولټ ساعت برښنا تولید کړې او د خلکو له تود هرکلي سره مخ شوی دی.

اروپايي ټولنې له خپلو خلکو وغوښتل، چې لږ تر لږه د ۷۲ ساعتونو لپاره خوراکي توکي، اوبه او نور د ادتیا وړ توکي زیرمه کړي.

دا پرېکړه د جګړې، سایبري بریدونو او د اقلیمي بدلونونو د مخ پر زیاتېدونکو ګواښونو له کبله رامنځته شوې ده.

اروپايي ټولنې د چارشنبې پر ورځ(د وري شپږمه ) څرګنده کړې؛ د امنیتي خطرونړ د زیاتېدو له کبله غړي هېوادونه باید له احتمالي ناورینونو سره د مقابلې لپاره ښه چمتووالی ولري.

دې ټولنې ټینګار کړی، چې یوازې پر بېړنيو غبرګونونو تکیه کول بسنه نه‌کوي؛ خلک باید ځانونه بېړني حالت ته چمتو کړي.

د اروپايي ټولنې د ناورین د مدیریت کمیسیون غړې هدجه لحبیب ویلي، چې د اروپا امنیتي ګواښونه ډېر پېچلي شوي او وګړي باید چمتو وي.

نوموړې د خوړو، درملو، د اسنادو او لنډو راډیوګانو څپو د پېژندنې د زیرمه کولو پر اړتیا ټینګار وکړ.

دا خبرداری په داسې حال کې ورکول کېږي، چې ناټو تر ۲۰۳۰ کال پورې د روسیې د نوي برید د احتمال پر اړه خبرداری ورکړی دی.

اروپايي ټولنه د مسکو له وروستیو ګواښونو وروسته پخپلې امنیتي پالیسۍ بیاکتنه کوي.

اروپايي چارواکي غواړي یوه “سټراټیژیک زیرمه” جوړه کړي، چې طبي تجهیزات، انرژي، ټرانسپورټ او د اور وژنې الوتکې په کې وي.

اروپايي ټولنې له غړو هېوادونو غوښتي، چې د ناورین په مدیریت کې نوره ډېره همغږي ولري.

لحبيب ويلي، چې نور بېړني غبرګونونه بسنه نکوي او بايد ډېر چمتووالی ونيول شي.

لحبیب زیاته کړې، چې د ناورین په وخت کې د ژوندي پاتې کېدو او له ۷۲ ساعتونو څخه د تېریدو لپاره اړین خوراکي توکي، د څښاک اوبه، څراغونه، پاوربانک، راډیوګانې، نغدې پیسې او درمل وي.

د ازبکستان چارواکو ويلي، چې افغانستان د آمو سیند له اوبو څخه خپله برخه ترلاسه کوي او تاشکند په دې برخه کې  له کابل سره کومه ستونزه نلري.

د ازبکستان د اوبو سرچینو وزیر ویلي، چې افغانستان د آمو سیند  اوبو ته د لاسرسي مشروع حق لري او د خپل هېواد له خلکو یې وغوښتل، چې د اوازو یا ناسمو معلوماتو تر اغېز لاندې را نشي.

د قوش تېپې کانال،  چې پیل یې تر یوې اندازې پورې سیمه‌ییز حساسیتونه راپارولي دي.

د ازبکستان ولسمشر یو ځل ویلي وه، چې د آمو سیند د اوبو په اړه باید خبرې اترې وشي.

هغه وخت د اسلامي امارت چارواکو وویل، چې دوی د آمو سیند په اړه له هیڅ هېواد سره هیڅ تړون نلري او د خبرو اترو اړتیا هم نشته.

اوس ازبکستاني چارواکي دې باور ته رسیدلي، چې افغانستان به د قوشتېپې کانال پر جوړولو له سیند څخه خپله برخه ترلاسه کړي او د تاوتریخوالي لپاره هیڅ ځای نشته.

د ازبکستان د اوبو سرچینو وزیر شوکت خمرایوف وایي: “افغانان زمونږ ګاونډیان او خپلوان دي؛ دوی حق لري، چې له آمو سیند څخه اوبه تر لاسه کړي. آیا مونږ باید وسله پورته کړو او جګړه وکړو؟ نه! مونږ ښې اړیکې جوړوو.”

د اوبو څېړونکي وایي؛ د آمو سیند د هېواد په شمال کې د اوبو له مهمو سرچینو څخه دی او تاجکستان، ازبکستان او ترکمنستان له کلونو راپدېخوا ترې ګټه اخلي؛ خو افغانستان په جګړو کې د ښکېلتیا له کبله کلونه کلونه له دې اوبو څخه ګټه نده اخیستې او اوس اسلامي امارت غواړي د قوشتېپې کانال پر بشپړولو خپله برخه اوبه راوګرځوي.

کارپوهانو ويلي، چې د کانال پر بشپړېدو او په کې له پانګونې سره به افغانستان لږ تر لږه د غنمو په تولید کې پر ځان‌بسیا شي.

ویل کیږي، چې د قوش تیپې کانال له ۲۸۰ کیلومټرو څخه ډېر اوږد دی او په بلخ، جوزجان او فاریاب ولایتونو کې به ۱.۲ میلیون هکتاره ځمکه خړوبه کړي.