د روغتیا نړیوالې ټولنې اعلان وکړ، چې سعودي عربستان په افغانستان او پاکستان کې د ګوزڼ یا پولیو د له منځه وړلو لپاره د ۵۰۰ میلیون ډالرو ژمنه کړې ده.

دې ټولنې د دوشنبې پر ورځ (د کب شپږمه) په خبرپاڼه کې لیکلي، چې دا بودجه د ۲۰۲۴ کال په اپریل کې د سعودي عربستان لخوا ژمنه شوې وه.

د روغتیا نړیوالې ټولنې ویلي، چې تېر کال په دې دوه هېوادونو کې د پولیو ۹۹ پېښې ثبت شوې دي.

دا کچه پیسې دې ویروس ته ځانګړې کیږي که څه هم په ۲۰۲۵ کال کې د پولیو لومړۍ قضیه درې ورځې وړاندې په بادغیس ولایت کې وموندل شوه.

پاکستان هم سږ کال د دې ناروغۍ درې پېښې تائید کړې دي.

افغانستان او پاکستان د هغو هېوادونو له ډلې څخه دي، چې تر اوسه په بشپړه توګه د پولیو په له منځه وړلو کې بریالي شوي ندي.

دا په داسې حال کې ده، چې تېره ورځ د هېواد په ختیځ زون کې د ګوزڼ د له منځه وړلو کمبیاین پیل شوی دی.

ملګرو ملتونو ويلي، چې له افغانستان سره د امریکا د مرستو کمول به په میلیونونه افغانان او میندې د زیږون روغتیایي خدماتو ته له لاسرسي بې برخې کړي.

 دوی وايي، چې که وضعیت په راتلونکو درې کلونو کې همداسې روان وي؛ نو په افغانستان کې به له ۱۰۰۰ څخه زیاتې میندې د زیږون پرمهال مړې شي.

د ملګرو ملتونو یوه چارواکی خبرداری ورکړی، چې له افغانستان سره د امریکا د مرستو له کمیدو سره به په راتلونکو درې کلونو کې د زیږون پرمهال ۱۲۰۰ میرمنې مړې شي.

دغه راز ویل شوي، چې که مرستې پرې شي؛ نو په افغانستان کې به له ۹ میلیون څخه ډېر خلک روغتیا او د خوندیتوب خدماتو ته لاسرسی له لاسه ورکړي او نږدې ۶۰۰ ګرځنده روغتیایی ډلې، کورني روغتیایي او مشورتي مرکزونه به وځنډول شي.

د ملګرو ملتونو د وګړو صندوق د آسیا او اوقیانوسیې سیمه‌ییز رییس پیو سمیت ویلي: “په افغانستان کې د ۲۰۲۵ او ۲۰۲۸ کلونو ترمنځ د امریکا د ملاتړ نشتوالی احتمال لري، چې له ۱۰۰۰ څخه زیاتو میندو د مړینې لامل شي. د غیر معمولي زیږونونو خطر به زیات شي. زه هیله لرم، چې د امریکا ولسمشر د نړیوال پرمختګ د مشر په توګه د ملګرو ملتونو د وګړو صندوق ته مرستې روانې وساتي.

د سمیت د څرګندونو له مخې؛ دلته په هرو دوه ساعتونو کې یوه مور له امیندوارۍ پورې اړوند د مخنیوي وړ پیچلتیاوو له کبله مري.

نوموړی وایيک “کله، چې زمونږ پروژې تمویل نشي؛ ښځې اړ کیږي، چې یوازې او په ناپاکو شرایطو کې زیږون وکړي. ماشومان د مخنیوي وړ لاملونو له کبله مري. دا خلک رښتیا هم په نړۍ کې ترټولو زیان منونکي خلک دي.”

د ملګرو ملتونو د وګړو صندوق سږکال په افغانستان، بنګله دېش او پاکستان کې د اړینو خدماتو د دوام لپاره له ۳۰۸ میلیون ډالرو څخه زیاتو ته اړتیا لري.

د کارپوهانو د څرګندونو له مخې؛ د افغانستان د روغتیا سکتور باید د روغتیایي خدماتو د ښه کولو او پر نورو د تکیه کمولو لپاره پر ځان‌بسیا شي او دا سکټور په روغتیایي بېخبنا (زیربنا ) کې د پانګونې زیاتوالي، د روغتیایي کارمندانو د روزنې او ظرفیت لوړولو، د درملو کورنی تولید، د روغتیا په سکټور کې څېړنې او نوښت ته اړتیا لري.

د هېواد د روغتیا سیسټم یوه برخه اوسمهال له بهرنیو مرستو سره تړلې ده او د عامې روغتیا وزارت تر اوسه ندي ویلي، چې که مرستې په بشپړه توګه ودرول شي؛ نو څه پلانونه لري.

د روغتیا نړیوالې ټولنې غړي هېوادونه د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ له هغې پرېکړې وروسته، چې له دې ټولنې وځي؛ په پام کې لري، چې خپله بودجه ۴۰۰ میلیون ډالرو ته راټیټه کړي.

رویټرز د دوشنبې پر ورځ (د سلواغې پر شپاړلسمه) د یو سند د څرګندونو له مخې راپور ورکړ؛ دا د ۷.۵ میلیارډ ډالرو بودجې یوه برخه ده، چې په پیل کې د ګوزڼ یا پولیو له منځه وړلو او د بېړنیو حالتونو سره د مقابلې لپاره وړاندیز شوې وه.

په راپور کې دا هم راغلي؛ اجرائیوي بورډ د اصلي پروګرامونو لپاره د بودجې کمولو وړاندیز کړی، چې له ۵.۳ میلیارډ ډالرو څخه ۴.۹ ميلیارډ ډالرو ته راټیټه شي.

د دې ټولنې په سند کې لیکل شوي: “د تمویل د تر ټولو د لویې سرچینې له لاسه ورکولو سره بودجه نشي کولی، چې خپله عادي بڼه وساتي.”

د راپور له مخې، د دې کمښت په اړه به د مارچ له درېیمې څخه تر یوولسمې پورې د ژینیو په غونډه کې بحث وشي.

په دې غونډه کې به د غړو هېوادونو استازي د ۲۰۲۶ – ۲۰۲۷ کلونو لپاره د دې ټولنې د بودجې او راتلونکي کار په اړه بحث او خبرې وکړي.

دغه راز د نړیوالې روغتیا ټولنې عمومي رییس، ټډروس اډهانوم ګبریوس د دې ټولنې د کلنۍ اجرائیوي بورډ غونډې د پرانیستلو پرمهال له وروستیو اصلاحاتو دفاع وکړه او له ټرمپ څخه یې وغوښتل، چې د امریکا د وتلو په اړه له سره غور وکړي.

هغه زیاته کړې: “مونږ د امریکا او د ټولو غړو هېوادونو له وړاندیزونو هرکلی کوو، چې څنګه مونږ وکولی شو تاسې او د نړۍ خلکو ته ښه خدمت وکړو.”

امریکا په نړۍ کې د دې ټولنې یوه ملاتړې ده، چې له دې ټولنې څخه به یې د وتلو له پرېکړې سره پرې د دې هېواد ټول مالي ملاتړ بند شي.