Connect with us

بی بی سی پښتو

افغان میندې او د طالبانو واکمنۍ کې زېږون: د موبایل څراغ ته د ماشومانو ولادت

خپور شوی

د

(Last Updated On: تله ۲, ۱۴۰۰)
Afghan mother and baby with doctor. Photo collage illustration from photographs courtesy Getty Images

BBC
افغانستان کې د طالبانو له راتګ سره د عامې روغتیا برخه کې ستوزنې په ډېرېدو دي

رابعه د افغانستان د ننګرهار په یوه روغتون کې له زېږون څو ورځې وروسته خپل نوی ماشوم کراروي. هغه وايي: “دا مې درېیم ماشوم دی خو تجربه یې به بیخي بدله وه، ډېره سخته تجربه مې تېره کړه”.

یوازې په څو اوونیو کې د ماشومانو د زېږون هغه څانګه کې چې د رابعې ماشوم پکې پيدا شوی و، لومړنی خدمتونو په ټپه درېدلي. هغې ته د ولادت پرمهال د درد ګولۍ، خواړه او هیڅ ډول درمل نه وو ورکړل شوي.

په هغه روغتون کې چې د ګرمۍ درجه پکې تر ۴۳ رسېده، برېښنا یې پرې شوې وه او د جنراتور روښانولو ته د تېلو پيسې نه وي.

د زیږون پرمهال د رابعې قابله عابده نه ستړې کېدونکي هلې ځلې کوي او وايي: “پر موږ داسې خولې راماتې وې لکه تشناب کې چې اوبه پر ځان را خوشې کړئ”.

عابده وايي د برېښنا د نشتوالي له امله د ماشومانو د زېږون پرمهال د موبایل څراغ کاروي. نوموړې زیاتوي: “دا زما لپاره د خپلې دندې پرمهال تر ټولو بده تجربه وه. له ډېره درده او نهیلۍ ډکه ده. خو له هغې راهیسې چې طالبان واکمن شوي، شپه او ورځ زموږ همدا حال وي”.

رابعه بختوره ده چې خپله او ماشوم یې ژوندی پاتې شول. افغانستان د نړۍ په هغه هېوادونو کې دی چې د مور او ماشوم مړینه پکې تر نورو ځایونو ډېره ده.

د روغتیا نړیوال سازمان یا ډبلیو اېچ او د مالومات له مخې افغانستان کې لا هم په هر سلو زرو زېږونونو کې ۶۳۸ میندې مري.

دا کچه پخوا نوره هم لوړه وه. خو د مور او ماشوم د روغتیا په برخه کې هغه پرمختګونه چې له ۲۰۰۱ کال راهیسې شوي، په چټکۍ مخ په ځوړ روان دي.

د ملګرو ملتونو د وګړو صندوق اجرایه مشره نتالیا کنېم وايي،‌ اوس حالت خورا بېړنی او نهیلي کوونکی دی او دا یې په ريښتیني ډول حس کوي.

دا صندوق اټکل کوي چې که د ښځو او نجونو لپاره بیړنۍ مرسته ونه شي، ښايي ۵۱۰۰۰ نورې میندې او ماشومان ومري او ممکن ۴ عشاریه ۸ میلیونه میندوارې میندي ونه کتل شي.‌

همدا راز ښايي تر ۲۰۲۵ پورې د هغو کسانو شمېره دوه برابره لوړ شي چې د کورنۍ یا ماشوم پلانولو لپاره روغتیايي کلینیکونو ته لاسرسی نه لري.

Afghan women in burkas, with baby. Photo collage illustration from photographs courtesy Getty Images

BBC
نړیواله ټولنه وایي، که بېړنۍ مرستې ونشي د افغان میندو او ماشومانو ژوند به لا جدي خطر سره مخ شي.

د افغانستان د عامې روغتیا پخوانی وزیر ډاکټر وحید مجروح (چې د ندې پرمهال یې دا خبرې کولې) وايي: “په ټول افغانستان کې د لومړنیو روغتیايي اسانتیاوو مرکزونه په ړنګېدو دي. له بده مرغه له دې سره به د مور او ماشوم مړینه هم لوړه شي”.

ښاغلي مجروج د جهموریت د کابینې یوازینی وزیر و چې د طالبانو په سرپرسته کابینه کې هم تر یو څه مودې پر خپله دنده پاتې و.

کله چې بهرني ځواکونه له افغانستانه په وتو شول، طالبانو د ولسوالیو او ولایتونو پر نیولو پیل وکړ او کله چې طالبان پر کابل واکمن شول، بهرنۍ مرستې ودرېدې او یا له لویه سره کنګل شوې.

د افغانستان روغتیايي سیستم تر ډېره پر همدې بهرنیو مرستو پایېده. د امریکا او د روغتیا نړیوال سازمان په کډون بهرني بسپنه ورکوونکي په کابل هوايي ډګر کې کړکېچن حالت ته پام د افغانستان روغتیايي سیستم ته طبي مرستي نه شي رسولای.

له همدې امله په افغانستان کې د ژوند ژغورنې او د میندوارۍ پرمهال د ښځو د روغتیا لپاره طبي وسایلو ته لاسرسی خورا ډېر اغیزمن شوی دی، او کورونا یې اغېز دوه برابره ډېر کړی دی.

ډاکټر مجروح وايي،‌په افغانستان کې د کورونا د څلورمې ممکنه څپې لپاره هیڅ ډول چمتوالی نشته.

په هغه روغتیايي مرکز کې چې عابده پکې کار کوي، د مالي مرستو بندولو پایله دا شوه چې د امبولانس چلولو لپاره د تیلو پيسې نشته.

عابده وايي: “همدا دوه شپې وړاندې یوه مور چې لنګوالۍ ته نژدې وه، په بیړه یې د امبولانس غوښتنه وکړه، ځکه هغه په ډېر دردر کې وه. زموږ په امبولانس کې تیل نه وو، نه یې د تیلو پيسې وي. هغې ته مو وویل چې ټکسې موټر کې راشي. خو پر وخت هیڅ ورته پیدا نه شول.‌هغوی بلاخره موټر پیدا کړی و، خو ډېره ناوخته وه. تر څو چې کلینک ته رارسېده، په موټر یې کې ماشوم پیدا شوی و. د هغې درد ډېر زیات و، څو ساعته بې هوښه شوې وه. موږ ګومان نه کاوه چې ژوندۍ دې پاتې شي. ماشوم هم په ډېر سخت حالت کې و. موږ هیڅ نه درلودل چې وریې کړو”.

له نیکمرغه د مور ماشومه ژغورل شوې وه. مور هم له همغه روغتون درې ورځې وروسته رخصت شوې وه چې د مالي مرستو نشتوالي خورا ډېر ځپلی دی.

Afghan birth centre. Photo collage illustration from photographs courtesy Getty Images

BBC
افغانستان کې د زېږون پر مهال د مور او ماشوم د مړینې کچه لوړه ده

د ملګرو ملتونو د وګړو صندوق مشره کنېم وايي: “موږ شپه او ورځ کار کوو، هڅه کوو چې یو سیستم رامنځته کړو، خو له پيسو پرته هیڅ نه کېږي. آن په کابل کې د تېرو څو اوونیو ډراماتیکو پېښو پخوا هم په هرو دوو ساعتونو کې یوه افغان ښځه د ماشوم د زېږون پرمهال مړه کېده”.

د ملګرو ملتونو د وګړو صندوق هڅه کوي له هغو څه باندې یو میلیارد میلیونو ډالرو مرستې نه چې نړیوالې ټولنې یې ژمنه کړې کړي، نژدې ۳۰ میلیونه یې د افغان ښځو او نجونو د ژوند ژغورنې طبي برخې ته تر لاسه کړي.

په افغانستان کې روغتیايي حالت ته په پام ښايي اړینو روغتیايي مرستو ته د رسېدو لپاره خوندي لاره ورکړل شي او طالبان هم په دې باور دي چې له بهرنیو مرستو پرته په افغانستان کې روغتیايي سیستم نه شي پایېدلی.

د ملګرو ملتونو د وګړو صندوق اندېښمن دی چې په کوچني عمر کې د ودونوو ډېرېدل ښايي د مور او ماشوم د مړینې کچه لا ډېره کړي.

ډېرېدونکي بې وزلي، اوسمهال ښوونځیو ته د غټو نجونو نه پرېښودل، او وسله والو سره د کوچنیو نجونو د ودولو اندېښنې مهم موضوعات دي. ډاکټره کنېم وايي، که څوک په کم عمر کې مور شوې وي، د ژوند پایېدو چانس یې سملاسي راکمېږي.

پر ښځو د طالبانو نوي بندیزونه د افغانستان روغتیايي سیستم، چې له وړاندې نازک دی، لا نور ځپلی شي. د افغانستان په ډېرو سیمو کې ښځې دباندې وتو پرمهال باید حجاب یا چادري واغوندي. خو یوه بله لویه اندېښنه هم شته.

داسې رپوټونه شته چې روغتونو او کلینیکونو ته ویل شوي چې ښځینه ناروغانې به یوازې ښځینه ډاکترانې ګوري.

یوې قابلې چې نه یې غوښتل نوم یې واخیستل شي، بي بي سي ته وویل یو ډاکټر هغه مهال ډبول شوی و چې ښځینه ناروغه یې یوازې په خونه کې معاینه کړې وه.

هغه قابله وايي په هغه مرکز کې چې دا پکې کار کوي، ډاکټرانو ته ویل شوي،‌ که د ښځینه ناروغانو د معاینې لپاره ښځینه ډاکټرانې نه وي، نارینه ډاکټر یوازې په هغه صورت کې ښځې ناروغانې کتلای شي چې په خونه کې دوه یا درې نور کسان هم حاضر وي.

ښځو ته ویل شوي چې له محرم یا له نارینه پرته دې بهر نه وځي،‌ خو زرمینه چې په ننګرهار کې د پنځو میاشتو میندواره ده، وايي:

“زما مېړه غریب سړی دی، هغه موږ ته د یوې مړۍ ډوډۍ لپاره د سړک تر غاړې سودا خرڅوي. زه ولې هغه ته ووایم چې کار پرېږدي او له ماسره روغتون ته ولاړ شي؟”

د عابدې په وینا له میندوارو مېرمنو سره روغتون ته د نارینه و د تګ اجباري کول په دې مانا دي چې ښايي د زرمینې په څېر ګڼې میندوارې میرمنې کلینیکونو ته د مهمو معاینو لپاره ولاړې نه شي.

همدا ډول ښايي ګڼې روغتیايي کارکوونکې هم له دې وروسته کار ته تګ لپاره زړه ښه نه کړي.

Pregnant Afghan woman. Photo collage illustration from photographs courtesy Getty Images

BBC
کلتوري محدودیتونو هم افغانستان کې روغتیایي اسانتیاو ته د ښځو لاسرسی کم کړی

د روغتیا نړیوال سازمان وايي په افغانستان کې د هرو لسو زرو کسانو لپاره ۴ اعشاریه ۵ ډاګټران شته چې دا له نړیوال معیار نه پنځه برابره ټیټه کچه ده.

دې ته په پام چې د طالبانو له بیا واکمنۍ وروسته ګڼ ډاکټران له افغانستانه وتلي، ښايي دا کچه نوره هم راکمه شوې وي.

په اګست میاشت کې طالبانو له ښځینه روغیتايي کارکوونکو وغوښتل چې خپلو کارونو ته ستنې شي. خو ډاکټر مجروح وايي،‌ د باور جوړېدل وخت غواړي او ډاکټرانې باید ډاډه شي چې کومه ستونزه ورته نشته.

بني زاده په کابل کې د ښځو د ناروغیو ډاکټره ده. هغې پر کابل د طالبانو له واک وروسته خپله دنده پرېښې ده او په کابل هوايي ډګر کې یې له هېواد د وتو لپاره ۲۴ ساعته انتظار هم کړی دی.

نوموړې وايي،‌ هر څه په یوه شپه کې بدل شول.‌ د اغلې نبي زاده پخوانۍ همکارانې هم یا له افغانستانه وتلي او یا یې د خوندیتابه لپاره دندې پرېښې دي.

هغه زیاتوي: “زما ګاونډۍ د ۳۵ اوونیو میندواره ده، غواړي له ډاګټرې سره د زېږون عملیاتو لپاره وخت واخلي، خو د ډاکټرې تیلیفون بند دی. ګاونډۍ مې ډېره ورخطا ده او وايي په خیټه کې یې د ماشوم حرکتونه نه حس کوي”.

د روغتیا عامه خدمتونو کارکوونکو ته له تېرو درېیو میاشتو معاشونه نه دي ورکړل شوي. عابده یوه له همغو کسانو ده، خو وايي له معاش پرته بیا هم غواړي تر دوو نورو میاشتو کار وکړي. نوموړې وایي:

“موږ پرېکړه کړې چې دا کار به د خپلو ناروغانو او خپلو خلکو لپاره کوو. خو د پيسو نشتوالی نه یوازې زموږ اندېښنه ده بلکې ناروغان مو هم ډېر اندېښمن دي. هغوی ډېر بې وزله دي، د درملو پېرلو وس نه لري”.

دبشري حقونو د څار ادراې په برخه کې د ښځو د برخې مشره هېدر بار وايي: “افغانان د جګړې د مرګژوبلې په اړه ډېر څه اوري. خو ډېر لږ پر دې غږېږي چې د ماشومانو د زېږون پر مهال څومره میندي او ماشومان مري، داسې حال کې چې مخنیوی یې کېدای شي”.

اغلې چې بار چې په می میاشت کې کابل ته تللې وايي، یوه روغتون د خپلو کارکوونکو د معاشونو پوره کولو لپاره هر څه کم کړي و. د زېږون پرمهال ګڼې میندې مجبورې وې چې وسایل په خپلو پيسو واخلي.

هغه زیاتوي: “یوې ښځې د خپل ولادت لپاره څه نا څه ۵۵۰۰ افغانۍ (۲۶ ډالره) پردې لګولي وو چې د زېږون لپاره اړین طبي وسایل واخلي. هغې خپلې وروستۍ پیسې پر هغو وسایلو مصرف کړې وې چې که عملیاتو ته یې اړتیا پېښېږي، باید له وړاندې یې وپېري”.

افغان ماشومان

BBC
داسې وېره شته چې ښایي افغانستان کې په کم عمر کې د نجونو ودول لا ډېر شي

اوس چې درمل او طبي وسایل کم شوي دي، یوازې له شخصي درملتونونو یې په خپلو پيسو اخیستلای شي، خو ډېری افغانان یې وس نه لري.

زرمینه وايي: “داسې میندوارې ښځې مې ولېدې چې ټوله ورځ یې زموږ په سیمه ییزو روغتیايي مرکزونو کې درملو ته په تمه تېروله، خو تش لاس بیرته کورونو ته ستنېدل. دا غوره ګڼم چې زېږون مې کور کې وشي، نه په روغتون کې. ځکه هلته نه درمل شته او نه هم وسایل. د ماشوم روغتیا او خپل صحت ته مې اندېښمنه یم”.

د نړیوال بانک د مالوماتو له مخې، په افغانستان کې نژدې ۵۵ سلنه وګړي د فقر تر کرښې لاندې ژوند کوي. ډېر یې په لېرې پرتو سېمو کې اوسېږي.

ډاکټر لودي چې د هرات په لېرې پرتو سیمو کې د بې وزلو خلکو او ګوښو خلکو درملنه کوي وايي: “موږ د داسې خلکو درملنه کوو چې خورا ډېر بې وزله او ډېر لږ مالي امکانات لري. موږ له ډېر سخت روغتیايي ناورین سره مخامخ یوو”.

له هغې راهیسې چې طالبان واک ته رسيدلي، د ښاغلي لودي کاري ډله وايي د خوارځواکۍ، نمونیا، رواني ناروغیو او د زیږون پرمهال ستونزې په ډرماتیک ډول ډېرې شوې دي.

د هرات د یوې لېرې پرتې سیمې ۲۸ کلنه اوسېدونکې لېنا وايي: “د طالبانو له راتګ مخکې یوه روغتیايي کلینک راته وویل چې خوارځواکه یم او نېمونیا ناروغي لرم. او زه میندواره هم وم”.

نوموړې وايي: “مېړه مې روغتون ته په خره یوړم. هلته قابلې زما د ولادت ستونزه را حل کړه خو د ماشوم وزن مې کم دی”.

لینا اوس په کور کې ده او حالت یې نازک دی، نه پوهېږي چې له ګټې وټې پرته یې ماشوم څرنګه لوی کړي.

ډېر افغانان وېره لري چې د دې هېواد د روغتیایی سیستم کړکېچ ورځ تر بلې ژورېږي او بد لور ته روان دی. د دې حالت تر ټولو ډېر زیان د میندوارو مېرمنو، نویو زېږېدلو او د ټیټ عمر ماشومانو په څېر چې تر ټولو ډېر زیامنېدونکي دي، رسېږي.

عابده چې د خپلې قابلې دندې ته په ډېر نهلۍ ځي، وايي،‌ د هرې ورځې په تېرېدو حالت لا بدترېږي او هیڅوک نه پوهېږي چې څه به کېږي.

Advertisement

بی بی سی پښتو

بې پولې خبریالان: افغانستان کې رسنۍ تاو تریخوالي او جبري سانسور سره مخ دي

Published

on

(Last Updated On: سلواغه ۱۷, ۱۴۰۰)
Photographers and cameramen

AFP

د بې پولې خبریالانو ټولنه وايي افغانستان کې د طالبانو بيا واکمنېدو له مهاله راهيسې تر اوسه د خبریالانو د نیول کېدو ۵۰ پېښې ثبت شوې دي.

دغه اداره وايي خبريالانو سره تاوتريخوالى شوى، ګواښل شوي او ورته ويل شوي چې کوم خبر باید خپور کړي او کوم باید خپور نه کړي.

دغې ادارې په خپل رپوټ کې دا د خبر یالانو په چارو کې د طالبانو استخباراتي ادارې بربنډه لاس وهنه او د رسنیزو قوانینو خلاف کړنه بللې ده.

بې پولې خبریالان وايي، تېرو دوو میاشتو کې د خبریالانو نیولو او ځورونې پېښې لا ډېرې وې.

پخپلسري ډول د اریانا نیوز خبریال اسلم حجاب او د سیاسي خپرونو چلوونکی وارث حسرت د سلواغې پر ۱۱ مه نیول شوي وو او د ۴۸ ساعتونو لپاره بندیان وو.

دا د خبریالانو نیولو وروستۍ پېښه وه.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو استازولۍ یوناما په دې هکله ویلي و، طالبان باید د افغانانو حقونو ته درناوی وکړي او د اریانا نیوز شخصي ټلویزیون د دوو نیول شویو خبریالانو په هکله ولس ته ووايي چې ولې یې نیولي دي.

بل لور د بې پولې خبریالانو رپوټ کې ویل شوي، د طالبانو استخباراتو ۵۳ ریاست دې پېښو کې مخامخ ښکېل دی، دوی خبریالانو ته د خبرونو او ان خپرونو لپاره د مېلمنو په انتخاب کې لاسوهنه کوي.

د بې پولې خبریالانو ټولنه کې د ایران او افغانستان څانګې مشر رضا معیني وايي، د خبریالانو ګواښل او ځورول د منلو وړ نه دي او هغوی باید د نیول کېدو له ډاره پرته خپلو چارو ته دوام ورکړي.

د خبریالانونړیوال فدراسیون هم تېره ورځ د طالبانو له لوري د خبریالانو نیول او ځورونه غندلې او په وینا یې دغه ډله باید پخپله وینا کې د بیان ازادۍ درناوی وکړي.

طالبانو په دې هکله تر اوسه غبرګون نه دی څرګند کړی، خو مخکې یې ویلي، خبریالان کولای شي خپلو چارو ته دوام ورکړي، خو اسلامي اصولو ته باید پاملرنه وشي.

د ښځینه فعالانو نیول کېدو پېښې

.

Getty Images

دا په داسې حال کې ده چې د بښنې نړيوالې ادارې امنيستي انټرنېشنل هم پر طالبانو غږ کړى چې په سملاسي ډول دې د هغو ښځو او نجونو پر وړاندې له تاوتريخوالي لاس واخلي چې د خپلو حقونو لپاره په سوله ييز ډول احتجاج کوي.

په دا وروستیو کې شپږ ښځې په کابل کې وسله والو کسانو له ځان سره بیولې دي.

د یوې نیول شوې نجلۍ تمنا پریاني خور شګوفه وايي، له طالبانو غواړم، چې لطفاً زما خویندې پرېږدئ، تاسې ولې د نړیوالو غوښتنو ته ځواب نه وایاست؟

د بښنې نړیوال سازمان هم په ورته مهال له طالبانو غوښتي چې بشري حقونو ته درناوی وکړي.

د دې سازمان یوه څېړونکي زمان سلطانی بي بي سي ته وویل:

طالبان باید سملاسي غیر قانوني نیونې ودروي او هغه کسان چې په غیر قانوني ډول نیول شوي دي، باید له قید او شرط پرته خوشي شي. موږ دا وروستیو کې د جبري بې درکه کېدو او نیول کېدو شاهدان وو.

طالبان د ښځو نیولو پېښو کې لاس لرل ردوي، خو وايي، پلټنې کوي.

د طالبانو ویاند یوه مرسیتال انعام الله سمنګاني بي بي سي ته وویل:

موږ په پرلپسې ډول له امنیتي ارګانونو سره اړیکه کې یو. تر اوسه پورې دې لړ کې له موږ سره کوم معلومات نه دي شریک شوي. ښايي امنیتي ارګانونه به هم تر اوسه کوم معلومات نه لري. موږ ته یوازې همدومره ویل شوي دي، چې زموږ هڅې روانې دي.

د بشري حقونو سرغړونو دا پېښې داسې مهال کېږي چې د طالبانو بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي د فرانسې له خبري اژانس سره یوه تازه مرکه کې ویلي، له نړیوالې ټولنې سره یې اړیکي په ښه کېدو دي او نژدې ده، چې حکومت یې په رسمیت وپېژندل شي.

بل لور نړیواله ټولنه وایي، تر هغو چې طالبان بشري حقونو او په ځانګړې توګه د ښځو حقونو ته درناوي و نه کړي، حکومت به یې په رسمیت و نه پېژندل شي.

Continue Reading

بی بی سی پښتو

اروپايي پارلمان مرستياله: بشري حقونو ته له پام پرته د طالبانو رسميت پېژندنه به شونې نه وي

Published

on

(Last Updated On: سلواغه ۱۳, ۱۴۰۰)
.

Getty Images

د بېلجيم پلازمېنه بروکسل کې د افغان ښځو په تړاو د اروپايي پارلمان له خوا جوړې شوې ځانګړې ناستې پر دويمه ورځ يو شمېر افغان ښځینه فعالانو وویل، چې له افغانستان سره مرستې د طالبانو د حکومت رسیمت پېژندلو له مسلې جلا دي.

يو شمېر مشهورې افغان مېرمنې چې پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته له هېواده وتلې وې د اروپا پارلمان کې د دغه هېواد د ښځو وضعيت بيا کتنې او له طالبانو څخه د نړيوالې ټولنې د غوښتنو د څرګندولو په موخه راټولې شوې وې.

په همدې حال د اروپا پارلمان يوې مرستيالې هيډي هوټالا بي بي سي ته وويل، “تر هغه چې طالبان وګړي ځوروي، ښځې چې د ټولنې نيمی برخه ده څنډې ته کړې او د نجونو د زدکړو مخنيوی کوی، د دې امکان لږ دی چې اروپايي ټولنه دې د طالبانو حکومت د رسميت پېژندلو پر لور ګام واخلي”.

نوموړې زياته کړه چې د غونډې ګډونوالو هم د طالبانو په رسميت نه پېژندلو ټينګار وکړ.

د افغانستان د بشري حقونو پخوانۍ مشره شهرزاد اکبر وايي، “د بشري مرستو برابرول او د طالبانو په رسميت پېژندل يو له بل سره بايد تړاو ونلري”.

نوموړې چې په دې غونډه کې برخه اخيستې وه له بي بی سي سره په خبرو کې وويل، “افغانستان لپاره د بشري مرستو برابرول او د هېواد بانکي سيستم پيلول د طالبانو په رسميت پېژندلو ته اړتيا نه لري”.

نوموړې زياته کړه چې “نړيوالې ټولنې ته د دوی پيغام دا و چې تر هغې چې جنسيتي توپير، د خبريالانو ځورونه، توپيري چلن دوام ولري طالبان په رسميت مه پېژنئ، دا ډله د افغانستان د خلکو استازيتوب نشي کولی”.

د افغانستان د پخواني حکومت د سولې وزارت وياندې ناجيه انوري هم بي بي سي ته وويل، “نړۍ له تېرو شلو کلونو راهيسې له افغانستان سره په دې شرط مرسته کوله چې د ښځو حقونو ته درناوی ولري”.

اغلې انوري وويل، “نړۍ بايد د افغانستان په اړه لا ډېر فکر وکړي او له تېرو درسونو زدکړه وکړي او وګوري چې په کوم ځای کې تېروتنه شوې”.

افغان سندرغاړې اريانا سعيد هم وويل، “دا زما لپاره ارزښت لري د هغو ښځو غږ شم چې اوس اوزا نشي اوچتولی”.

نوموړې وويل چې “افغان ښځې اوس د طالبانو پر وړاندې د بنديانو په څېر دي چې د زدکړې او کار اجازه نه لري”.

اغلې سعيد زياته کړه، “د حل لاره دا ده چې نړيواله ټولنه د طالبانو له لارې له خلکو سره د مرستې لپاره لار ومومي”.

د دې غونډو تر څنګ په ورته مهال د افغان ښځو لپاره روزنیز ورکشاپونه هم په پام کې نیول شوي وو، چې د افغانستان ملي شورا پخوانۍ ښځینه غړې به هم پکې ګډون درلود.

Continue Reading

بی بی سی پښتو

افغانستان: یو شمېر دولتي پوهنتونونه پرانیستل شوي او ښځینه زدکوونکو ته د ورتګ اجازه ورکړل شوې

Published

on

(Last Updated On: سلواغه ۱۳, ۱۴۰۰)
افغانستان

Getty Images
ارشیف تصویر

په افغانستان کې د طالبانو له واکمنېدو وروسته یو شمېر دولتي پوهنتونه لومړی ځل پرانیستل شوي او نجونو ته اجازه ورکړل شوې، چې ټولګیو ته ستنې شي.

د رویټرز خبري اژانس په رپوټ کې ویل شوي، د دې تر څنګ طالبان وايي، نجونې او هلکان به ځانګړي ټولګي ولري او د نصاب کتابونه به له اسلامي اصولو سره سم وي.

ملګرو ملتونو د نجونو لپاره د پوهنتونونو دروازو پرانیستل کېدو هرکلی کړی دی.

د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو عمومي منشي ځانګړې استازې دیبورالاینز په یوه ټویټر پیغام کې ویلي: راځي په ټول افغانستان کې پوهنتونو ته د ښځینه او نارینه زدکوونکو ستنېدو ملاتړ وکړو، په (دې) ملاتړ کې د سکالرشپونو پرواګرام او له ښځینه او نارینه استادانو سره روان ملاتړ هم شامل دی.

https://twitter.com/DeborahLyonsUN/status/1488793136553943045

په پام کې ده، نور پوهنتونونه به هم د روانې میاشتې وروستیو کې پرانیستل شي، خو د نجونو لپاره د متوسطه ښوونځیو دروازې لا هم تړلې دي.

د یادونې ده، چې د افغانستان په خصوصي پوهنتونونو کې له تېرو نژدې شپږ میاشتو راهیسې د طالبانو حکومت له لار ښوونې سره سم نجونو او هلکانو د ټولګیو په ځانګړیو برخو کې زدکړې ترلاسه کولې.

د طالبانو د لوړو زدکړو وزارت چارسمبالي وزیر عبدالباقي حقاني تېره اونۍ په يوه ويډيويي پیغام کې اعلان وکړ چې په ګرمو سيمو کې به دولتي پوهنتونونه د سلواغې پر ۱۳ نېټه پرانيستل شي.

د ښاغلي حقاني په وينا په سړو سيمو کې به بیا پوهنتونونه د کب پر اوومه نېټه پرانيستل کېږي.

د افغانستان خصوصي پوهنتونونو کې له تېرو شپږ میاشتو راهیسې نجونو هم زدکړې کولې.

EPA
د افغانستان خصوصي پوهنتونونو کې له تېرو شپږ میاشتو راهیسې نجونو هم زدکړې کولې.

افغانستان کې له تېرو څو میاشتو راهیسې کابو ټول دولتي پوهنتونونه تړل شوي وو او داسې اندېښنې راټوکېدلې وې چې ښایي د محصلینو درسي کال ضایع شي.

طالبان وايي، تعلیمي ادارو ته د نجونو له تلو سره مخالفت نه کوي، خو دوی باید بشپړ اسلامي حجاب وکړي، د نجونو او هلکانو ټولګي ځانګړي وي او درسي کتابونه باید د اسلامي اصولو له معیار سره سم وي.

دا پوهنتونونه د لویدیځوالو او طالبانو تر منځ ناروې کې له مخامخ خبرو یوه اونۍ وروسته پرانیستل کېږي.

په ناروې غونډه کې له طالبانو غوښتل شوي وو چې د ښځو حقونو ته درناوی وکړي.

Continue Reading

Trending

Copyright © 2022 Ariana News. All rights reserved!