د اوکراین په شمال ختیځ کې د سومي ښار په یوه ګڼ مېشته سیمه کې د روسیې د راکټي برید له کبله ۸۸ کسان ټپیان شوي، چې ۱۷ ماشومان هم په کې دي.

اوکرایني چارواکو ویلي، چې د دوشنبې پر ورځ (د وري څلورمه) د روسیې راکټي برید د سومي ښار په یوه استوګنیزه سیمه کې لسګونه ملکي وګړي ټپیان کړل، چې ډېری یې ماشومان دي.

راپورونه ښيي، چې مرستندویه ډلې سمدلاسه د پېښې ځای ته ورسیدې او ټپیان یې روغتون ته ولیږدول.

دا برید په داسې حال کې شوی، چې د اوربند خبرې اترې روانې وي.

د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زیلینسکي دا برید وغانده او دا یې د جګړې له کبله د رامنځته شوي “کړاو، ویجاړۍ او تلفاتو” یوه بله بېلګه یاده کړه.

هغه یو ځل بیا له نړیوالې ټولنې وغوښتل، چې د روسیې د بریدونو د مخنیوي لپاره نور اقدامات وکړي.

د کرملین ویاند دمتري پیسکوف د یکشنبې پر ورځ په مسکو کې د یوه خبري کنفرانس پرمهال د روسیې د ولسمشر ولادمیر پوتین او د هغه د امریکایي سیال ډونالډ ټرمپ ترمنځ له دوه څخه د ډېرو اعلان شویو ټیلیفوني اړیکو امکان رد نکړ.

پسکوف د کرملین خبریال د هغې پوښتنې په ځواب کې، چې ټرمپ او پوتین له دوه ځلې رسمي ټیلیفوني خبرو څخه ډېرې کړي؛ مسکی شو او وویل: “واورئ! مونږ به تاسې ته د هغو خبرو اترو په اړه خبر درکړو، چې مونږ یې په اړه خبر یوو. خو مونږ نشو کولی بل هر احتمال رد کړو.”

سږ کال د روسیې د ولسمشر ولادمیر پوتین او د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ ترمنځ دوه اعلان شوې ټیلیفوني اړیکې ټینګې شوې دي. د دواړو مشرانو ترمنځ لومړۍ ټیلیفوني اړیکه د فبرورۍ پر دولسمه او دوه‌یمه یې د مارچ پر اته‌لسمه اعلان شوې ده.

که څه هم د دې دواړو هېوادونو د مشرانو ترمنځ د ګڼو اړیکو په اړه ګنګوسې شته او د امریکا د ټاکنو په درشل کې د ټرمپ او پوتین ترمنځ د اړیکو په اړه هم راپورونه خپاره شوي دي.

دغه راز د ټرمپ او پوتین ترمنځ ټیلیفوني خبرو اترو او په اوکراین کې د امریکا د ولسمشر د اوربند پلان اروپايي مشران اندېښمن کړي دي. دا مشران وېره لري، چې امریکا به له روسیې سره د سولې د یوې لویې معاملې تر څنګ، چې د تېلو بیې، منځني ختیځ او چین سره سیالي په کې ده؛ اروپا ته شا واړوي.

ډونالډ ټرمپ ویلي، چې غواړي په اوکراین کې د اوربند له وړاندیز او په غزه کې د جګړې له پای ته رسولو وروسته د سولې د جوړوونکي په توګه یاد شي. هغه پر ځلونو ویلي، چې غواړي په اوکراین کې درې کلنه شخړه پای ته ورسیږي او د امریکا او روسیې ترمنځ یې پر نړیواله جګړه د بدلیدو په اړه له خطرونو خبرداری ورکړی دی.

دغه راز د واشنګټن پوسټ خبریال باب ووډوارډ په خپل کتاب “جنګ” کې لیکلي، چې ډونالډ ټرمپ په ۲۰۲۱ کال کې د خپلې ولسمشرۍ له پای ته رسېدو راپدېخوا لږ تر لږه اووه ځله له ولادیمیر پوتین سره مستقیمې خبرې اترې کړې دي.

ډونالډ ټرمپ تېر کال له بلومبرګ سره په یوه مرکه کې وپوښتل شو، چې آیا د ووډوارډ ادعا رښتیا ده؟

هغه وويل: “که می دا کار کړی وي؛ دا د هوښیارۍ کار دی.” خو کرملین ماڼۍ د خبریال ادعا رد کړې ده.

د امریکا او اوکراین ولسمشرانو ډونالډ ټرمپ او ولادمیر زیلینسکي په یو ساعته ټیلیفوني اړیکه کې د اوکراین د جګړې د پای ته رسولو لپاره د همکارۍ هوکړه وکړه، چې سپینې ماڼۍ ځانګړې او ټرمپ ډېرې ښې وارزولې.

په دې ټیلیفوني اړیکه کې، چې د چارشنبې پر ورځ( د کب نهه‌ویشتمه) تر سره شوې؛ زیلینسکي د اوکراین د جګړې پرمهال د کیف لپاره د واشنګټن له ملاتړه ستاینه وکړه.

ټرمپ او زیلینسکي دا هوکړه هم وکړه، چې د دواړو هېوادونو پلاوي به په راتلونکو ورځو کې د سعودي عربستان پر کوربتوب یوه ناسته ترسره کړي، چې د سولې لارې چارې ولټول شي.

د سپینې ماڼۍ د څرګندونو له مخې؛ دواړو خواوو د انرژۍ په سکټور کې پر محدود اوربند رامنځته کولو هوکړه وکړه.

ټرمپ له خبرو اترو وروسته پر خپلې ټولنیزې پاڼې ټروټ ولیکل؛ “مونږ په بشپړ ډول په سمه لار روان یوو.”

ولادمیر زیلینسکي هم ویلي، چې له ډونالډ ټرمپ سره یې ټیلیفوني خبرې “مثبتې او بشپړې” وې.

دا د دواړو هېوادونو د مشرانو ترمنځ په سپینه ماڼۍ کې د له جنجالي لیدنې او لفظي شخړې وروسته لومړۍ ټیلیفوني اړیکه ده.

له دې لفظي شخړې وروسته واشنګټن کیف ته ټولې پوځي مرستې وځنډولې او اعلان یې وکړ، چې دا مرستې به تر هغه وخته پورې بیا پیل نشي، چې د اوکراین مشران سولې ته “رښتینې” ژمنتیا ونه‌ښيي.

روسیې په ۱۴۰۰ لمریز لېږدیز کال کې د اوکراین پر وړاندې خپل پوځي کمپاین پیل کړ او له هغه وخت راپدېخوا د دواړو هېوادونو ترمنځ مرګونې نښتې روانې دي. د اوسنۍ جګړې له پیل راپدېخوا روسیې د اوکراین شاوخوا یو پر پېنځمه برخه خاوره نیولې ده.

دغه راز زیلینسکي په اوکراین کې د پاټریوټ سیسټم د ځای پرځای کولو غوښتنه کړې ده.

سپینې ماڼۍ د جب پر لومړۍ / د فبروري پر نولسمه اعلان وکړ، چې زیلینسکي له ټرمپ سره په ټیلیفوني خبرو کې د روسیې د بریدونو د مخنیوي لپاره د اوکراین د دفاعي هوایي سیسټمونو د پیاوړتیا غوښتنه وکړه او د امریکا ولسمشر هم ژمنه وکړه، چې په اروپا کې د اړتیا وړ پوځي تجهیزاتو په برابرولو کې به همکاري وکړي.

سپینې ماڼۍ زیاته کړې، چې د دواړو هېوادونو مشرانو هوکړه وکړه، چې د جګړې د رښتینې پای ته رسولو لپاره به کار وکړي او زیلینسکي یو ځل بیا د بشپړ اوربند لپاره خپل چمتووالی څرګند کړ.

دغه راز ټرمپ زیلینسکي ته له ولادمیر پوتین سره د تېرې ورځې د خبرو اترو په اړه هم معلومات ورکړل.

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر مارکو روبیو او د سپینې ماڼۍ د ملي امنیت سلاکار مایک والټز تائید کړې، چې زیلینسکي په اوکراین کې د پاټریوټ دفاعي هوايي سیسټم د ځای پرځای کولو غوښتنه وکړه او ټرمپ په دې برخه کې د همکارۍ ژمنه کړې ده.

د روسیې د کورڅک سیمې وروستي بدلونه د امریکا او اوکراین د ولسمشرانو ترمنځ د ټیلیفوني خبرو اړتیا رامنځته کړه. ټرمپ او زیلینسکي په دې ټیلیفوني اړیکه کې هوکړه وکړه، چې د جګړې پای ته رسولو لپاره همکاري کوي.