په بلخ کې د مېرمنو سوداګرۍ خونه وايي، په تېرو درېو میاشتو کې په مزار شریف ښار کې د سوداګرو مېرمنو ۶۰ سلنه کاروبار د کورونا وېروس او محدودیتونو له امله درېدلی.

ځینې دغه مېرمنې په وخت بازار ته د خپلو توکو په استولو او د اخیستو پورونو په خلاصولو نه دي بریالۍ شوې.

بلخوا په مزار کې ځينو سوداګرو مېرمنو محدودیتونه په کاري فرصت بدل کړي او د قرنطین په ورځو کې یې هم نوي کارګر په کار ګمارلي.

په مزار شریف کې زموږ همکار نجیب الله پاڅون دوو هغو کارخونو ته ورغلی چې د قرنطین په ورځو کې يې له روغتیايي پاملرونو سره هره ورځ زرګونه ماسکونه او د خوندیتوب کالي ګنډلي او هم یې خوراکي توکي تولید کړي.

• په مزارشریف کې د ښځو مزدوري
• افغان ښځې د کور له کارونو تر سوداګرۍ

له دې کارخونو یوه هغه ده چې د مزارشریف شریف ښار سویل کې موقعیت لري او نږدې نږدې ۱۰۰ مېرمنې او ځوانان په کې په کالیو ګنډلو بوخت دي.

په تېرو درېو میاشتو کې په مزارشریف کې د کالیو خرڅولو پلورنځي تړل شوي وو او دغې کارخونې د کالیو اخیستو لپاره فرمایشونه نه درلودل.

خو مېرمنو د دغې کارخونې ور نه دی تړلی او د کورونا وېروس د خپرېدو له ویرې سره سره یې د ماسک او خوندي کوونکو جامو پر جوړولو کار کړی.

بهشته عطايي چې په دغه کارخونه کې په خیاطۍ بوخته ده وايي:

“کله چې د کورونا شرایط درې میاشتې مخکې منځ ته راغلل او موږ له دې کارخونې څخه خبر شو نو له نورو مېرمنو سره یوځای دلته راغلو تر څو خپلو خلکو ته ماسکونه تولید کړو او تر څنګ یې د خپلې کورنۍ اقتصاد لپاره هم مرسته وکړای شو.”

اوس دغه کارخونه د نوې تجربې له مخې په انلاین ډول خپل فرمایشونه هم اخلي.

لسګونه مېرمنې چې ماسکونه یې تړلي د کالیو په ګڼدلو بوختې دي، تر څو د لوی اختر مخې ته خپل تولید کړي کالي چمتو کړي.

د کارخونې مسوولې شګوفه نظري وايي:

“د کورونا وېروس د خپرېدو سره سم موږ په ماسک او خوندیتوب کالیو جوړولو هم پیل وکړ د ورځې لخوا به مو نږدې له شلو تر پنځه ویشت زرو ماسکونه تولیدول کله چې قرنطین پای ته ورسېد اوس مو بېرته پخوانی کار چې کالي، کورتۍ، پلطون ګڼډلو دي پیل کړ.”

ریحانه رابع له دوه نورو نجونو سره د مزارشریف ختیځ لوري کې د وړو پورونو په اخیستو یې یو رستورانت جوړ کړی. هغه وايي د رستورانت له پرانیستې سره سم دغه ښار قرنطین شو چې له امله یې د دوی کاروبار زیان ولیده او د پور ورکولو وس یې هم نه درلود.

نوموړې وايي د قرنطین د ماتېدو سره سم بېرته رستورانت پرانیستي خو د پخوا په څېر مشتریان نه لري.

په بلخ کې د مېرمنو سوداګرۍ ساحوي خونې مسووله فریبا اکبریار وايي ځنې سوداګرې مېرمنې د قرنطین په ورځو کې د خپلو توکو په خرڅولو او د اخیستل شوو پورونو په ورکړه نه دي بریالۍ شوې.

په بلخ کې د مېرمنو سوداګرۍ خونې د ټولنیزو پاڼو له لارې یو نوی پروګرام پیل کړی چې سوداګرې مېرمنې په اسانه وکړی شي د خپلو توکو خرڅلاو لپاره ډېر اخیستونکي پیدا کړي.

په بلخ کې د مېرمنو سوداګرۍ ساحوي خونې مسووله فریبا اکبر یار وايي:

“شلو مېرمنو د انلاین او مارکېټینګ روزنه ليدلې چې څنګه وکړای شي په هغه وخت کې چې بازارونه بند اوسي دوی د ټولنیزو پاڼو له لارې خپل اخیستونکي جذب کړي.”

په تېرو کلونو کې په مزار کې ډېرو مېرمنو د سواګرۍ واړه کارونه پیل کړي وو خو د دغو مېرمنو ډېرو لږو یې له کمزوري بازار او امنیتي ګواښونو سره مقاومت کړی.

خپلمنځي ټولنیز واټن وساته او چا ته مه ورنژدې کېږه. بهر چې وځې، مخ ماسک اچوله او شېبه په شېبه پر لاسونو مېکروب ضد مایع وهه…

د نورو خلکو غوندې د کورونا وېروس له خپرېدو سره د عاشي او شهزادۍ په څېر جنسي کاروباریانو هم دا مشورې په لسګونو ځلې اورېدلې دي. توپير یوازې دا دی چې نور خلک خو به تر خپله وسه پر دغو سپارښتنو د عمل کولو هڅه وکړي، خو دوی يې نشي کولی؛ ځکه چې کار روزګار یې دغسې دی.

په دې رپوټ کې د پاکستان د دوو لویو ښارونو لاهور او کراچۍ د دوو جنسي کاروباریانو کیسه لولئ چې نن سبا یې کار څنګه روان دی. د دوی پېژندګلوي پټه ساتل شوې او پر ځای يې عاشي او شهزادۍ نومونه کارول شوي دي.

موږ له دوی پوښتنه وکړه چې څنګه يې جنسي کاروبار یا د پېسو په بدل کې د جنسي اړیکې ټينګولو ته مخه کړه او کورونا وېروس د دوی ژوند څومره اغېزمن کړی دی؟

د لاهور اوسېدوونکې عاشي کیسه

زه په لاهور کې اوسم. د پيسو په بدل کې مې له خلکو سره د جنسي اړيکو ټيڼګولو کار ته څلور پنځه کاله پخوا رامخه کړه. په اصل کې ما یو چا پورې زړه تړلی و، له هغه وروسته مې دا کار پيل کړ. هغه مې انډيوال و، خو رايې وستلم او په دې کار کې يې بنده کړم.

• پېښور کې پر ماشومې د جنسي تېري جعلي خبر؛ پولیسو پلټنې پیل کړې
• پاکستان: پولیسو هغه سړی نیولی چې خپلې لور پرې د جنسي تېري تور لګولی
• د جنسي ځورونې تور ثابتېدلو سره د پاکستان یو ډیپلوماټ له دندې ګوښه شو

ما واده کړی و. هره ورځ به مو په کور کې جنګ و، ځکه چې مېړه مې بې روزګاره و او ګټه وټه يې نه وه. بیا مې له یوه هلک سره پر ټیلیفون اړیکه جوړه شوه. یوه ورځ هغه له کوره بهر وروغوښتلم. يو ځای ته يې بوتلم چې له مخکې يې درې څلور نور هلکان هم هلته رابللي وو. راته ویې ویل چې که ټولو سره دغسې وکړې نو پنځه سوه روپۍ به درکړو.

هغه وخت زما وضعیت داسې و چې مجبوره شوم هغسې وکړم. خو وروسته ورو ورو عادت شوم او له ځانه سره مې وویل چې ځه، د پيسو ګټلو یوه لار خو ده.

زما اوه بچیان دي. فکر مې وکړ چې که کور ته یو څه ګټه وټه راوړم نو د اولادونو لپاره به مې په کار شي. زه یوازې د هغوی لپاره دا کار کوم. په ټولو درس وایم. په کور کې مې مېړه هم راسره دی، خواښې مې هم ده، لېور هم خو ما هغوی ته ویلي چې یو چېرې نوکري کوم، دنده لرم.

کورونا وېروس زموږ کار ډېر اغېزمن او خراب کړی دی. زه چې خپلې ځينې نورې جنسي کاروباریانې ملګرې پېژنم، له کوره وتل ورته سخت شوي او کمې وځي. زه هم تر بندیزونو نږدې يوه نیمه میاشت وروسته له کوره ووتلم. ځکه چې کور کې زموږ وضعیت ډېر خراب شوی و او هغه کار مې کور کې نشو کولی، نو ځکه بهر وتلو ته اړه شوم.

خو اوس خلک له موږ ډارېږي. دوی وېرېږي چې له موږ دوی ته کورونا وېروس ورنشي. موږ بیا له دوی ډارېږو چې له دوی موږ ته رانشي. همدې وېرې زموږ کاروبار کم او خراب کړی دی.

که یو چا ته مو پام شي چې ټوخېږي، یا یې زکام دی نو نژدې نه ورځو چې هسې نه کورونا وي. وایو هسې نه د ګټې په ځای تاوان وکړو.

که څوک روغ و جوړ دی نو بیا زر یا پنځه سوه ترې اخلو او داسې خپله ورځانه باسو. کله خو ان مجبورېږو چې خلکو ته سوال زارۍ ورکړو او رضا یې کړو. خپلو پخوانیو ګاکانو ته زنګ کوو چې یو پنځه سوه روپۍ خو راولېږه. ځینې يې راکوي خو ځينې نور بیا هسې پلمې راته کوي.

زموږ کار دغسې دی چې ټولنیز واټن نشي پکې ساتل کېدای. هر څومره احتیاط چې وکړې، بیا هم نه کېږي. زموږ له ډلې يوې هم تر اوسه د کورونا معاینه نه ده کړې خو په چا کې د دې وېروس کومه نښه هم لا نشته.

• چین د بدلمنو کسانو لپاره د جبري کار ‘سزا’ ختموي
• هندي ښار چې جنسي کاروبار پکې له پېړیو میراثي پاتې دی
• چین د بدلمنو کسانو لپاره د جبري کار ‘سزا’ ختموي

اورېدلي مې دي چې وېروس هره ورځ په پراخېدو دی او که دا بندیزونه پای ته هم ورسېږي بیا به هم د وېروس له وېرې خلک په اسانه چېرې نه ځي.

د کراچۍ اوسېدونکې شهزادۍ کيسه

زه له تېرو پنځلسو، شلو کلونو راهیسې دا کار کوم. واده مې کړی او څلور اولادونه لرم.

مېړه مې ګټه وټه او خواري مزدوري نه کوله نو مالومه خبره ده چې د کور ګوزاره بې پېسو نه کېږي. بیا زما یوه ملګرې وه چې زه يې دې کار ته راوستلم. ما نه غوښتل چې داسې څه وکړم خو چې د کور حالات او ستونزې مې لیدې، مجبوره شوم چې ويې کړم.

ما خپلې کورنۍ ته ویلي چې په یوه غټ کور کې کار کوم او هلته د کور ځينې کارونه سمبالوم. مېړه مې نه دی خبر، خو که خبر هم شي نو چې دی کاروزګار نه کوي، ما به ولې منع کوي؟ د هغه خو له پېسو سره کار دی، وايي پېسې ګټه او راوړه یې.

اوس چې دا د کورونا وېروس ستونزه پېښه شوې، نو هېڅ کار نشته.

ټوله ورځ اوزګاره ناسته یم. یوه نیم ګاک یا مشتري باندې خو زموږ کور نشي چلېدلی. زه پخپله ډېره خپه یم چې څه شی وګټو او څه شی وخورو؟ که له چا مې مرسته غوښتې نو ځواب يې راکړی چې ته خو هسې هم داسې کار کوې، پخپله يې وګټه.

په لندن کې د جنسي کارګرو ژوند څنکه دی؟

یونان کې ولې نارینه کډوالو ‘فحاشۍ’ ته مخه کړې؟

که څه هم څو میاشتې وروسته اوس کار پېل شوی خو د مخکې غوندې نه دی. مخکې به د ورځې دېرش څلوېښت مشتریان راتلل، اوس دېرش څلوېښت خو پرېده، ان دوه درې هم که راشي غټه خبره ده. ګاک هم په راتلو ډارېږي. موږ له هغوی ډارېږو او هغوی له موږ. خو څه وکړو، موږ خو باید پېسې پېدا کړو او خپل مشتري د دې لپاره نشو ځوابولی. که څوک کومه ستونزه یا ناروغي هم لري، موږ مجبوره يو چې ویې زغمو.

تر نن ورځې مې هېڅ داسې کس نه دی لیدلی چې ماسک يې په خوله وي او سینيټایزر وهلو نه وروسته دا کار وکړي. که د چا ماسک په خوله هم وي خو چې موږ ته راشي نو لرې يې کړي. موږ که څه ورته وایو نو راته وايي، بیا دا کار ولې کوې خو کراره په کور کېنه کنه. مالومه خبره ده چې څوک دلته راځي، هغه پخپله هم چندان په دې کیسه کې نه وي چې وېروس به ورشي.

له نن دوه کاله وړاندې په همدې ورځ چې هارون بلور له کور ووت، نو مېرمن يې ورته وویل، چې ماښام پر وخت کور ته راشئ. هارون د وختي راتلو ژمنه ور سره وکړه. لاکن!!! هغه بیا کله هم نه راغی.

دوه کاله وړاندې د پېښور په یکه توت سیمه کې یوه ځانمرګي د انتخابي کمپاین یوه غونډه هدف کړه، چې پکې د عوامي نېشنل ګوند غړی هارون بلور او د دې ګوند تر شلو زیات نور غړي ووژل شول.

نن د هارون بلور دویم تلین لمانځل کېږي، خو د هغه له مېرمن او کورنۍ سره دوه کاله وروسته هم د دې پوښتنې ځواب نشته، چې هارون بلور چا او ولې وواژه.

هو! دومره ده چې په ټول ټاکنو کې برخه اخیستل او سیاست ته له راتللو سره يې د خپل مېړه “د وژنې بدله واخیسته”.‌

هارون بلور په ۲۰۱۸ عیسوي کال کې د ټول ټاکنو کمپاین کې هغه مهال ووژل شو، چې د خیبرپښتونخوا د ایالتي اسمبلۍ لپاره له پي کې ۷۸ حلقې کاندید وو.

د هارون بلور تر وژنې وروسته د هغه مېرمن ثمر هارون بلور له همدې حلقې په ټاکنو کې ګډون کوي او همدا څوکۍ ترلاسه کوي.

روان کال د جون میاشتې پر ۴مه نېټه د عوامي نېشنل ګوند له مرکزي دفتره یوه خبرپاڼه کې وویل شول، چې دې ګوند د خیبرپښتونخوا د ایالتي ویاندې څوکۍ ثمر هارون بلور ته ورکړې.

د عوامي نېشنل ګوند پر همدې څوکۍ تر مرګه هارون بلور ناست وو او داسې ثمر هارون بلور له کوره نیولې تر ایالتي اسمبلۍ او له اسمبلۍ نیولې تر ګوند د خپل خاوند ټولې ذیمه وارۍ په خپلو اوږو کړې.

د خپل خاوند د وژنې د پېښې په هکله ثمر هارون بلور وايي، تردې پېښې وروسته يې له ټاکنو او سیاست کرکه شوې وه، خو د زوی په خوله يې په ټاکنو کې برخه واخیسته:

“هغه وخت زما د ټاکنو او سیاست ان له ټکیو(نومونو) لا کرکه شوې وه، خو زما مشر زوی دانیال تر ټولو لومړی وویل، چې زما د پلار ځای به زما مور نیسي”.

د ثمر هارون بلور په خبره، تردې وروسته يې بیا کورنۍ، ګوند او د سیمې خلکو د ملاتړ اعلان وکړ او په ټاکنو کې يې برخه واخیسته.

د خسر او خاوند تر وژنو وروسته له همغې سیمې ثمر هارون بلور د خیبرپښتونخوا ایالتي اسمبلۍ ته بریالۍ کېږي. اغلې ثمر د بریالیتوب د شپې په هکله له بي بي سي سره مرکه کې وویل، دا او ټوله کورنۍ يې تر خوشالۍ زیات خپه وو:

“ما او زموږ ټول کور هغه شپه ښه ډېر وژړل. په کور کې مو دومره ګڼه ګوڼه وه، چې د پښې ایښودو ځای نه وو، موږ د خوشالۍ پر ځای خپه وو”.

‌د خاوند تر وژل کېدو وړاندې به ثمر هارون بلور په کور وه،‌ خو تر دې پېښې وروسته هغې د سیاست په ډګر کې قدم کښېښود.

د دې دوه کلن سیاسي یون د ستونځو په هکله ثمر بلور وايي، د دې لپاره په ټاکنو کې برخه اخیستل او ګټل دومره ګران نه وو، لکه څنګه چې اوس په اپوزیسيون کې بې له بودیجې د خلکو خدمت کوي:

“زما سره ټول خلک، ګوند او کورنۍ په ټاکنو کې ملګري وو،‌ ځکه ټاکنې راته ډېرې ګرانې نه وې. اصل کار خو مې اوس دی، چې په اپوزیسيون د خلکو کارونه وکړم”.

* د پښتون غورځنګ پښتنې پېغلې

* “غواړم له پښتنو مېرمنو سره د انسان غوندي چلند وشي”

* د علي وزیر مېرمن: د بچیانو له پلار سره لیدل اسان نه و

د پېښور له همدې سیمې د ثمر هارون بلور خسر بشیر احمد بلور له ۱۹۹۰م عیسوي کال بیا تر ۲۰۱۲ پورې پنځه ځلې د ایالتي اسمبلۍ غړی ټاکل شوی وو.

په ۲۰۱۲م عیسوي کال کې د بشیر احمد بلور تر وژنې وروسته د هغه زوی هارون بلور د همدې څوکۍ لپاره کاندید شو،‌ خو بریالی نه شو.‌

د ۲۰۱۸م عیسوي کال د ټول ټاکنو لپاره بیا هم له همدې څوکۍ هارون بلور بیا کاندید شو،‌ خو د ټول ټاکنو ورځ يې ونه لیده.

بلور کورنۍ ولې بیا بیا هدف شوه؟

د پېښور بلور کورنۍ د عوامي نېشنل ګوند د لکونو پلویانو په څېر ځان د عدم تشدد د سرلاري باچاخان پلویان بولي او تل يې د مرمۍ پر ځای د رايې پر واک باور کړی.

اتیا کلن سپين ږیری غلام احمد بلور اوسمهال د پېښور د بلور کورنۍ مشر بلل کېږي. دې سپين ږیري په تېرو شاوخوا درویشتو کلونو کې د خپل یواځيني زوی شبیر احمد بلور، د ورور بشیر احمد بلور او وراره هارون بلور مړیو ته اوږه ورکړې.

دا درې واړه د سیاست په ډګر کې وژل شوي دي. د غلام احمد بلور یواځینی زوی شبیر احمد بلور په ۱۹۹۷ عیسوي کال کې د ټول ټاکنو په ورځ د مخالف کاندید د پلویانو له لوري په ډزو ووژل شو.

د ۲۰۱۲ په ډیسمبر کې بیا د پېښور په قصه خوانۍ بازار کې په یوه ځانمرګي برید کې د همغه وخت د خیبرپښتونخوا ایالت مشر وزیر او د عوامي نېشنل ګوند سیاستوال بشیر احمد بلور ووژل شو.

تردې پېښې پنځه کاله وروسته بیا د بشیر احمد بلور يواځینی زوی هارون بلور په یکه توت کې په یوه بل ځانمرګي برید کې ووژل شو.

د ثمر هارون بلور په خبره، د بلور کورنۍ او عوامي نېشنل ګوند اړیکې له تېرو پنځو لسیزو راهیسې دي او د دوی کورنۍ يې هم د عوامي نېشنل ګوند له امله هدف شوه، ځکه چې یاد ګوند هم د وسلوالو هدف وو.

د دې ګوند د ایالتي ویاندې ثمر هارون بلور په خبره، په تېره شاوخوا یوه لسیزه کې د دوی د ګوند تر زرو زیات سیاستوال او پلویان په ځانمرګو بریدونو، بمي چاودنو او هدفي وژنو کې وژل شوي دي.