په هند کې د افغانستان په اړه د شانګهای همکارۍ ټولنې د غړیو هېوادونو سرمشریزه نه یوازې پر سیاسي، اقتصادي او بشري وضعیت را څرخي، بلکې پر ترهګرۍ او نورو سیمه ییزو مسلو هم بحث کوي.

په دې غونډه کې د لومړي ځل لپاره د پاکستان یوه درې کسیز پلاوي هم ګډون کړی؛ د روسیې، چین، ازبکستان، تاجکستان، قزاقستان، قرغزستان، ترکمنستان او ایران لوړ پوړي چارواکې یې نور ګډونوال دي.

د دې څلور ورځنۍ غونډې ګډونوال به د سیمه ییز جوړښت په چوکاټ کې د ترهګرۍ پر ضد اقداماتو او د افغانستان پر امنیتي وضعیت خبرې وکړي.

د پراخ او ټولګډونه حکومت جوړېدل او د ښځو د حقونو ترڅنګ د بشري ناورین او د افغانستان په ثبات، سوکالۍ، پرمختګ او امنیت کې د سیمې د هېوادونو ونډه نور هغه موضوعات دي، چې د دې غونډې غړي به پرې بحث او خبرې وکړي.

د اسلامي امارت ویاند بلال کریمي ويلي؛ له هرې هغې غونډې هرکلی کیږي، چې د افغانستان په ګټه وي.

د تېر کال په نومبر میاشت کې هم نوي ډیلي د افغانستان په اړه د سیمه ییز امنیت د خبرو اترو کوربه و، چې د ایران، قزاقستان، قرغزستان، روسیې، تاجکستان، ترکمنستان او ازبکستان د ملي امنیت سلاکاران یې ګډونوال ول.

د اسلامي امارت ویاند ډاډ څرګند کړی، چې د نجونو پاتې ښوونځي به هم ډېر ژر له یوه نوي میکانیزم سره پیل شي.

د اسلامي امارت ویاند ذبیح الله مجاهد د نجونو د منځنیو ښوونځیو او عالي لیسو د درسونو د پیل زېری وړاندې کړ او ټینګار کوي، چې د نجونو ښوونځي به ډېر ژر د یوه نوي میکانیزم پر مرسته بېرته پرانیستل شي.

د پوهنې وزارت پخوانيو چارواکو ويلي، اسلامي امارت عملاً د ښوونځیو د تړلو پر وړاندې د خلکو زغم ویني او نړیواله ټولنه هم د نجونو د ښوونځیو پر بیا پرانستلو ټینګار کوي؛ ځکه، نو دا ستونزه باید ژر تر ژره حل شي.

د پوهنې وزارت پخواني مرستیال صدیق پتمن ویلي؛ طالبان( اسلامي امارت ) بریالی کیږي، چې په یوه ورځ کې ښځو ته د حجاب طرحه وړاندې کړي؛ خو په ۹ میاشتو کې نشي کولی د ښوونځیو د پرانستلو طرحه وړاندې کړي. خلک او نړیواله ټولنه دا موضوع هیرولی نشي.  

د کابل اوسیدونکی سراج الدین ویلي، چې اسلامي امارت د هغو میلیونونو نجونو د تمې شېبې اوږدې کړي، چې ښوونځیو ته له تګه بې برخې شوې دي.

کارپوهان پدې باور دي، چې د نجونو د ښوونځیو پرانیستل کولی شي له اسلامي امارت سره د نړۍ د تعامل لاره اواره کړي.

د ازبکستان د بهرنیو چارو لنډمهالي وزیر ولادیمیر نوروف څرګنده کړې، چې تاشکند به د روان زېږدیز کال د جولای په پای کې د افغانستان په اړه د یوې لوړې کچې نړیوال کنفرانس کوربه وي.

ولادیمیر نوروف زیاته کړې، چې دا نړیوال کنفرانس به د سیمې د امنیت، سیاسي ثبات او ټولنیز-اقتصادي پرمختګ راوڅرخیږي.

نوموړي ویلي؛ له بده مرغه مونږ د دې هېواد( افغانستان) وضعیت ته د نړیوالې ټولنې د پام کمښت وینو؛ وضعیت ستونزمن دی، اقتصادي بحران او ستونزمن بشري وضعیت د سیمې امنیت او ثبات اوس هم ننګوي.

تاشکند ټایمز راپور ورکړی، چې نوروف احساس کړی، چې نړیواله ټولنه باید د افغانستان د اوسني او راتلونکي مسوولیت په غاړه واخلي او په دغه هېواد کې د ستونزو د حل لپاره مرستې روانې وساتي.

د دغه راز نړیوال کنفرانس په اړه تر دې دمه اسلامي امارت څه ندي ویلي؛ خو د اسلامي امارت ویاند ذبیح الله مجاهد تېره ورځ ټویت کړی، چې د افغانانو کورني مسایل پر افغانانو پورې اړه لري او که څوک د افغانستان له سیاسي جوړښت سره تړلیو مسایلو په اړه ملاحظه لري؛ باید له افغانستان سره ګډه همکاري او د سوداګریزو اړیکو د پراخولو لپاره هڅې وکړي.