بر اساس گزارش بلومبرگ، پول افغانی یکی از بهترین عملکردها را در سال قبل در برابر دالر داشته است. این در شرایطی است که بزرگترین شریک تجاری افغانستان یعنی پاکستان، یکی از بدترین عملکردها را در برابر دالر ثبت کرده است. در این گزارش دلیل عملکرد خوب واحد پولی افغانی در برابر دالر برسی شده است.

به گفته محمدظفر پاراچا، رئیس کل اتحادیه صرافان پاکستان - (که متشکل از ۲۶ نهاد معاملاتی است)، تاجران و قاچاقچیان روزانه ۵ میلیون دالر از مرز پاکستان خارج می‌کنند. این مبلغ، بیشتر از ۱۷ میلیون دالری است که بانک مرکزی افغانستان به صورت هفتگی به بازار تزریق می‌کند.

روشن شدن وجود این جریان‌های غیرقانونی قاچاق ارز از پاکستان به افغانستان نشان می‌دهد که امارت اسلامی افغانستان پس از پیروزی در سال ۲۰۲۱ چگونه از تحریم‌های اعمال‌شده فرار می‌کند؛ ولی این رویکرد افغانستان برای مواجهه با تحریم‌ها، ذخایر ارزی پاکستان را کاهش می‌دهد و فشار نزولی بر روپیه را با اضافه شدن تقاضای افغانستان به این کشور تشدید می‌کند. به همین دلیل ارزش روپیه به پایین‌ترین سطح سقوط کرده و اقتصاد در آستانه فروپاشی قرار گرفته است.

پاراچا توضیح داد که بدون شک ارز قاچاق می‌شود و قاچاق ارز به تجارت سودمندی در کشور تبدیل شده است.

زمانی که امارت اسلامی پس از دو دهه در آگوست ۲۰۲۱ موفق شد تا دوباره بر افغانستان مسلط شود، ایالات متحده و اتحادیه اروپا بیش از ۹ میلیارد دالر از ذخایر بانک مرکزی افغانستان را مسدود کردند. این واکنش به بهانه ترس استفاده از منابع برای مقابله با تروریسم انجام شد. با فشار سازمان ملل، امریکا موافقت کرد تا نیمی از منابع را برای کمک به اقتصاد افغانستان آزاد کند ولی پس از منع کار و تحصیل زنان افغانستانی توسط امارت اسلامی، این دسترسی متوقف شد.

با گذشت ۱۷ ماه از روی کار آمدن امارت اسلامی، افغانستان در وضعیت وخیمی به سر می‌برد و وضعیت حقوق بشر رو به وخامت می‌گذارد. سازمان ملل هشدار داده که بیش از نیمی از جمعیت در زمستان با گرسنگی شدید مواجه هستند ولی با این وجود پول پاکستان به امارت اسلامی کمک کرده تا از بحران گذر کند.

خرم شحزاد، مدیر اجرایی شرکت ه‍سته آلفا بتا (یک شرکت مشاوره مالی در پایتخت تجاری پاکستان) گفت:«افغانستان روزانه به ۱۰ تا ۱۵ میلیون دالر منابع ارزی نیاز دارد که تخمین زده می‌شود نیمی از این نیاز از پاکستان در حال تامین است.»

حسیب نوری، سخنگوی د افغانستان بانک گفته است که د افغانستان بانک به اندازه کافی از ذخایر دالری برای حمایت از اقتصاد برخوردار است.

بخشی از منابع مالی افغانستان هم از سازمان ‌ملل می‌رسد. سازمان ملل متحد از سال قبل هر هفته ۴۰ میلیون دالر کمک بشردوستانه به افغانستان ارایه می‌کند که به دلیل عدم دسترسی افغانستان به سیستم بانک‌جهانی، این پول به صورت نقدی به کابل رسیده و تبدیل به افغانی واحد پول ملی این کشور می‌شود. دالرهای سازمان ملل در نهایت به خزانه بانک مرکزی می‌رسد که سازمان ملل برای اظهار نظر در این مورد فوراً پاسخگو نبود.

جمع‌آوری بخشی از تعرفه‌های گمرکی به دالر هم یکی دیگر از منابع مالی امارت اسلامی است.

افغانی در سال گذشته تا روز دوشنبه ۵.۶ درصد در برابر دالر افزایش داشته است که یکی از بهترین عملکردها در میان ارزهای جهانی است. پول افغانی پس از رسیدن به پایین‌ترین سطح در محدوده ۱۲۴.۲۸ افغانی در برابر دالر در دسامبر ۲۰۲۱، بهبود پیدا کرده و به حدود ۸۹.۹۶ افغانی در ازای هر دالر رسیده است.

روپیه پاکستان ولی در همین بازه زمانی ، ۳۷ درصد در برابر دالر ارزش خود را از دست داده که یکی از بزرگترین کاهش‌ها در برابر دالر در عرصه جهان است. در اواخر جنوری روپیه پاکستان در یک روز ۱۰ درصد از ارزش خود را در برابر دالر از دست داد که بزرگترین کاهش حداقل در دو سال گذشته است؛ زیرا دولت بحران‌زده پاکستان برای دریافت قرضه از صندوق بین‌المللی پول کنترل خود را بر نرخ ارز کاهش داد. دولت پاکستان با پیامدهای سیل‌های مرگبار، تورم شدید، ناآرامی های سیاسی و کمبود ذخایر خارجی دست به گریبان است. سطح ذخایر ارزی خارجی در هفته منتهی به ۲۷ جنوری ، به ۳.۰۹ میلیارد دالر کاهش پیدا کرد که پایین ترین رقم در ۹ سال اخیر است.

به گفته مقامات در وزارت مالیه افغانستان، قاچاق ارز از پاکستان به افغانستان در اواسط سال گذشته با افزایش صادرات ذغال‌سنگ به پاکستان آغاز شد. مقامات امارت اسلامی نیز استفاده از روپیه در افغانستان را به عنوان ارز قانونی ممنوع کردند که صادرکنندگان را مجبور به استفاده از دالر به عنوان ارز قانونی و بازگشت آن به کشور میکند.

احمدولی حقمل، سخنگوی وزارت مالیه گفت که امارت اسلامی همه را تشویق به آوردن دالر میکند ولی حداکثر انتقال دالر به خارج از کشور را به ۵۰۰۰ دالر کاهش داده است.