زلمی خلیلزاد، نماینده‌ای پیشین امریکا برای روند صلح افغانستان روز چهارشنبه (۵عقرب) در یک کنفرانس مجازی که از سوی یک مرکز پژوهشی موسوم به بنیاد کارنگی برای صلح بین المللی در شهر واشنگتن دی سی سازماندهی شده بود گفته است که دو عامل عمده موجب سقوط افغانستان به دست طالبان: یکی "لجاجت" اشرف غنی، رییس جمهور پیشین افغانستان، و دوم "خودخواهی'' نخبگان آن کشور.

آقای خلیلزاد همچنان گفته است که عدم تمایل سربازان افغان برای مبارزه بر ضد طالبان (امارت اسلامی) نیز در سقوط سریع افغانستان به دست طالبان (امارت اسلامی) نقش داشته است.

آقای خلیلزاد گفت:‌ "با وجود این واقعیت که او [اشرف غنی] در یک انتخابات تقلبی که شماری اندکی افغان‌ها در آن شرکت کرده بودند،‌ دوباره انتخاب شد، همه‌ای ما از لجبازی رییس جمهور غنی مبنی بر اینکه تا آخر دوره‌ای کاری‌اش در قدرت باقی بماند،‌ شگفت زده شده بودیم."

آقای خلیلزاد همچنین برای نخستین بار به طور علنی تایید کرد که ایالات متحده افغان‌ها را از اشتراک در انتخابات ریاست جمهوری دلسرد کرد،‌ انتخاباتی که آقای غنی را برای دومین بار به کرسی ریاست جمهوری رساند.

خلیلزاد گفت که ایالات متحده در عوض می خواست تا از طریق مذاکرات میان سیاستمداران و جامعه مدنی که با طالبان (امارت اسلامی) ادامه داشت،‌ یک اداره‌ای موقت ایجاد شود که مورد قبول همه جناح ها باشد.

این دیپلومات امریکایی‌-افغان تبارهمچنین گفته است که اشتباه محاسباتی بزرگ غنی این بود که او فکر می کرد امریکا افغانستان را ترک نخواهند کرد. به گفته‌ای خلیلزاد،‌ آقای غنی به این باور بود که امریکا و استخبارات آن از منطقه‌ای که از لحاظ فزیکی نزدیک به کشورهای مهم ستراتژیک مانند چین، روسیه، ایران و پاکستان،‌ حضور دارد،‌عقب نشینی نخواهد کرد.

آقای خلیلزاد افزود: "تلاش کردم وی [اشرف غنی] را متقاعد کنم که رییس جمهور ترمپ بسیار جدی است. او گفت نه،‌ استخبارات و اردو چیزی دیگری برایم گفتند."

زمانیکه ایالات متحده آغاز خروج کامل قوای خود را از افغانستان اعلام کرد،‌ آقای غنی به خلیلزاد گفت که "حال آزاد استم به گونه‌ای افغانی جنگ کنم. طالبان (امارت اسلامی) را در ظرف شش ماه شکست خواهم داد، زیرا شما ضعیف می جنگیدید."

خلیلزاد گفت که در واقع قوای بیش از ۳۰۰ هزار نفری که توسط امریکا آموزش دیده بود و تجهیز شده بود،‌ در برابر ۶۰ هزار نیرو طالبان "ذوب" شد و دلیل آن نبود روحیه، فساد اداری و توجه اندک به سربازان در خطوط جبهه بود.

به گفته‌ای خلیلزاد،‌ مردم به سیاست بازی ها در افغانستان اعتقاد نداشتند،‌ سربازان به آرمان‌های شان باورمند نبودند،‌ اما طالبان (امارت اسلامی) به آرمان‌شان اعتقاد داشتند.

خلیلزاد همچنین رفتار نخبگان سیاسی افغانستان را "خودخواهانه، خود محور، فاسد" خواند و گفت که رفتار نخبگان سیاسی نیز سبب شکست مذاکرات صلح با طالبان شد. به گفته‌ای خلیلزاد،‌ از عملکرد افغان‌های که وی با آنان کار کرده بود، مایوس شده است، زیرا از "فرصت طلایی که ایالات متحده فراهم کرد" استفاده نشد.

با وجودیکه امارت اسلامی تا حال از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده است،‌‌ آقای خلیلزاد از تعامل دپلوماتیک قوی ایالات متحده با طالبان حمایت کرده است که شامل یک "نقشه‌ای راهی" است که اعتماد و بی‌اعتمادی دو جناح را در یک مدت زمانی مدنظر گرفته شود.

خلیلزاد همچنین گفته است که پالیسی واشنگتن در مورد افغانستان گروگان یک "بحث ناآگاهانه" شده است که می‌تواند منافع ایالات متحده را متضرر کند.

به گفته‌ای خلیلزاد، بسیاری در امریکا می‌خواهند که طالبان رنج ببرند و حکومت آنان سقوط کند،‌ زیرا "ما در شکست آنان موفق نشدیم و این امر، طعم بدی را در دهان مردم به جا مانده است."

آقای خلیلزاد هشدار داد که شکست حکومت طالبان (امارت اسلامی) در افغانستان موجب جنگ داخلی و فاجعه‌ای انسانی خواهد شد و شرایط را برای گروه‌های ترورستی مساعد خواهد کرد.

به گفته‌ای خلیلزاد، طالبان در جریان ۱۸ ماه پس از امضای توافق نشان دادند که آنان به حرف خود عمل می کنند و حتا یک امریکایی را نکشتند، باوجودیکه حملات هوایی ایالات متحده در حمایت از قوای افغان موجب کشته شدن صد‌ها و شاید هم هزاران طالب (نیروی امارت اسلامی) شده است.

او همچنین گفت که طالبان (امارت اسلامی) نیز می‌توانند از کمک خارجی استفاده کنند تا به گونه موثر در برابر تندروان گروه داعش، بجنگند.

این درحالی است که روز گذشته خلیلزاد دریک گفتگو دیگر گفته بود که با خروج سربازان ایالات متحده امریکا از افغانستان احتمال زیاد وجود داشت که کابل ویران شود و جنگ‌های جاده به جاده رخ دهد.

وی دراین گفتگو بیشتر تقصیر را به گردن اشرف غنی انداخت که به گفته او، هرگز حاضر به تقسیم قدرت با امارت اسلامی نشد.

آقای خیل‌زاد در این گفتگو ضمن انتقاد از جوبایدن در مورد خروج پر هرج و مرج از افغانستان گفته است که ایالات متحده امریکا به اندازه کافی به اشرف غنی رییس جمهور پیشین افغانستان فشار وارد نکرد تا به تقسیم قدرت با امارت اسلامی توافق کند.

خلیلزاد دراین رابطه گفت:" قضاوت من این است که ما به اندازه کافی او (اشرف غنی) را تحت فشار قرار ندادیم. ما با رئیس جمهور غنی مهربان بودیم. ما از دیپلوماسی استفاده کردیم. ما او را ترغیب کردیم."

آقای خلیل زاد می‌گوید:" رییس جمهور جو بایدن تصمیم گرفت که خروج را وابسته به پیش‌شرط‌ها نکند، بلکه از یک تقویم پیروی کند.

به گفته او، توافقنامه دوحه میان امریکا و طالبان (امارت اسلامی)، یک بسته مبتنی بر شرایط بود که شامل مذاکرات صلح میان طالبان (امارت اسلامی) و حکومت سابق افغانستان و آتش‌بس همه جانبه می‌شد، اما رئیس جمهور بایدن تصمیم گرفت که خروج نیروها از افغانستان را بدون هیچ پیش‌شرطی براساس تقویم پیش ببرد."

زلمی خلیل‌زاد که هفته پیش از مقامش به عنوان فرستاده ویژه امریکا برای روند صلح افغانستان استعفا کرد، اعتراف کرده که تلاش‌ها برای استقرار دموکراسی در افغانستان "موفقیت آمیز" نبوده است و این مبارزه ادامه دارد.