در سوم حوت سال ۱۳۵۸ مردم کابل با شعارهای ضد تجاوز در مقابل روسها قیام کردند.

در همین حال شب گذشته شماری از پایتخت نشینان با گردهمایی ها در مساجد شعارهای الله اکبر و ضد تجاوز را سر دادند و از رویداد سوم حوت با خاطرات تلخ یاد بود به عمل آورند.

امروزسوم حوت است و برابر میشود با سی و ششمین سالروز قیام مردم کابل در برابر تجاوزشوروی وقت به افغانستان.

در سوم حوت سال ۱۳۵۸ در حالیکه دوماه از تجاوز قشون سرخ شوروی وقت به افغانستان میگذشت شهروندان کابل شب هنگام با برآمدن به بام ها شعارهای الله‌اکبر و ضد تجاوز را سر دادند و اتحاد و یکپارچگی خود را به نمایش گذاشتند.

با گذشت بیش از سه دهه از این قیام عدالت خواهی شماری ازشهروندان کابل یکشنبه شب با گردهمایی ها در مساجد از خاطرات تلخ قیام سوم حوت یاد بود نمودند.

این شهروندان میگویند در قیام سوم حوت شعارهای آزادی خواهانه مردم با گلوله های نیروهای نظامی رژیم وقت و ارتش سرخ شوروی وقت پاسخ داده شد.

با این حال شماری از نماینده های مردم قیام سوم حوت را یک رویداد خودجوش مردمی دانسته میگویند که قیام دسته جمعی شهروندان کابل برای رژیم وقت و قشون سرخ شوروی قابل تحمل نبود و با بیرحمی زیاد مردم را سرکوب و مانع پیشرفت این قیام عدالت خواهی در کشور شدند.

محمد داوود کلکانیمجلس نمایندگان کابل میگوید: “کمونست ها، خلقی ها، پرچمی ها و روسها این قیام را تحمل کرده نمی توانستند بخاطر اینکه یگانه قیام که بدون سلاح بدون تجهیزات و وسایط نظامی با دست خالی با احساسات پاک با احساسات دینی و میهنی مردم کابل قیام کردند آنها برایشان بسیار گرانبار بود یعنی تحملش بسیار رقد بار بود، به او خاطر عکس العمل شدید نشان دادند تا ایکه قیام در سرتاسر افغانستان گسترده نشود.”

اما این قیام شهروندان کابل چه پیامی میتواند داشته باشد.

امین فرهنگ رییس نهاد خدمت گذاران کابل میگوید: “قیام سوم حوت دو پیام داشت یک پیام بر زمامداری وقت رژیم کمونستی بود که شما به آسانی افغانستان را نمی توانید به تحت کنترول خود بیارید، هر قدر ظلم کنید و بکشید که همینطور شد و پیام دومش همین بود که ثابت ساختند مردم افغانستان که به هیچ صورت نمی توانند یک نظام تحمل شده را قبول کنند و نظام باید به آرزو و اراده مردم افغانستان باشد.”

کمیسیون مستقل حقوق بشر هم رویداد سوم حوت سال ۱۳۵۸ را یک رویداد برحق و عدالت خواهی مردم افغانستان میداند و میگوید در این رویداد رژیم وقت و ارتش سرخ شوروی وقت ضمن نقض صریح حقوق بشر در برابر مردم مظلوم کابل بی رحمی زیاد کردند.

قدریه یزدان پرست کمیشنر کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان میگوید: “قیام سوم حوت قیام مردم افغانستان علیه زشتی و پلشتی بود دست رد زدن به سینه نامردی بود قیام حق طلبانه یک ملت بخاطر دفاع از ارزش های فکری و باوریشان بود. در برابری یک خواست حق طلبانه یک واکنش بسیار تند صورت گرفت نقض صریح حقوق بشر را شما در برخورد نظام با مردم میبینید که جوانای ما به خاک و خون کشانیده شده سنگفرش جاده ها با خون دختران و پسران جوان کابل رنگ شد و قیام با بی رحمی سرکوب شد.”

اما شماری از فعالان سیاسی قیام سوم حوت کابلیان را از زاویه دیگری مینگرند.

آرین خیبر فعال سیاسی میگوید: “ما فکر میکنیم این یک قیام مردمی نبود، تمام مردم کابل در این شرکت نداشتند، و تعداد میخواهند که تاریخ را جعل کنند.”

در قیام سوم حوت صدها باشنده کابل کشته و یا زخمی  شدند و افزون بر آن شمار زیاد آنان از سوی رژیم حاکم به عنوان بغاوت گر روانه زندان شدند که به گفته برخی از کابلیان با گذشت بیش از سه دهه هنوز هم از سرنوشت عزیزان شان که در آن زمان از سوی حکومت زندانی شدند معلوم نیست. یک سال پیش از قیام مردم کابل علیه روسها در ۲۴ حوت سال ۱۳۵۷مردم ولایت هرات نیز بر ضد حکومت حفیظ الله امین قیام کردند.

گزارش از نوید بهار